بورس در تب و تاب ریزش شاخص‌ها / کاهش تنش‌ها کلید رونق بازار سرمایه است
به گزارش اطلاعات نیوز، بازار سهام در حالی هفته سوم نیمه تعطیل تیرماه را پشت سر گذاشت که با ریزش دوباره شاخص‌ها و قیمت سهام روبه‌رو بود. فروشندگان دوباره به دست به ماشه شده بودند و نتیجه معاملات،...
به گزارش اطلاعات نیوز، بازار سهام در حالی هفته سوم نیمه تعطیل تیرماه را پشت سر گذاشت که با ریزش دوباره شاخص‌ها و قیمت سهام روبه‌رو بود. فروشندگان دوباره به دست به ماشه شده بودند و نتیجه معاملات، بازدهی منفی تمام شاخص‌های بورس، خروج بیش از سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از بازار سهام و سرخ‌پوشی ۹۲ درصد از نمادهای بازار بود در این شرایط سرمایه‌گذاران و فعالان بازار منتظرند ورق بازار سهام برگردد و فشار فروش در هفته آینده کمتر شود.
روند معاملات این هفته نشان داد که قول حمایت از بازار که هنوز عملیاتی نشده است، تنها یک روز توانست بخشی از شاخص‌سازها را سبزپوش کند و در هفته‌های گذشته به دلیل ابهامات سیاسی و احساس نیاز به نقدینگی روند فروش سهام شتاب گرفته است در حالی که بازارهای ارز و طلا در نقاط جذاب ورود قرار گرفته‌اند و شاید پذیرای موج تازه‌ای از تقاضای سرمایه‌ای خواهند بود.
در مدت سه روز معاملاتی هفته سوم تیرماه، شاخص کل بورس بالغ بر ۵۲ هزار واحد ریخت و با عقب‌نشینی ۱.۹۷ درصدی به سطح دو میلیون و ۶۳۷ هزار و ۵۹۵ واحد رسید. در طول این مدت شاخص هم‌وزن نیز نزولی بود و با ریزش ۱۹ هزار و ۹۰۳ واحدی، بالغ بر ۲.۴ درصد افت کرد و به سطح ۸۲۷ هزار و ۱۰۳ واحد رسید.
حمید میرمعینی؛ کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا از چالش‌های بورس در دوران پساجنگ و راهکارهای بازگشت رونق به این بازار سخن می‌گوید. متن کامل این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: چرا با وجود تاکید وزیر اقتصاد و سازمان بورس بر حمایت از بازار سرمایه، این بازار در دو هفته گذشته در مسیر افت شدید شاخص‌ها قرار گرفته است؟
میرمعینی: اگر بخواهیم به اتفاقاتی که پس از جنگ رخ داده نگاه کنیم، واقعیت این است که در دو هفته اخیر بازار سرمایه بازدهی نداشته است، فقط در یک روز هفته گذشته و پس از آنکه خبر حمایت‌هایی از طریق صندوق توسعه و برخی از شرکت‌های بزرگ و سرمایه‌گذاری و سهامداران عمده اعلام شد، تا حدودی بازار در روز اول جمع و جور شد، اما در این هفته با توجه به اینکه حمایت‌ها ادامه پیدا نکرد و یا می‌توان گفت که به درستی و همه‌جانبه نبود و از سوی دیگر خبرهایی که درباره کاهش تنش‌ها منتشر می‌شد چندان نسبت به آینده امیدوارکننده نبود، شرایط به طور کلی نتوانست بازار را قانع کند که می‌تواند وارد یک فاز حداقل کم افت‌تری شود.
در هفته گذشته شاهد ریزش‌های سنگینی بودیم که باعث می‌شود قیمت نمادها به نوعی به مرز ارزندگی هم برسند، هرچند که ابهام درباره آینده سیاسی کشور و تنش‌ها وجود دارد ولی این قیمت‌ها به مثابه روزهای گذشته بوده است و به نظر نمی‌رسد فشار فروش‌هایی که در گذشته بوده دوباره تکرار شود مگر اینکه اتفاق جدیدتر رخ داده و یا سطح تنش‌ها افزایش پیدا کند.
