وحدت شیعیان لبنان میراث ماندگار سید حسن
علیرضا کمیلی در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: در جامعه‌ای مانند لبنان که فرقه‌فرقه و تکه‌تکه است و هیچ تعریف قالبی از هیچ چیز وجود ندارد، تضعیف حزب‌الله به معنای به حاشیه رفتن طوایف شیعی و...
علیرضا کمیلی در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: در جامعه‌ای مانند لبنان که فرقه‌فرقه و تکه‌تکه است و هیچ تعریف قالبی از هیچ چیز وجود ندارد، تضعیف حزب‌الله به معنای به حاشیه رفتن طوایف شیعی و عقبه اجتماعی شیعیان لبنان خواهد بود. این امر حتی اگر مسئله اسرائیل و فشار آمریکا را نیز در نظر نگیریم، باز هم درون لبنان معنا دارد؛ چراکه شیعیان لبنان پیش از دهه ۷۰ میلادی، به‌ویژه تا پیش از حضور امام موسی صدر، یک اقلیت به‌حاشیه‌رانده شده و فاقد قدرت و ابزار لازم برای پیگیری حقوق خود بودند. در واقع، جامعه شیعی لبنان در آن دوره همچون یتیمانی بی‌پناه بود که نه تنها حقوقشان به رسمیت شناخته نمی‌شد بلکه اساساً حقی برای آنان تعریف نشده بود.
اختلافات حزب‌الله و جنبش امل
وی افزود: از دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی (۴۰ و ۵۰ شمسی)، حرکت امام موسی صدر توانست پایه‌های تغییر را بنا نهد و نخستین گام‌ها برای رسمیت‌بخشی به جایگاه شیعیان را در لبنان بردارد. این روند، آرام‌آرام آنان را از حاشیه به متنی آورد که حرف و حقوقشان باید دیده و شنیده می‌شد، زیرا به قدرتی در حال شکل‌گیری بدل شده بودند. پس از ناپدیدشدن امام موسی صدر و وقوع جنگ‌های داخلی و تجاوز اسرائیل در سال ۱۹۸۲، حزب‌الله از دل این حوادث متولد شد و به‌تدریج به ساختاری منسجم و تشکیلاتی قدرتمند در عرصه مقاومت تبدیل گشت.
کارشناس مسائل لبنان تصریح کرد: این تشکیلات امروز به اهرمی برای حفظ موازنه قدرت میان شیعیان و سایر گروه‌های لبنانی بدل شده است. بدنه اجتماعی شیعیان لبنان به‌خوبی می‌داند که تضعیف حزب‌الله به معنای بازگشت به دوران پیش از امام موسی صدر خواهد بود؛ زمانی که برای به‌دست‌آوردن ابتدایی‌ترین حقوق باید هزینه‌های سنگینی پرداخته می‌شد. بنابراین فشارهایی که بر حزب‌الله وارد می‌شود، از نگاه جامعه شیعی، فشاری مستقیم بر خود آنان است.
کمیلی در ادامه گفت: در چنین فضایی عقبه اجتماعی و سرمایه انسانی حزب‌الله بی‌تفاوت نخواهد بود. هرگاه مقاومت نیاز به نمایش این سرمایه اجتماعی داشته باشد، بدنه شیعه لبنان به میدان خواهد آمد تا موازنه قدرت بر هم نخورد و حقوق اولیه آنان محفوظ بماند. اگر این موازنه از بین برود، شیعیان دوباره برای به‌دست آوردن حقوق اولیه خود ناچار به درگیری و نزاع داخلی خواهند شد.
وی افزود: در کنار این مسائل داخلی، نباید فراموش کرد که شیعیان لبنان و حزب‌الله همواره درگیر دشمنی خارجی به نام اسرائیل هستند. همین مسئله موجب شده که هسته سخت حامیان حزب‌الله در بیروت شرقی و جنوب لبنان هرگز کوتاه نیاید. تجربه نشان داده است که این پایگاه اجتماعی حتی در سخت‌ترین فشارها نیز دست از حمایت حزب‌الله و مقاومت برنمی‌دارد.
کارشناس مسائل لبنان تصریح کرد: در حافظه تاریخی شیعیان لبنان، تجربه به‌حاشیه‌رانده شدن وجود دارد. آنان می‌دانند اگر کوتاه بیایند دوباره به ۵۰ سال قبل بازمی‌گردند. در مقاطعی حتی حزب‌الله و جنبش امل در برابر هم قرار گرفتند و اختلافاتی جدی داشتند. این اختلافات به‌ویژه در دهه ۹۰ میلادی (سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۲) در بطن درگیری‌های طایفه‌ای لبنان بروز یافت؛ زمانی که دو جریان شیعی با یکدیگر به روی هم اسلحه کشیدند و حتی خون هم را ریختند.
کمیلی گفت: پس از آن، با میانجیگری ایران و سوریه، زمینه تفاهم و اتحاد فراهم شد و ثمرات آن در سال‌های بعد نمایان گشت. شخص سید حسن نصرالله یکی از چهره‌هایی بود که به‌شدت بر وحدت و پرهیز از تفرقه پای فشرد. او در انتخابات و نظام پارلمانی لبنان همواره بر نقش جنبش امل تأکید داشت و نبیه بری را نه‌تنها نماینده جامعه شیعی بلکه نماینده مقاومت در عرصه سیاست داخلی و خارجی معرفی می‌کرد. این اقدام صرفاً نمادین نبود، بلکه کارکردی واقعی داشت. نمونه روشن آن، جنگ ۳۳ روزه بود؛ جایی که حزب‌الله میدان نظامی را مدیریت می‌کرد اما حوزه دیپلماسی در مذاکرات داخلی و خارجی به دست نبیه بری سپرده شد. نصرالله رسماً اعلام کرد که هر نظر و رأی او، نظر مقاومت است و پذیرفته خواهد شد.
وی تصریح کرد: این همان ثمره اتحاد و همگرایی است که سبب شد جریان مقاومت، هم از نظر تشکیلاتی و هم اجتماعی، تقویت شود. بدنه اجتماعی شیعه نیز دریافت که این وحدت حافظ حقوق و جایگاه آنان است. پس از سید حسن هم آنچه از دبیرکل جدید، شیخ نعیم قاسم، مشاهده می‌کنیم ادامه همین مسیر است؛ گویی قرار نیست تغییر رویکردی از جانب حزب‌الله رخ دهد.
کارشناس مسائل لبنان افزود: این همگرایی اکنون نه‌تنها با جنبش امل، بلکه با سایر جریان‌های لبنانی از جمله مسیحیان نیز دیده می‌شود. در مواضع اخیر شیخ نعیم قاسم، دشمن اصلی همچنان اسرائیل معرفی شده است. او حتی در سخنرانی اخیرش خطاب به عربستان سعودی اعلام کرد که باید کنار هم نشست و جبهه‌ای واحد علیه اسرائیل تشکیل داد. این سخنان به‌روشنی نشان داد که حزب‌الله به‌دنبال یارگیری در نزاع‌های داخلی لبنان نیست، بلکه موضعی برادرانه و برابر در برابر کشورهای منطقه دارد.
کمیلی گفت: همین نگاه شیخ نعیم قاسم سبب شده که حتی سعودی‌ها هم جایگاهی در این چارچوب بیابند. بنابراین تکلیف جنبش امل و سایر جریان‌ها نیز روشن است. حزب‌الله امروز همچون گذشته با محوریت مقاومت، حفظ وحدت و تمرکز بر دشمن اصلی یعنی رژیم صهیونیستی، مسیر خود را ادامه می‌دهد.