آینده درخشان ترانزیت ایران با مدیریت نوین و برنامه‌ریزی دقیق
به گزارش اطلاعات نیوز، جشنواره بین‌المللی ترانزیل و ریل (Transil & Rail Festival) که هر ساله در شهر شنژن چین برگزار می‌شود، به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای صنعتی-فرهنگی در آسیا شناخته می‌شود....
به گزارش اطلاعات نیوز، جشنواره بین‌المللی ترانزیل و ریل (Transil & Rail Festival) که هر ساله در شهر شنژن چین برگزار می‌شود، به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای صنعتی-فرهنگی در آسیا شناخته می‌شود. این جشنواره که از سوی دولت محلی شنژن و با همکاری سازمان‌های بین‌المللی توسعه فرهنگ و صنعت برگزار می‌شود، فرصتی منحصربه‌فرد برای ارائه دستاوردهای فناوری، زیرساختی و هنری کشورها فراهم می‌کند. طبق گزارش خبرگزاری چاینا دیلی، نسخه امسال این جشنواره با حضور بیش از ۳۰ کشور از سراسر جهان، از جمله کشورهای اسلامی و غربی، برگزار شد.
ایران نیز امسال با هدف معرفی ظرفیت‌های فرهنگی، تولیدی و عمرانی خود در قالب یک هیئت رسمی و هنری در این جشنواره شرکت کرد. ایران در این رویداد با افتتاح غرفه ملی، نمایشگاه عکس، برنامه‌های موسیقی و اجرایی و همچنین برگزاری جلسات کاری با شرکت‌های بزرگ چینی، توانست حضور قابل توجهی داشته باشد. هیئت ایرانی شامل نمایندگانی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان‌های عمرانی و هنرمندان مستقل بود.
در این دوره از جشنواره، تأکید ویژه‌ای بر همکاری‌های بین‌المللی در حوزه‌های ریلی، حمل و نقل پایدار و هنرهای تجسمی شده بود. ایران نیز با ارائه طرح‌های توسعه خطوط راه‌آهن، تولیدات فرهنگی و هنری و همچنین تبلیغات هوشمند گردشگری، موفق به جذب توجه عمومی و رسانه‌های بین‌المللی شد. این حضور با استقبال نسبتاً خوبی از سوی مسئولین چینی و دیگر کشورها مواجه شد و زمینه‌ساز برای توسعه روابط دوجانبه در آینده قرار گرفت.
ایران و چالش‌های حمل و نقل: از ترانزیت ریلی تا بهره‌وری زیرساخت‌ها
محمد مهدی کریمی قهی، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: در اجلاس‌های بین‌المللی که برگزار می‌شود، فرصتی فراهم می‌گردد که در فضای بین‌المللی و در حوزه‌ی حمل و نقل قرار بگیرید، اطلاعات به دست آورید و ارتباطی با دیگران داشته باشید و این امر به شما این امکان را می‌دهد که از به‌روزترین سیاست‌های کشورهای مختلف در زمینه‌ی حمل و نقل آگاه شوید، این یکی از مزایای ویژه‌ی حضور در فضای بین‌المللی است.
وی افزود: حضور در اجلاس دوازدهمی، که صورت گرفته است، اهمیت دارد، اما مهم‌تر از همه این است که شما بتوانید برنامه‌ی خود را به‌خوبی تعریف کنید و برنامه‌ای که دارید را در محفل بین‌المللی با کشورهای دیگر مطرح کنید و این باید طبق یک پلان کلی انجام شود، تا بتوانید با کشورهای دیگر تعامل برقرار کنید، به ایده‌ها و تفاهم‌های مشترک برسید و کارهای عملی انجام دهید.
کارشناس حمل و نقل و ترانزیت تصریح کرد: در یکی از اجلاس‌های اخیر کشور ازبکستان با ایران و ترکمنستان تفاهم‌نامه‌ای امضا کرده‌اند که در آن قرار شده است که بارهای این سه کشور از طریق یک گمرک واحد و با تخفیف ویژه رد شوند و روان‌سازی و تسهیلاتی در تردد کالا و مسافر فراهم شود، بنابراین وقتی شما در این اجلاس‌ها شرکت می‌کنید و این موضوعات را مطرح می‌کنید، نتایج مثبتی به دست می‌آید.