به نظر می‌رسد که این روند طبیعی بوده زیرا بازارهای مالی جز حساس‌ترین و اثرپذیرترین بازارها در زمان‌های بروز تنش و بحران و جنگ‌ها هستند و این رفتار فعالان و سرمایه‌گذاران بورس غیرطبیعی نبوده است اما اینکه در هفته‌های آینده چه اتفاقی می‌افتد به دو عامل اساسی بستگی دارد؛ نخست موضوع اخبار منتشر شده درباره آینده مذاکرات و همین طور آینده سیاسی کشور که همواره به عنوان بزرگترین عامل اثرگذار در بازار سرمایه ایران به شمار می‌آیدو اکنون نیز عامل سیاسی به عنوان یک عامل برجسته و تعیین کننده به شمار می‌آید، از سوی دیگر عامل دوم به نوع حمایت و ارزندگی قیمت‌ها برمی‌گردد زیرا به هر حال اگر اثر جنگی ادامه پیدا نکند و با شرایط کنونی، به نظر می‌رسد که ضربات و پیامدهای جنگ آثار خود را روی قیمت‌ها تا سقف افت بیش از ۲۰ درصدی گذاشته شده است بنابراین از این به بعد به نظر نمی‌رسد که به آن شدت روند منفی را شاهد باشیم.
ایمنا: خبر حمایت ۶۰ همتی شبکه بانکی از بورس تا چه اندازه در جلوگیری از ریزش بورس مؤثر بوده است؟
میرمعینی: درباره حمایت‌ها موضوع این است که باید ببینیم این حمایت‌ها در چه ابعادی صورت می‌گیرد و با چه توانی می‌تواند ادامه پیدا کند. پس از اعلام این خبر تا حدودی فشار فروش کاهش پیدا کرده و همین طور با توجه به افت شدید قیمت‌ها برخی از خریداران و سرمایه گذارانی که پرریسک تر عمل می‌کنند حتی پیامدهای جنگ را به جان می‌خرند وارد بازار می‌شوند و جریانات نقدی جدیدی نیز به سمت بازار هدایت می‌شود بنابراین به نظر می‌رسد در صورتی که اخبار سیاسی حادتر نشود یا اینکه تنش جدیدی اتفاق نیفتد، با مرور زمان جریان نقدینگی از سوی فعالانی که ریسک‌پذیرتر هستند دوباره به سمت بازار سرمایه حرکت خواهد کرد.
اما اینکه روند ریزش شاخص‌ها به سمت روند پررونق و رشد معنادار تغییر جهت دهد در درجه نخست به کاهش تنش‌ها و احتمال توافق قطعی در برخی از زمینه‌ها بر می‌گردد که منجر به افت ریسک‌های سیستماتیک کنونی شود، بنابراین تا زمانی که شاهد امیدواری نسبت به آینده سیاسی نباشیم و تنش‌ها کاهش پیدا نکند انتظار نمی‌رود که رونق خاصی را در بازار سرمایه شاهد باشیم و یا از سرعت روند نزولی یا افت بازار کم شود. روند رو به رونق و رشد ادامه‌دار و به شکل مستمر که بتواند جریان نقدینگی را دوباره به سمت بازار سرمایه هدایت کند، تنها مربوط به اخبار خوش سیاسی و امیدواری نسبت به آینده می‌شود همچنین به دنبال این آرامش و ثبات سیاسی که احتمالاً اتفاق خواهد افتاد، بخشی از اصلاحات اقتصادی لازم است.
ایمنا: وضعیت هفته آینده را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
میرمعینی: در صورتی که بخواهیم شرایط کوتاه مدت را پیش‌بینی کنیم حداقل در هفته آینده روند نزولی مقداری کاهش پیدا می‌کند، حتی شاید در برخی از نهادها دارای روندهای مثبت باشیم اما اینکه کلیت بازار دوباره رونق و با روند مثبتی بخواهد ادامه پیدا کند به کاهش یا تمام شدن تنش‌ها و از سوی دیگر اجرای بخشی از سیاست‌های اصلاحی در ساختارهای اقتصاد ما بستگی دارد.
