جنگلهای ایلام در آتش بی‌خیالی می‌سوزند؛ مراقب زاگرس باشید!
آمنه سپهر- اطلاعات آنلاین: در سال‌های اخیر، جنگلهای ارزشمند و بکر استان ایلام، بارها در آتش سوخته‌اند؛ آتشی که نه فقط تنه‌های درختان را، بلکه شریان‌های حیاتی زاگرس را به خاکستر بدل کرده است. در...
آمنه سپهر- اطلاعات آنلاین: در سال‌های اخیر، جنگلهای ارزشمند و بکر استان ایلام، بارها در آتش سوخته‌اند؛ آتشی که نه فقط تنه‌های درختان را، بلکه شریان‌های حیاتی زاگرس را به خاکستر بدل کرده است.
در این آتش سوزی هایی که بیشتر به دلیل خطای انسانی و گاه تعمدی است، مخربین، هیزم‌کش‌ها و زغال‌گیرها؛ متهمین ردیف اول آتش سوزی جنگل های زاگرس در ایلام اند، همانهایی که با طمع سیری ناپذیر خود آتش به جان بلوط ها می زنند.
شاید بارزترین عوامل، فعالیت‌های سودجویانه گروه‌هایی است که برای تهیه هیزم یا تولید زغال، به‌صورت غیرقانونی به دل جنگل‌ها می‌زنند. در این میان درختان تنومند و کهنسال، قربانیان بی‌دفاع تبرهایی‌اند که به‌نام معیشت و به کام طمع، فرود می‌آیند.
در هفته های اخیر، منطقه سیاهکوه شهرستان چوار در استان ایلام در محاصره آتش گرفتار شد و همین چند روز گذشته نیز منطقه چال سیاه – ارتفاعات کوه شلم بخش شمال شرقی اگرچه در همان ساعات اولیه حریق مهار شد، اما توپوگرافی خشن منطقه سیاهکوه که دارای شیب زیاد و اراضی جنگلی و مرتعی است، به دلیل افتادن تنه سوخته درختان بلوط، درحریقی دوباره به خاکستر بدل شد.
حسن الهامی، کنشگر محیط زیست و منابع طبیعی ایلام با اشاره به آتش سوزی های سریالی جنگلهای زاگرس در گفت و گو با «اطلاعات آنلاین» اظهار می کند: حیات اکولوژیکی، چرخه آب، خاک و حتی زندگی انسان‌ها قربانی طمع افرادی است که گاه پس از قطع درختان، آتش به جان باقی‌مانده جنگل می اندازند تا آثار جرمشان پنهان بماند؛ اما این آتش، چیزی فراتر از چند تنه درخت را با خود می‌سوزاند.
وی می گوید: دامداران و رمه‌گردانان، متهمان دیگر این آتش سوزی ها هستند که با چرای بی‌ضابطه خود دست در آتش‌سوزی‌های جنگل های زاگرس دارند ، همان هایی که برای چرای دام های خود، با آماده‌سازی مراتع، پوشش گیاهی را به آتش می کشند.
به عقیده این فعال محیط زیست؛ این رفتار که اغلب بدون دانش و نظارت صورت می‌گیرد، باعث سرایت آتش به مناطق وسیع جنگلی می‌شود. آنچه در نظر آنان “سوزاندن خار و خاشاک” است، در عمل به نابودی زیستگاه‌های طبیعی، لانه‌های پرندگان، و مرگ هزاران گونه جانوری و گیاهی منجر می‌شود.
فروپاشی زنجیره های حیاتی زاگرس با آتش سوزی های عمدی
الهامی توضیح می دهد: سهل‌انگاری، لاابالی‌گری و آتش‌های عمدی از دیگر عوامل حریق جنگلهای زاگرس در ایلام است، که مقصرین آن، افراد بی‌مسئولیت و ناآگاه، با انگیزه‌های شخصی هستند که دست به آتش‌زدن بخشی از طبیعت می زنند.
عضو انجمن یاوران محیط زیست محیطی سیمره و دره شهر، تاکید می کند: پیامدهای فاجعه‌بار آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگلهای ایلام، صرفاً یک حادثه زیست‌محیطی نیستند؛ بلکه بحرانی عمیق، پیچیده و چندلایه‌اند که اثرات آن در بلندمدت چهره استان را دگرگون می کند.
این کنشگر محیط زیست و منابع طبیعی ایلام این آتش سوزی ها را عاملی برای انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری می داند و می گوید: بسیاری از گونه‌های منحصربه‌فرد گیاهی و جانوری که فقط در منطقه کبیرکوه، یافت می‌شوند، به سبب آتش‌سوزی یا می‌میرند و یا زیستگاهشان را از دست می‌دهند که از دست دادن این گونه‌ها، یعنی فروپاشی زنجیره‌های حیاتی اکوسیستم، کویر شدن کبیرکوه که روزی شریان سبز و پُررمق طبیعت ایلام بود و اکنون در معرض خطر تبدیل شدن به برهوتی بی‌جان قرار دارد.