کریمی با اشاره به چالش در حوزه ترانزیتی بیان کرد: چالش اصلی در داخل کشور این است که یک برنامه‌ی جامع نداریم و اول اینکه ما یک ایران مطلوب در حوزه‌ی حمل و نقل تعریف نکرده‌ایم به عنوان نمونه همین برنامه‌ی جامع حمل و نقل که چندین سال است قولش داده شده، اما هنوز نوشته نشده است و به همین دلیل، هر دولتی، هر رئیسی، هر مدیری، هر معاونی و هر مدیر کلی که به این اجلاس‌ها می‌رود، طبق نظر شخصی و سیاست‌هایی که خودش دارد، موضوعاتی را مطرح می‌کند.
وی ادامه داد: فرض کنید یک موضوع جزو اولویت‌های کشور نباشد، اما یک مدیر کلی در یک اجلاس موضوع را مطرح کند و آن را جلو ببرد و تفاهم‌نامه‌ای امضا کند که در حالی که به کار کشور نمی‌آید، چیز دیگری را می‌توانستند امضا کنند و این یعنی اینکه فرصت‌های موجود را به‌خوبی شناسایی و بهره‌برداری نمی‌کنیم.
موفقیت در اجلاس‌های بین المللی با ارائه برنامه مشخص
کارشناس حمل و نقل ترانزیت اضافه کرد: حضور در این اجلاس‌ها در صورتی موفقیت‌آمیز است که ما ابتدا در داخل برنامه‌ی مشخصی داشته باشیم و بدون داشتن چنین برنامه‌ای، حضور ما در این اجلاس‌ها غیر از اینکه اطلاعات به‌روزی از کشورها و سیاست‌های آنها به دست بیاوریم و یک حضور ظاهری داشته باشیم، خروجی معناداری نخواهد داشت.
کریمی عنوان کرد: مثل اینکه تمامی حضورهایی که ما تاکنون در اجلاس‌های بین‌المللی داشته‌ایم، چه در داخل کشور و چه در کشورهای دیگر، نتایج ملموسی نداشته‌اند و روی هدفی که داریم و برنامه‌ای که داریم حرکت نکرده‌ایم و تا زمانی که یک برنامه‌ی جامع، یعنی تعریفی از ایران مطلوب با دید حمل و نقلی وجود نداشته باشد، حضور در این اجلاس‌های بین‌المللی زیاد توفیقی نخواهد داشت و تأثیر چندانی هم روی اقتصاد کشور نخواهد گذاشت و دلیل این امر هم همان است و خروجی وجود ندارد، از این اجلاس‌ها که تاکنون در حوزه‌ی حمل و نقل کشور برگزار شده‌اند.
وی افزود: به گفته‌ی مسئولان، ایران قرار است به یک هاب ترانزیتی اوراسیا تبدیل شود و برای اینکه بتوانید یک هاب باشد، باید بتواند نه فقط بازرگانان بلکه دولت‌ها را به سمت کشور جذب کند و برای یک بازرگان سه چیز مهم است هزینه، زمان و قابلیت اطمینان مسیر یا کشوری که بار از آن عبور می‌کند و وقتی بتوانیم این سه عنصر را برای بازرگانان فراهم کنیم، کار به نتیجه خواهد رسید.
کارشناس ترانزیت تصریح کرد: در حوزه‌ی حمل و نقل، اگر بخواهیم ترانزیت ریلی انجام دهیم، بازرگان چینی که می‌خواهد بار خود را از چین به اروپا بفرستد، یا بازرگانی که در قزاقستان است و می‌خواهد بار خود را از طریق چابهار صادر کند، این سه پارامتر را بررسی می‌کند و باید بتوانیم در حوزه‌ی این سه مؤلفه، یعنی هزینه، زمان و قابلیت اطمینان، مسیر ایران را برای آنها جذاب کنیم.