ایمنا: عقب گرد سه ماهه بورس در چند هفته اخیر چه پیامدهایی دارد؟
میرمعینی: واقعیت این است که در شرایط جنگی به سر می‌بریم و اقتصاد کشور نیز تحت تأثیر منفی قرار گرفته‌اند. علاوه بر اینکه خسارات مالی شدیدی از نظر اقتصادی به وجود آمده است، بازارها و صنایع نیز در رکود بسیار سنگینی فرو رفتند البته به دلیل اینکه اقتصاد ما با مشکلات ساختاری بسیار زیادی از جمله کسری بودجه، ناترازی انرژی همچنین رکودی حاکم بر صنایع روبه‌رو است، این وضعیت اقتصاد ما را ضربه‌پذیرتر می‌کند بنابراین با بروز این مسئله و این اتفاقی که افتاد اقتصاد کشور ضربه شدیدی خورد و از حالت عادی خارج شده است که بهرحال برگشت اقتصاد به حالت عادی زمان بر خواهد بود.
عبور از این شرایط تا حدودی نیازمند کار کارشناسی سنگین با هماهنگی و اجرای بسیار دقیق است تا اقتصاد دوباره به وضعیت عادی برگردد همچنین از طریق روش‌هایی مانند تزریق نسخه‌ها و بسته‌های سیاستی داخلی اقتصاد چندان نمی‌تواند بازگشت معناداری به شرایط عادی داشته باشد مگر اینکه به واسطه کاهش تنش و ایجاد توافقی که شاید در آینده اتفاق می‌افتد، تحریم‌ها نیز برداشته شود و ما بتوانیم از نظر عملیاتی و تجاری، مراودات مالی بین‌المللی را از سر بگیریم همچنین از منابع خارجی برای بازسازی خرابی‌های گذشته استفاده کنیم به عنوان مثال فناوری موجود در کارخانجات و صنایع را را مدرن کنیم که این اقدامات نیازمند سرمایه‌گذاری است و منابع داخلی برای این منظور کافی نیستند، بلکه لازم است که از تجهیزات و منابع وارداتی و سرمایه‌گذاری خارجی و فاینانس نیز استفاده کنیم، در نظر گرفتن این مسائل اقتصاد نمی‌تواند دوباره به حالت‌های رشد برگردد و به دنبال آن بازار سرمایه به عنوان نماد و ویترینی از اقتصاد کشور به واسطه تغییرات پرمعنا در اقتصاد، دچار تغییرات خواهد شد.
ایمنا: به نظر شما بورس نیازمند حمایت مالی و تزریق اعتبار است یا بازنگری در برخی قوانین مانند نرخ بهره؟
میرمعینی: حمایت زمانی اتفاق می‌افتد که بسته‌های حمایتی و بسته‌های سیاستی در قالب یک طرح اجرا شوند این بسته زمانی می‌تواند معنادار و اثربخش باشد که اتفاقات سیاسی به شکل مقطعی و دارای اثر لحظه‌ای باشند و آثار آنها در یک مقطع تمام شوند اما با توجه به اینکه هنوز مشخص نیست که آثار این تنش‌ها هنوز مشخص نیست، چه زمانی به پایان می‌رسد و همچنان ممکن است طی تجربیات قبلی که چندین سال مسائل مربوط به تحریم باعث کوچک‌تر شدن اقتصاد ما به صورت فرسایشی شده و ساختارهای ما را نیز ضعیف‌تر و مشکل‌دار کرده است، این احتمال وجود دارد که روند فرسایشی کنونی ادامه پیدا کند بنابراین حمایت چندان نمی‌تواند معنادار و اثرگذار باشد اما با فرض اینکه امکان کاهش تنش‌ها وجود دارد و توافق احتمالاً اتفاق می‌افتد تا جایی که در دو سه ماه آینده به سمت ثبات و آرامش سیاسی خواهیم رفت، بسته‌های حمایتی از ابتدا باید از اقتصاد اجرا شود.
