سینما قربانی نگاه تجاری جشن منتقدان؟

به گزارش مشرق و به نقل از اطلاعات نیوز؛ شب گذشته پانزدهمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران برگزار شد و جوایز این دوره به فیلم‌ها و عوامل مطرح سینمای تجاری و پرمخاطب تعلق گرفت. از جمله تقدیرهای ویژه این جشن، اهدای جایزه کارگردانی به سروش صحت برای فیلم «صبحانه با زرافه‌ها» و جوایز بهترین مهندسی صدا و موسیقی به فیلم‌های «موقعیت مهدی» و «خائن‌کشی» بود.

با این حال، نکته قابل توجه در این دوره از جشن، کم‌رنگ بودن حضور سینمای هنر و تجربه بود؛ گروهی که به گفته بسیاری از سینماگران، آخرین پناهگاه و محل دیده شدن فیلم‌های مستقل و هنری است. این سینما که اغلب مخاطب خاص دارد و بر مبنای خلاقیت و نوآوری شکل گرفته، در لیست نامزدها و برندگان به چشم نمی‌خورد.

برخی از منتقدان و فیلم‌سازان اعتقاد دارند که توجه بیش از حد به فیلم‌های تجاری و چهره‌های شناخته‌شده، سبب شده سینمای هنر و تجربه از جشن منتقدان حذف شود و این مسئله می‌تواند به دلیل دلایل مالی و دغدغه‌های پخش فیلم‌ها باشد.

با وجود این، فیلم‌های هنر و تجربه در عرصه بین‌المللی موفقیت‌های چشمگیری کسب کرده‌اند و سهم قابل توجهی از جوایز خارجی ایران را به خود اختصاص داده‌اند، اما در بزرگ‌ترین جشن داخلی منتقدان، کمترین جایگاه را دارند.این مسئله بار دیگر ضرورت بازنگری در معیارهای انتخاب و حمایت از سینمای مستقل و هنر و تجربه را مطرح می‌کند.

دلایل بی‌توجهی جشن منتقدان به سینمای هنر و تجربه می‌تواند ترکیبی از عوامل ساختاری، فرهنگی و اقتصادی باشد. جشن‌ها و انجمن‌ها معمولاً تمایل دارند فیلم‌هایی را برجسته کنند که شناخته‌شده‌تر و پرمخاطب‌ترند تا بازتاب رسانه‌ای و توجه عمومی بیشتری داشته باشند. فیلم‌های هنر و تجربه معمولاً کمتر دیده می‌شوند و مخاطب خاص دارند.

فیلم‌های تجاری معمولاً بازده اقتصادی بیشتری دارند و جشن‌ها ممکن است به دلیل جذب حمایت مالی، اسپانسر و مخاطب، تمایل داشته باشند فیلم‌های تجاری را بیشتر مورد توجه قرار دهند.

فیلم‌های هنر و تجربه اغلب در سالن‌های محدودتری اکران می‌شوند و دسترسی به آن‌ها برای منتقدان و داوران جشن‌ها دشوارتر است. این باعث می‌شود در فرآیند انتخاب نامزدها کمتر دیده شوند.

سینمای هنر و تجربه به حمایت‌های سازمانی، تبلیغاتی و رسانه‌ای نیاز دارد که به‌خوبی فراهم نشده است. این کمبود باعث می‌شود که این فیلم‌ها در جشن‌ها و مراسم‌ها کمتر مطرح شوند. برخی منتقدان ممکن است به دلیل عادت به سبک‌های مشخص یا ترجیح دادن سینمای روایت‌گرایانه تجاری، کمتر به نوآوری‌های سینمای هنر و تجربه توجه کنند.

نادیده گرفتن سینمای هنر و تجربه در جشن‌هایی مثل جشن انجمن منتقدان، می‌تواند پیامدهای منفی متعددی داشته باشد که تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بر کل اکوسیستم سینمای ایران می‌گذارد. وقتی فیلم‌های هنر و تجربه جایگاهی در جشن‌ها و جوایز داخلی ندارند، انگیزه کارگردان‌ها و تیم‌های خلاق برای ساخت فیلم‌های نوآورانه و متفاوت کاهش می‌یابد و ممکن است به سمت تولید آثار تجاری و معمولی‌تر سوق پیدا کنند.

نادیده گرفتن این نوع سینما باعث می‌شود طیف گسترده‌ای از روایت‌ها و سبک‌های سینمایی که مخاطب خاص و متفاوت دارند، به فراموشی سپرده شود و در نهایت سینمای ایران محدود به چند قالب رایج و تجاری شود. سینمای هنر و تجربه عمدتاً نماینده ایران در جشنواره‌ها و رقابت‌های جهانی است و موفقیت‌های مهمی کسب کرده است. بی‌توجهی به این سینما در داخل می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری و حمایت منجر شود و در نهایت سطح حضور ایران در عرصه جهانی را پایین بیاورد.

اگر جشن‌ها نتوانند نقش حمایتگری و کشف استعدادهای نو را ایفا کنند، ممکن است اعتبار و جایگاه خود را نزد اهالی سینما و مخاطبان از دست بدهند و به محلی برای انتخاب‌های سیاسی یا تجاری تبدیل شوند. سینمای هنر و تجربه بخشی از توسعه فرهنگی و هنری جامعه است و بی‌توجهی به آن می‌تواند باعث عقب‌ماندگی در رشد فرهنگی و کاهش فرصتی برای بیان دغدغه‌ها و مسائل اجتماعی از طریق هنر شود. این سینما معمولاً روایت‌های متفاوت، نو و گاهی چالش‌برانگیزی دارد که در صورت نادیده گرفته شدن، جامعه سینمایی و مخاطبان از این تنوع محروم می‌شوند.