چرا طلا همچنان پناهگاه امن سرمایه‌گذاران ایرانی است؟
به گزارش اطلاعات نیوز، بازار طلا در ایران طی ماه‌های اخیر به بازاری پرابهام و در وضعیت «فشردگی قیمتی» تبدیل شده است؛ جایی که نه روند صعودی قدرتمندی در جریان است و نه سقوط عمیقی رخ داده، بلکه...
به گزارش اطلاعات نیوز، بازار طلا در ایران طی ماه‌های اخیر به بازاری پرابهام و در وضعیت «فشردگی قیمتی» تبدیل شده است؛ جایی که نه روند صعودی قدرتمندی در جریان است و نه سقوط عمیقی رخ داده، بلکه معامله‌گران میان دو خطاب تردید باقی مانده‌اند چراکه این بازار نه در حال صعود قدرتمند و نه در وضعیت نزولی عمیق است، بلکه در فضای ناپایداری گرفتار آمده که تحلیلگران را به بررسی دقیق عوامل بنیادین، تکنیکال و روانی وا داشته است.
در کنار این شرایط پیچیده، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران به کاهش حدود ۳۰ درصدی تقاضا در بازار از ابتدای سال تاکنون اشاره می‌کند و بیان می‌کند که پس از پایان ماه صفر، احتمال دارد قیمت‌ها بین ۱ تا ۳ درصد کاهش جزئی را تجربه کنند. با این حال به نظر می‌رسد روند کلی بازار همچنان به تدریج افزایشی باشد، اگرچه قدرت خرید پایین، مانع از جهش ناگهانی در تقاضا خواهد شد.
در مرداد ۱۴۰۴ بازار طلا و سکه ایران تحت تأثیر متغیرهای متعددی مانند نوسانات نرخ ارز، تحولات بازار جهانی طلا و وضعیت سیاسی و اقتصادی داخلی، دچار نوسان‌های قابل‌توجهی شده است؛ به‌گونه‌ای که قیمت‌ها در بازارهای داخلی متأثر از رشد نرخ دلار و نوسان انس جهانی، روندی به نسبت افزایشی نشان می‌دهند.
مهرداد حاجی‌زاده فلاح، کارشناس بانکی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: طلا به شکل شمش و گواهی‌های کاغذی برای سرمایه‌گذاری در دسترس است. شمش طلای فیزیکی توسط بسیاری از ضرابخانه‌های خصوصی و دولتی در ایالات متحده و سراسر جهان تولید می‌شود. این گزینه به‌صورت معمول به صورت شمش، سکه و گرد یافت می‌شود و اندازه‌های زیادی برای هر کدام موجود است.
وی با اشاره به اینکه شمش‌های طلا می‌توانند از نظر اندازه از یک گرم تا ۴۰۰ اونس متغیر باشند، افزود: در حالی که بیشتر سکه‌ها در اندازه‌های یک اونسی و کسری یافت می‌شوند اما اندازه طلا متغیر است، همچون سایر فلزات گرانبها، طلای فیزیکی توسط برخی به عنوان راهی خوب برای محافظت از خود در برابر کاهش مداوم ارزش ارزهای فیات و بازارهای سهام بی‌ثبات در نظر گرفته می‌شود.
کارشناس بانکی عنوان کرد: خرید گواهی طلا راه دیگری برای سرمایه‌گذاری در این فلز است. گواهی طلا اساساً تکه‌ای کاغذ است که نشان می‌دهد شما مالک مقدار مشخصی طلا هستید که در مکانی خارج از محل نگهداری می‌شود. این با داشتن شمش طلا بدون قید و شرط و به طور کامل متفاوت است زیرا شما هرگز مالکیت فیزیکی طلا را به دست نمی‌گیرید. در حالی که برخی از سرمایه‌گذاران از سهولت خرید طلای کاغذی لذت می‌برند، برخی ترجیح می‌دهند فلزات گران‌بهای خود را از نزدیک ببینند و نگه دارند.
حاجی‌زاده تصریح کرد: مشتقات طلا به شما این امکان را می‌دهند که بدون داشتن طلای فیزیکی، روی طلا سرمایه‌گذاری کنید. نمونه‌هایی از مشتقات شامل قراردادهای آتی طلا، آپشن‌ها و ETFها هستند. مشتقات به شما این امکان را می‌دهند که تا حدودی در معرض طلا قرار بگیرید، اما به روش‌های پیچیده‌تر. شما ممکن است بتوانید سایر سرمایه‌گذاری‌های خود، از جمله طلای فیزیکی، را پوشش ریسک دهید یا حتی از اهرم برای دسترسی به مقادیر بیشتری از طلا نسبت به حالت عادی استفاده کنید. با این حال، این ابزارها همیشه دقیق و مستقیم از قیمت طلا پیروی نمی‌کنند و ملاحظات متعددی با آنها همراه است، خطراتی که با طلای فیزیکی ندارید.