کریمی ادامه داد: در حوزه‌ی هزینه، به لطف گازوئیل و برخی سیاست‌های داخلی، هزینه‌های ما نسبت به نرخ جهانی در حد یک هزینه‌ی قابل قبول قرار دارد؛ در حوزه‌ی جاده‌ای هم مشکل چندانی نداریم و انجام کارها به خوبی صورت می‌گیرد، اما در حوزه‌ی ریلی مشکل داریم. بهره‌وری خطوط ریلی ما بسیار پایین است.
وی تاکید کرد: بازرگانی که در این حوزه فعال است، حتی می‌گوید که قطار ما با سرعت سه کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند؛ یعنی معادل حرکت یک شتر! به طور عملی، یک بار که بخواهد از سرخس به بندرعباس برسد، بین ۳۰ تا ۴۵ روز طول می‌کشد. حال آنکه مسیر سرخس-بندرعباس یکی از مسیرهای بین‌المللی مهم است، وقتی این مدت زمان طولانی می‌شود، مولفه‌ی زمان که برای بازرگان بسیار مهم است، از جذابیت مسیر می‌کاهد، وقتی تصمیم‌گیری می‌کند که بار خود را از کدام مسیر رد کند، این عامل را در نظر می‌گیردو مرزها هم می‌رسیم. در مرزها ما شاهد دخالت ۲۵ دستگاه هستیم، هر کدام از این دستگاه‌ها جزیره‌ای عمل می‌کنند، هرچند در برنامه‌ی هفتم توسعه، تشکیل ستاد ملی گذر پیش‌بینی شده است و آئین‌نامه‌های لازم هم در حال تدوین هستند، اما پیشرفت بسیار کندی داشته‌ایم و هنوز خروجی قابل ملاحظه‌ای دیده نشده است و قرار بوده که یک سال پس از تصویب برنامه‌ی هفتم و ابلاغ آن، آئین‌نامه‌ها نوشته شوند و ساختار ستاد تشکیل گردد، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.
کارشناس ترانزیت افزود: در حالی که برنامه‌ی هفتم حدود یک سال قبل ابلاغ شده، هنوز خبری از تشکیل ستاد ملی گذر نیست و جلساتی هم که برگزار می‌شود، دبیری آن به وزارت راه و شهرسازی واگذار شده، اما نتیجه‌ای در مرزها مشاهده نمی‌شود. ۲۵ دستگاه دخیل در گذر از مرزها، خودشان تبدیل به گلوگاه می‌شوند و بر اساس بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم، از زمان ورود بار به بندرعباس تا خروج آن از مرز در آستارا، زمان سیر فیزیکی بار در حدود چهار تا پنج روز است، اما زمان تخلیه و گمرک‌گذاری آن در مرز بین هفت روز تا ۲۰ روز طول می‌کشد یعنی بار در مرز می‌خوابد. این امر ضمن افزایش زمان، هزینه‌ها را هم بالا می‌برد و در نهایت دو عامل کلیدی جذابیت مسیر ما را تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد.
کریمی خاطرنشان کرد: هدفی که داریم، یعنی تبدیل ایران به یک هاب ترانزیتی ریلی در منطقه‌ی اوراسیا، بدون حل این مشکلات قابل دستیابی نیست و حالا وقتی می‌گوئیم باید در اجلاس‌های بین‌المللی حاضر شویم و خودمان را معرفی کنیم و به تفاهم‌هایی برسیم، باید ابتدا در داخل این مشکلات را حل کنیم؛ الان باید بتوانیم یک برنامه‌ی مشخص داشته باشیم و باری که از بندرعباس به سرخس می‌رود، زمان مشخصی داشته باشد. وقتی زمان مشخص باشد، هزینه هم قابل پیش‌بینی خواهد بود. همان برنامه‌ی قطاری که قبلاً توضیح داده شد، اگر اجرا شود، می‌تواند کارایی لازم را داشته باشد، اما در حوزه‌ی ترانزیت، ما خودمان در داخل مشکل داریم.
