چک دیجیتال؛ تحولی نوین در نظام بانکی ایران با پشتوانه قانونی

به گزارش اطلاعات نیوز، چک دیجیتال یا چک الکترونیک، نوعی نوین از ابزارهای مالی است که با هدف افزایش سرعت، دقت، امنیت و سهولت در مبادلات مالی جایگزین چک‌های کاغذی شده است. این فناوری در ایران طی چند سال اخیر با حمایت بانک مرکزی و تغییرات قانونی، به تدریج در نظام بانکی و اقتصادی کشور جای خود را باز کرده است.

چک دیجیتال یا چک الکترونیکی سندی است که به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به برگه کاغذی صادر می‌شود و همان کارکرد و اعتبار چک کاغذی را دارد. در این نوع چک، فرد صادرکننده با استفاده از امضای الکترونیکی خود در فضای مجازی، دستور پرداخت مبلغی را به بانک می‌دهد. داده‌های چک در سامانه مرکزی چکاد نگهداری شده و با استفاده از امضای دیجیتال معتبر و مستند می‌شوند.

در اصلاحات قانون صدور چک مصوب ۱۳۹۷، پیش‌بینی چک‌های الکترونیکی به صورت قانونی انجام شد. بر اساس تبصره الحاقی به ماده یک این قانون، امکان صدور چک‌های الکترونیکی (داده پیام) فراهم گردید و این نوع چک مشمول قوانین و مقررات مرتبط با چک‌های کاغذی است. بانک مرکزی مکلف شد ظرف یک سال زیرساخت‌های لازم برای صدور و مطالبه چک‌های الکترونیکی را فراهم آورد که در نهایت از نیمه دوم سال ۱۴۰۱ چک‌های الکترونیکی وارد نظام بانکی ایران شدند.

بانک مرکزی ایران با همکاری بانک‌های کشور زیرساخت‌های فنی چک الکترونیک را در همه ۳۰ بانک کشور به طور کامل فراهم کرده است. در حال حاضر ۲۴ بانک ارائه‌دهنده خدمات چک دیجیتال هستند و همه بانک‌ها چک الکترونیک سایر بانک‌ها را می‌پذیرند و نقد می‌کنند. این موضوع باعث شده است که چک دیجیتال به تدریج جای خود را در بین مردم پیدا کند و پیش‌بینی می‌شود طی سه سال آینده تمامی چک‌ها به صورت الکترونیکی صادر شوند.

مزایای چک دیجیتال

-سرعت بالا در ثبت و پردازش: صدور و انتقال چک دیجیتال به صورت لحظه‌ای و بدون نیاز به ارسال نسخه فیزیکی انجام می‌شود.

-افزایش امنیت: با استفاده از امضای الکترونیکی، امکان سرقت، جعل یا تحریف چک به شدت کاهش یافته است.

-کاهش چک‌های برگشتی: آمار چک‌های برگشتی در چک دیجیتال بسیار کمتر از چک‌های کاغذی است؛ به طوری که کمتر از یک درصد چک‌های صادر شده برگشت خورده‌اند.

-کاهش هزینه‌ها: حذف کاغذ، کاهش نیاز به مراجعه حضوری و کاهش هزینه‌های مرتبط با نگهداری و انتقال چک.

-شفافیت و رصد آسان‌تر: داده‌های چک در سامانه مرکزی نگهداری شده و امکان پیگیری و کنترل بهبود یافته است.

طبق آخرین گزارش‌ها، تاکنون بیش از یک میلیون و ۲۸۰ هزار فقره چک الکترونیک صادر شده است که بیش از ۸۵ درصد این چک‌ها نقد شده‌اند و کمتر از یک درصد برگشت خورده‌اند. در سال‌های اخیر تعداد بانک‌های ارائه‌دهنده این خدمات از ۱۲ بانک به ۲۴ بانک افزایش یافته است. همچنین، بیش از ۱۹۴ هزار فقره چک دیجیتال به صورت غیرحضوری نقد شده است.

بانک مرکزی ایران به عنوان یکی از بانک‌های پیشرو در ایجاد پول دیجیتال، برنامه‌ریزی کرده است که با حذف کامل چک‌های کاغذی طی سه سال آینده، تمامی چک‌ها به صورت دیجیتال صادر شوند. همچنین، با ایجاد سقف اعتباری برای چک‌ها، گام‌های نهایی برای کاهش کلاهبرداری، چک‌های برگشتی و مشکلات حقوقی برداشته خواهد شد. پروژه‌های آزمایشی پول دیجیتال نیز در جزیره کیش و دیگر پایلوت‌ها در حال اجراست که می‌تواند به توسعه بیشتر چک دیجیتال کمک کند.

به گزارش ایمنا، چک دیجیتال در ایران با پشتوانه قانونی و حمایت بانک مرکزی، به سرعت در حال گسترش است و توانسته است مشکلات چک‌های کاغذی مانند کندی، ناامنی و برگشتی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. با توسعه زیرساخت‌ها، افزایش پذیرش بانک‌ها و کاربران و رفع چالش‌های فنی و قانونی، چک دیجیتال به عنوان یکی از ابزارهای مالی مدرن، نقش مهمی در تسهیل تراکنش‌های مالی و بهبود نظام پرداخت کشور ایفا خواهد کرد.