وی گفت: در نهایت، احتمالاً هیچ دفاع بهتری در برابر تورم نسبت به طلای فیزیکی وجود ندارد. با رقیق‌تر شدن دلار، ارزش طلا شاید افزایش پیدا کند، حتی اگر فقط در همانجا ثابت مانده باشد.
هزینه‌های مالکیت طلای فیزیکی در مقابل ETF های طلا
کارشناس بانکی خاطرنشان کرد: صندوق قابل معامله در بورس طلا یا ETF، یک ابزار مشتقه است که به شما امکان می‌دهد طلا را بدون در اختیار داشتن فیزیکی آن خریداری کنید. خود صندوق در مقداری طلای فیزیکی سرمایه‌گذاری می‌کند و شما سهام صندوق را به عنوان سهم مالکیت در طلای فیزیکی جمع‌آوری شده خریداری می‌کنید.
حاجی‌زاده با اشاره به اینکه صندوق‌های قابل معامله در بورس طلا (ETF) با دریافت کارمزدهای مدیریتی سالانه، درآمد خود را کسب می‌کنند، ادامه داد: این کارمزدها که به صورت درصدی از سرمایه‌گذاری شما بین ۰.۲۵ درصد تا ۰.۴۰ درصد دریافت می‌شوند، به آرامی ارزش کلی سرمایه‌گذاری شما را کاهش می‌دهند. بنابراین، افزایش ارزش طلا نسبت به سال گذشته، همراه با تأثیر آن بر خود سرمایه‌گذاری، عامل غلبه بر این کارمزدها و کسب سود است.
وی خاطرنشان کرد: هزینه‌های طلای فیزیکی به شکل حق بیمه‌ای که دلالان برای خدمات خود و تسهیل معاملات دریافت می‌کنند، ظاهر می‌شود. درصد دریافتی تا حد زیادی به نوع طلای فیزیکی که خریداری می‌کنید بستگی دارد. شمش‌های طلا و سکه‌های گرد ساده حدود ۱ درصد تا ۵ درصد بالاتر از قیمت لحظه‌ای در دسترس هستند، اما برخی از سکه‌های طلا بسته به کمیابی آنها می‌توانند بین ۱۰ درصد تا ۲۰ درصد افزایش قیمت داشته باشند. به عنوان مثالی از هزینه‌ها، فرض کنید شما به مدت ۲۰ سال، سالانه ۱۰۰۰ دلار (در مجموع ۲۰،۰۰۰ دلار)، با قیمت ثابت طلا، ۲ درصد حق بیمه برای طلای فیزیکی و ۰.۲۵ درصد کارمزد سالانه ETF سرمایه‌گذاری کرده‌اید.
کارشناس بانکی با بیان اینکه در سال‌های اولیه، برای طلای فیزیکی، حق بیمه بیشتری نسبت به کارمزد ETF طلا پرداخت خواهید کرد، گفت: اگر بازه سرمایه‌گذاری شما کوتاه‌تر است، ETF در این زمینه معامله بهتری خواهد بود.
تحلیلگران معتقدند که در صورت تثبیت نرخ دلار در محدوده ۹۳ هزار تومان، قیمت هر گرم طلای ۲۴ عیار می‌تواند بالای ۱۰ میلیون تومان باقی بماند. با این حال، اگر دلار به کانال ۹۴ هزار تومان وارد شود، بازار طلا می‌تواند شاهد جهشی کوتاه‌مدت باشد که احتمالاً قیمت‌ها را به سطوح جدیدی سوق می‌دهد. در مقابل، کاهش نرخ دلار به زیر ۹۳ هزار تومان می‌تواند فشار نزولی بر قیمت سکه امامی و قطعات کوچک‌تر طلا وارد کند، به‌ویژه در بازارهای نقدی که حساسیت بیشتری به تغییرات ارزی دارند.
افزایش تقاضای فصلی پایان تابستان
حاجی زاده عنوان کرد: نزدیک شدن به ایام پایانی ماه صفر، که با افزایش تقاضای فصلی برای خرید طلا به‌منظور مراسم‌های مذهبی و عروسی همراه است، یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر بازار است.