وی با اشاره به چالش اصلی و بیان راهکار بیان کرد: زیرساخت‌های ما در حوزه‌ی ریلی وضعیت خوبی دارند و در حال حاضر حدود ۱۵ هزار کیلومتر خط ریلی داریم، البته چهار تا پنج هزار کیلومتر از آن بلااستفاده است، اما از ده هزار کیلومتر باقی‌مانده، وضعیت ما خوب است و زیرساخت‌های خوبی داریم که می‌توان از آنها استفاده کرد و بهره‌برداری کرد و درآمد بین‌المللی از آنها کسب کرد، اما مشکل اصلی، همان بهره‌وری است که ریشه در مدیریت دارد و باید مدیریت شود تا باری که از سرخس به بندرعباس می‌رود، ۴۵ روز طول نکشد و در یک زمان قابل قبول و قابل مقایسه با دیگر مسیرها حرکت کند، تا بازرگان وقتی بین ریل و جاده تصمیم‌گیری می‌کند، مسیر ریلی را انتخاب کند.
به گزارش ایمنا، حضور در اجلاس‌ها و جشنواره‌های بین‌المللی همچون جشنواره بین‌المللی ترانزیت و ریل در شهر شنژن چین، فرصت‌های منحصر به فردی برای معرفی ظرفیت‌های کشورها در حوزه‌های مختلف فراهم می‌کند و ایران نیز با حضور قابل توجه در این جشنواره، توانست به نوعی از دستاوردهای خود در حوزه‌های فرهنگی، عمرانی و حمل و نقل ریلی دفاع کند. با این حال، بدون وجود یک برنامه جامع ملی در حوزه حمل و نقل و ترانزیت، حضور در چنین رویدادهایی تنها به یک حضور ظاهری و ارائه اطلاعات به‌روز از سیاست‌های دیگر کشورها محدود می‌شود و خروجی عملی و بلندمدتی برای توسعه اقتصادی و زیرساختی کشور به همراه نخواهد داشت.
در حوزه ترانزیت ریلی، ایران پتانسیل بالایی دارد؛ اما مشکلات مدیریتی، بهره‌وری پایین در خطوط ریلی، و عدم هماهنگی در مرزها باعث شده است تا این ظرفیت‌ها به‌خوبی محقق نشوند و سرعت بسیار پایین حرکت قطارها طولانی‌بودن زمان گمرک‌گذاری و دخالت بیش از حد دستگاه‌های متعدد در فرآیندهای مرزی، از عواملی هستند که جذابیت مسیر ایران را برای بازرگانان بین‌المللی کاهش می‌دهند. این موضوع به‌ویژه وقتی برجسته‌تر می‌شود که هدف ایران تبدیل شدن به یک هاب ترانزیتی اوراسیایی است، در حالی که هنوز برنامه‌ای واحد و واضح برای دستیابی به این هدف وجود ندارد.
بنابراین، لازمه‌ی موفقیت در عرصه‌های بین‌المللی، قبل از هر چیز اصلاحات داخلی و تشکیل یک برنامه جامع و مدون حمل و نقلی است و بدون تعریف ایران مطلوب از دیدگاه حمل و نقلی، هر تصمیمی که در اجلاس‌ها گرفته شود، ناهمخوان با سایر اهداف کلان کشور خواهد بود و فرصت‌های بین‌المللی به‌درستی شناسایی و بهره‌برداری نخواهند شد. بنابراین، اصلاح مدیریت، افزایش بهره‌وری در خطوط ریلی، تسهیل فرایندهای مرزی و تعیین زمان و هزینه‌های قابل پیش‌بینی برای ترانزیت، ضرورت‌هایی هستند که باید پیش از هر گونه گسترش حضور بین‌المللی، حل شوند. فقط در این صورت است که حضور در جشنواره‌ها و اجلاس‌های بین‌المللی، به معنای واقعی کلمه، می‌تواند به توسعه واقعی و پایدار حمل و نقل کشور منجر شود.