او هشدار می دهد: اگر روند فعلی آتش سوزی ها ادامه ادامه پیدا کند، کوهستانی که نامش با عظمت و پایداری گره خورده، در آینده نه‌چندان دور به کویری ساکت و بی‌روح بدل خواهد شد.
الهامی با تاکید بر جدی گرفته شدن آتش سوزی ها ابراز می کند: در شرایطی که جهان در حال مبارزه با بحران‌های زیست‌محیطی است، نابودی جنگلهای ایلام نه‌تنها یک معضل محلی، بلکه زنگ خطری برای تمام ایران و منطقه زاگرس است، این فاجعه دیگر فقط یک هشدار زیست‌محیطی نیست، بلکه تهدیدی برای امنیت غذایی، منابع آب، و سلامت عمومی محسوب می‌شود.
او ادامه می دهد: تنها راه نجات زاگرس در نظارت سخت‌گیرانه، آموزش عمومی، برخورد قانونی با مخربین، و در نهایت ایجاد حس مسئولیت جمعی نهفته است. طبیعت تنها زمانی دوام خواهد آورد که ما از مصرف‌گرایی به سمت همزیستی با آن حرکت کنیم.
عامل آتش سوزی ها انسانی است
در همین حال، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام نیز به «اطلاعات آنلاین »می گوید: «عامل آتش سوزی های ایلام انسانی است و آنها پیگیر شناسایی عاملین این آتش افروزی ها هستند.»
یاسم خان محمدیان، مهم ترین مطالبه مردم این استان برای کنترل این آتش افروزی ها را استقرار یک فروند بالگرد تمام وقت در ایلام می داند و می افزاید: استان ایلام حدوداً دارای۶۴۱ هزار هکتار اراضی جنگلی، ۷۸۰ هزار هکتار اراضی مرتعی و ۴۲۰ هزار هکتار اراضی بیابانی است که در پنج شهرستان پراکنش دارند.
او با اشاره به اینکه در ایلام ۱۴۵ گونه درختی و درختچه ای وجود دارد، ادامه می دهد: اغلب گونه های جنگلی ایلام بلوط است که از لحاظ تکنولوژیکی و زیستی بسیار ارزشمند است.
ایلام ۸۰ نقطه بحرانی جنگلی دارد
آنگونه که مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام توضیح می دهد: در ایلام ۸۰ نقطه بحرانی جنگلی وجود دارد که نیازمند اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از آتش سوزی ها، از ابتدای فروردین است.
اما این پایان ماجرا نیست و انگار قرار نیست تا آتش سوزی های سریالی جنگلهای زاگرس در غرب کشور خاتمه یابد ،چرا که همچنان تازیانه های آتش بر پیکر این جنگلهای زبانه می کشد ، خبرها از سوختن کوه چرمین ما بین شهرستان های چرداول و شهرستان سیروان و در تازه ترین حریق آتش‌سوزی در منطقه چال سیاه – ارتفاعات کوه شلم بخش شمال شرقی، حکایت دارد. طبیعت و توپو گرافی خشن منطقه کار حریق را به دشواری پیش می برد، جنگل در آتش جهل آدمیان می سوزد، و نفس های به شماره افتاده مسئولان و طبیعت دوستان، چالش های این حوزه را بیش از پیش نمایان می کند.
خان محمدیان توضیح می دهد که؛چالش های پیش روی حوزه منابع طبیعی استان های زاگرس نشین در مجموع شبیه به همند اما در اقدامی تحسین برانگیز، استاندار ایلام همه دهیاری های این استان را موظف به تامین تجهیزات اطفاء حریق از محل اعتبارات دهیاری ها کرده است، اقدامی که برای نخستین بار در کشور و از ایلام آغاز شده تا بخشی از کمبود تجهیزات آتش نشانی این استان را جبران کند، اما باز هم کافی نیست.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام در ادامه بر استقرار بالگرد بعنوان یکی از ضروریات استان ایلام تاکید می کند و می گوید: فاصله تقاضا تا استقرار بالگرد در ایلام حدود چهار ساعت است تا به منطقه اعزام شود. همین تاخیر باعث می شود تا ساعات طلایی اطفاء حریق از دست برود.
هر ۱۳هزار هکتار یک قرق بان
آنگونه که مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام می گوید: استان ایلام در هر ۱۳ هزار هکتار یک نفر نیروی حفاظتی قرق بان دارد، از همین رو می طلبد تا دولت با استخدام نیروهای تازه نفس این کمبودها را جبران کند.
بر اساس آمارهای موجود امسال یکهزار و ۱۰۰ هکتار از جنگلهای ایلام طی۴۲ مورد آتش سوزی طعمه حریق شده است که به نسبت سال گذشته ۵۰ درصد کاهش داشته است.
گفتنی است از گستره دو میلیون هکتاری استان ایلام، یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار را، عرصه‌های طبیعی تشکیل داده است.