وی با اشاره به اینکه از دی ۱۴۰۲، بانک مرکزی و مرکز مبادله ایران با برگزاری حراج‌های منظم شمش طلا تلاش کرده‌اند تا شفافیت بیشتری به بازار طلا ببخشند، گفت: تاکنون در سال ۱۴۰۴، ۲۴ جلسه حراج برگزار شده و حدود ۱۹۶۰ کیلوگرم طلا به ارزش تقریبی ۱۷.۶ هزار میلیارد تومان معامله شده است. این سیاست‌ها توانسته‌اند تا حدی معاملات پنهان را کاهش داده و نقدینگی قانونی را برای فعالان بزرگ بازار فراهم کنند. با این حال، تأثیر این اقدامات بر مهار روند صعودی قیمت‌ها محدود بوده است.
کارشناس بانکی بیان کرد: قیمت لحظه‌ای طلا، قیمت رایج برای یک اونس طلای خالص با عیار ۰.۹۹۹ است که در حال حاضر قابل تحویل است و قیمت لحظه‌ای، افزایش قیمت فروشنده یا توزیع‌کننده یا افزایش قیمت شرکت ضرب‌کننده یا تولیدکننده را در نظر نمی‌گیرد. بیشتر موجودی ما از ضرابخانه خریداری می‌شود؛ این محصولات با قیمت لحظه‌ای به علاوه‌ی افزایش قیمتی که برای ضرابخانه یا تولیدکننده جهت سودآوری لازم است، قیمت‌گذاری می‌شوند. سپس فروشنده نیز برای ادامه فعالیت خود باید سود کسب کند. فروشنده قیمت خرید خود را در نظر می‌گیرد، سپس محصولات را بیشتر افزایش می‌دهد تا هزینه‌های فروشنده و حاشیه سود را پوشش دهد. به همین دلیل است که فروشندگان معمولاً از افراد با قیمت طلای لحظه‌ای یا پایین‌تر از آن خرید می‌کنند و بالاتر از قیمت طلای لحظه‌ای می‌فروشند. اختلاف بین قیمت خرید و فروش آنها نشان دهنده سود ناخالص فروشنده است.
طلا از نظر تاریخی مرهمی برای سرمایه‌گذاران مضطرب بوده و نقطه مقابل اوراق بهادار سنتی همچون سهام است که بازده بالاتری دارند اما نوسانات بیشتری دارند. قیمت طلا بیشتر از تنش‌های ژئوپلیتیکی و افزایش ریسک بازار اقتصادی و مالی سود می‌برد و سرمایه‌گذاران از آن به عنوان پوششی در برابر بدترین سناریوی ممکن با احتمال کم و تأثیر بالا استفاده می‌کنند
حاجی زاده یادآور شد: طلا کالایی است که می‌تواند در دوره‌های نوسان بالا، تغییرات قیمت بسیار سریعی داشته باشد و می‌تواند در دوره‌های آرام با نوسان کم، حرکت قیمت بسیار کمی داشته باشد. عوامل مختلف زیادی وجود دارند که می‌توانند به طور بالقوه بر قیمت طلا تأثیر بگذارند. این مسائل شامل موارد زیر عرضه و تقاضا، نوسانات ارز، خطرات تورمی، خطرات ژئوپلیتیکی و تخصیص دارایی‌ها است اما محدود به آنها نیست.
وی با بیان اینکه برخی طلا را به عنوان یک دارایی «امن» می‌شناسند، افزود: طلا یکی از تنها دارایی‌هایی است که در عمل هیچ ریسک طرف مقابلی ندارد (طلا برای حفظ ارزش خود نیازی به هیچ گونه عملکرد توسط نهادهای خارجی ندارد). به همین دلیل است که ارزش طلا ممکن است در زمان بی‌ثباتی اقتصادی یا عدم قطعیت ژئوپلیتیکی به طور بالقوه افزایش پیدا کند. همچنین ارزش آنها تنها تابعی از قیمت طلا نیست، بلکه منعکس کننده نگرش غالب سرمایه گذاران نیز هست. بنابراین، چه خوب و چه بد، نظرات شخصی به شکلی متفاوت از سرمایه گذاری فیزیکی طلا، بر قیمت مشتقات تأثیر می‌گذارد.