اما این اشاره به مسئله نرخ سود بانکی نیز به جا است زیرا اکنون یکی از مهم‌ترین معضلاتی که اقتصاد کشور ما و به نوعی تولید را زمین‌گیر و موضوع سرمایه‌گذاری را غیرجذاب کرده، موضوع نرخ سود بانکی است که در صورتی که موضوع تغییر یا اصلاح و بهبود شرایط اقتصادی را دنبال کنیم نرخ سود بانکی نیز می‌تواند رو به کاهش برود و می‌توانیم از این چنبره سود بانکی بر اقتصاد کشور که مانند اختاپوسی راه نفس کشیدن اقتصاد کشور را بسته است، رها می‌شویم.
موضوع بسیاری مهمی که در اقتصاد کشور وجود دارد، کسری بودجه است که با توجه به جنگی که اتفاق افتاد و آسیب‌هایی که به اقتصاد و زیرساخت‌های کشور وارد شده است، به نظر می‌رسد موضوع کسری بودجه شدیدتر خواهد شد و در صورتی که منابع درآمدی دولت چه از نظر منابع درآمدی ارزی و چه فروش نفت و صادرات غیرنفتی همچنین از نظر منابع درآمد داخلی از جمله دریافت مالیات‌ها تأمین نشود، درآمدهای دولت در بخش درآمدهای بودجه دچار اختلال می‌شود از سوی دیگر با توجه به هزینه‌های تورم، کاهش درآمدهای خانوارها و افزایش هزینه‌های جنگ، این کسری بودجه افزایش پیدا کرده است که منجر به تأمین مالی دولت از محل‌های تورم‌زا مثل چاپ پول می‌شود که همین موضوع ممکن است یکی از معضلات اساسی آینده کشور باشد.
با توجه به تورم افسارگسیخته موجود در اقتصاد، در صورتی که تحریم‌ها برداشته نشود و ما به منابع درآمدی نفتی خودمان دست پیدا نکنیم این موضوع تورم‌های افسارگسیخته‌ای را به دنبال خواهد داشت بنابراین فکر می‌کنم توجه به این مسائل اهمیت زیادی دارد و فرصت‌های تکرار نشدنی برای برگرداندن اقتصاد کشور به شرایط عادی را پیش رو داریم و استفاده از آن نیازمند ایجاد تغییرات اساسی در بنیان‌های سیاسی و سیاست‌های اقتصادی است.
ایمنا: سازمان بورس برای جلوگیری از افت ارزش سهام چه اقداماتی باید انجام دهد>
میرمعینی: نه تنها بسته‌های حمایتی موقتی و مسکن‌وار تأثیر گذار نیستند، بلکه سازمان بورس نیز نمی‌تواند اقدامی انجام دهد زیرا قواعد، مقررات و دستورالعمل‌های معاملاتی و نظارتی که سازمان بورس متولی اجرای آن است در شرایط کنونی اثرگذار نیست همچنین تزریق نقدینگی دردی را دوا نمی‌کند تا زمانی که به طور واقعی عملکرد شرکت‌های بورسی به صورت عملیاتی افزایش پیدا نکند و چشم‌انداز مثبتی در زمینه رشد سودآوری این شرکت‌ها ایجاد نشود چه بسا سودآوری شرکت‌ها به تأثیر این مسائل جنگی و تورم همچنین مؤلفه‌های دیگر از جمله نرخ سود بانکی، ناترازی‌ها و افت تولید آنها اتفاق بیفتد و در این صورت به طور حتم شاهد افت بیشتر بازار سرمایه خواهیم بود و سازمان بورس نیز نمی‌تواند کاری انجام دهد زیرا این موارد جز سیاست‌های کلان اقتصادی و سیاسی است در حالی که سازمان بورس فقط می‌تواند در زمینه مقررات حاکم بر ناشران بورس و نهادهای مالی می‌تواند نظارت کند و یا دستورالعمل‌هایی درباره نحوه معاملات و حجم معاملات و زیرساختارها صادر کند در یک کلام، تغییراتی ایجاد کند که در حال حاضر کارکرد ندارند.