کارشناس بانکی گفت: سرنوشت مشتقات می‌تواند به طور ناسالمی به نوسانات اقتصادی گره خورده باشد. در حالی که احتمالاً در جهت مخالف بازار حرکت می‌کنند، سقوط کامل بازار ارزش آنها را به طور کامل از بین می‌برد. قیمت‌های لحظه‌ای طلا هر چند ثانیه در طول ساعات بازار تغییر می‌کنند و می‌توانند در طول روز بر اساس اخبار فوری، عرضه و تقاضا و سایر عوامل کلان اقتصادی نوسان داشته باشند. قیمت لحظه‌ای طلا توسط انواع صرافی‌های داخلی و خارجی تعیین می‌شود و به قیمت لحظه‌ای طلا اجازه می‌دهد تا از ساعت ۶ بعد از ظهر به وقت شرق آمریکا تا ۵:۱۵ بعد از ظهر به وقت شرق آمریکا، از یکشنبه تا جمعه (بازارها هر روز هفته از ساعت ۵:۱۵ بعد از ظهر تا ۶ بعد از ظهر به وقت شرق آمریکا بسته می‌شوند) به طور مداوم به‌روزرسانی شود. تغییرات قیمت طلا به دلیل عرضه و تقاضا و همچنین جریان سفارش و سایر عوامل است.
حاجی زاده تصریح کرد: طلا از نظر تاریخی مرهمی برای سرمایه‌گذاران مضطرب بوده و نقطه مقابل اوراق بهادار سنتی همچون سهام است که بازده بالاتری دارند اما نوسانات بیشتری دارند. قیمت طلا بیشتر از تنش‌های ژئوپلیتیکی و افزایش ریسک بازار اقتصادی و مالی سود می‌برد و سرمایه‌گذاران از آن به عنوان پوششی در برابر بدترین سناریوی ممکن با احتمال کم و تأثیر بالا استفاده می‌کنند.
وی با بیان اینکه چه چیزی طلا را به یک پوشش ریسک خوب تبدیل می‌کند؟ اظهار کرد: برخلاف ارز دولتی که می‌تواند ارزشش کاهش پیدا کند، طلا کالایی با عرضه ذاتاً محدود است. به علاوه، از آنجا که تقاضا برای طلا در سراسر جهان گسترده است، ارزش آن کمتر تحت تأثیر رویدادهای نامطلوب در هر منطقه قرار می‌گیرد.
به گزارش ایمنا، شرایط کنونی نشان می‌دهد که بازار طلا در کشور بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر چند عامل کلیدی قرار دارد: نوسانات نرخ ارز، سیاست‌های پولی بانک مرکزی، تحولات ژئوپلیتیکی و میزان عرضه و تقاضای فصلی. همان‌گونه که گزارش‌های بانک مرکزی و داده‌های معاملاتی مرکز مبادله طلا نشان می‌دهد، حراج‌های مستمر شمش توانسته‌اند بخشی از معاملات پنهان را به کانال رسمی منتقل کنند، اما این سیاست‌ها هنوز اثر قابل‌توجهی در مهار رشد قیمت‌ها نگذاشته‌اند. از سوی دیگر، به گفته تحلیلگران بازار، تثبیت نرخ دلار در محدوده ۹۳ تا ۹۴ هزار تومان، مسیر کوتاه‌مدت قیمت‌ها را تعیین خواهد کرد و در کنار آن، افزایش تقاضای فصلی می‌تواند به رشد مقطعی بازار بینجامد.
از منظر علمی، طلا همچنان جایگاه خود را به عنوان «پناهگاه امن سرمایه» حفظ کرده است؛ چرا که برخلاف ابزارهای مالی دیگر، ریسک طرف مقابلی ندارد و در شرایط تورمی و نااطمینانی اقتصادی، به‌عنوان دارایی ذخیره‌ای مطمئن شناخته می‌شود. پژوهش‌های پژوهشکده پولی و بانکی نیز تأکید می‌کنند که طلا در پرتفوی سرمایه‌گذاران ایرانی نه صرفاً به‌عنوان یک کالای مصرفی بلکه به‌عنوان پوشش ریسک در برابر افت ارزش پول ملی ایفای نقش می‌کند.
در نهایت، به نظر می‌رسد که انتخاب میان طلا فیزیکی، صندوق‌های ETF یا گواهی‌های سپرده بیش از هر چیز به افق زمانی سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری افراد بستگی دارد. سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت می‌توانند از مزیت نقدشوندگی و هزینه‌های کمتر ETF بهره‌مند شوند، اما برای سرمایه‌گذاران بلندمدت، طلا فیزیکی همچنان مطمئن‌ترین ابزار برای حفظ ارزش دارایی محسوب می‌شود. در هر صورت، با توجه به چشم‌انداز مبهم نرخ ارز و تحولات ژئوپلیتیکی منطقه، انتظار می‌رود که طلا همچنان یکی از بازیگران اصلی صحنه سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران باقی بماند.