زخم ناسور تنبیه بدنی بر پیکر مدارس

اطلاعات نوشت: تنبیه بدنی دانش آموزان به عنوان تبلور بی توجهی به بنیان های اخلاقی و یک تفکر قرون وسطایی در اکثر کشورها شناخته  می شود، تفکری که متاسفانه از سوی شمار اندکی از معلمان در برخی مدارس ایران  همچنان جاری بوده و شدت آن به حدی است که در برخی موارد پیامد های تنبیه به مرگ محصلان هم منجر می شود.

هفته گذشته و در جدیدترین اقدام به تنبیه بدنی دانش‌آموزان، یک معلم با پرتاب یک لیوان به سمت یک دانش آموز در کلاس درس در بهارستان استان تهران سبب شکسته شدن سر او و انتقالش به بیمارستان شد. حادثه‌ای که بار دیگر اهمیت تامین امنیت روانی و جسمانی دانش آموزان در مدارس را گوشزد می‌کند و نشان می‌دهد با وجود ممنوعیت قانونی، تنبیه بدنی همچنان در برخی از مدارس کشور تداوم دارد.

حسین ناظری، رئیس  اداره آموزش‌وپرورش ناحیه یک بهارستان با تائید این واقعه تلخ، به مهر گفت: موضوع  در دست بررسی  است و با عامل این حادثه «برخورد قانونی» انجام خواهد گرفت.

در این میان عده ای بر این باروند که در برخی مواقع عبور دانش آموزان از رفتارهای قانونمند آنقدر از حد می گذرد که برخی معلمان در شرایط غیر عادی دست به تبیه می زنند؛ اما سئوال اینجاست که مگر نه این که معلمان غیر از وظیفه آموزش ، موظف به اجری برنامه های تربیتی هم هستند  و  مگر می توان با تفکرات قرون وسطایی، از یک دانش آموز دچار ضعف اخلاقی و تربیتی، یک انسان خوب ساخت ؟

طی سال‌های گذشته تنبیه بدنی دانش‌آموزان توسط شماری از معلمان در کلاس‌های درس، به صراحت ممنوع اعلام شده است اما گهگاه در اقصی نقاط کشور این عمل ناپسند انجام می‌شود و گاهی شدت آن به آسیب‌های جسمی و روانی دانش‌آموزان و حتی مرگ آنها هم می‌انجامد، موضوعی که زنگ خطر نبود امنیت روانی و جسمانی برای دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان را به صدا در می‌آورد.

کارشناسان آموزش و پرورش و روانشناسان بر این باورند که تنبیه اعم از بدنی، جسمی و  یا روانی نه فقط هیچگاه به برقراری نظم پایدار در کلاس‌های درس کمک نمی کند، بلکه می تواند زمینه‌ساز آسیب های جدی روانی، افت تحصیلی و مشکلات رفتاری در دانش آموزان شود.

در ماه‌های اخیر، موارد متعددی از برخوردهای خشن در مدارس مناطقی از کشور گزارش شده است؛ از تنبیه بدنی دانش‌آموزی در سنندج تا ضرب‌وجرح یک دانش‌آموز در مدرسه‌ای در ایرانشهر.

در برخی پرونده‌ها، فشارهای شدید جسمی یا روانی پیامدهای جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته و حساسیت‌ها نسبت به نبود سازوکارهای پیشگیرانه را افزایش داده است، علاوه بر آن در برخی از موارد آثار تنبیه بدنی و روانی منجر به مرگ دانش آموزان هم شده است. مانند ۹ مهر که دانش‌آموز مقطع اول متوسطه در روستای «سهرین» زنجان پس از تنبیه‌ بدنی و اجبار به دویدن ، دچار ایست قلبی شد و جان باخت .

چند روز بعد یعنی در ۱۲ مهر، براساس گزارش مهر یک دانش‌آموز پایه ششم در شیراز، پس از توبیخ و به دلیل ترس ایجاد شده از سوی اولیای مدرسه، در خانه به زندگی خود پایان داد. به نظر می‌رسد نبود ساز و کارهای استاندارد برای پایش سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان و همچنین کمبود نیروی متخصص در مدارس، می‌تواند زمینه بروز چنین حوادث ناگواری را افزایش دهد و همچنین ایجاد محیطی امن و حمایتگرانه، آموزش معلمان برای شناسایی علائم اضطراب و استرس و فراهم کردن مسیرهای ارتباطی مطمئن برای دانش‌آموزان، از جمله اقدامات ضروری برای پیشگیری از این اتفاقات ناگوار می‌تواند باشد.

تنبیه بدنی دانش‌آموزان جرم است

یک جرم‌شناس در گفتگو با «اطلاعات» با تأکید بر ممنوعیت مطلق تنبیه بدنی دانش‌آموزان تاکید کرد: معلمان، ناظمان، مدیران و به‌طور کلی همه کارکنان مدارس، در صورت ارتکاب تنبیه بدنی، توهین، تحقیر یا تهدید دانش‌آموزان، هم از نظر اداری و هم از نظر کیفری قابل تعقیب و مجازات هستند.

دکتر امیر شریفی خضارتی ادامه داد: تنبیه بدنی دانش‌آموزان از ۲ مسیر قانونی؛ نخست تعقیب انتظامی از حیث تخلف اداری و دوم تعقیب کیفری از نظر ارتکاب جرم قابل پیگیری است و  مرجع رسیدگی به تخلفات اداری، «هیأت رسیدگی به تخلفات اداری» مستقر در وزارت آموزش ‌و پرورش است، در حالی که رسیدگی کیفری در صلاحیت دادسرا و محاکم کیفری قرار دارد.

وی با اشاره به ماده ۸۱ آیین‌نامه اجرایی مدارس کشور مصوب سال ۱۴۰۰ گفت: تنبیه بدنی و هرگونه سوءرفتار با دانش‌آموز، تحت هر شرایطی ممنوع است و مدیران مدارس موظفند همکاران خود را نسبت به این ممنوعیت آگاه کنند. همچنین بر اساس مواد ۸۲ و ۸۳ این آیین‌نامه، مدارس مکلف به آموزش منشور اخلاقی، نظام تشویق و ثبت رفتارهای انضباطی دانش‌آموزان در فرم‌های مربوطه هستند.

این جرم‌شناس افزود: والدین یا اولیای دانش‌آموزان در صورت مشاهده تنبیه بدنی یا توهین به فرزندان‌ خود حق دارند با استناد به این مقررات، از کارکنان خاطی در هیأت رسیدگی به تخلفات اداری آموزش‌ و پرورش شکایت کنند و درخواست مجازات اداری آنان را ارائه دهند.

شریفی خضارتی با تشریح ابعاد کیفری تنبیه بدنی دانش‌آموزان افزود: از منظر حقوق کیفری، هرگونه تنبیه بدنی یا رفتارهای فیزیکی علیه دانش‌آموزان جرم محسوب می‌شود. در صورتی که این رفتارها به سرخی، کبودی، تورم، خون‌مردگی، شکستگی یا آسیب جسمی بیانجامد، مطابق ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی، مرتکب علاوه بر پرداخت دیه، در صورت اخلال در نظم عمومی یا بیم تکرار جرم، به حبس درجه شش (بیش از ۶ ماه تا ۲ سال) محکوم خواهد شد.

این استاد دانشگاه با اشاره به ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی گفت: توهین، فحاشی و به کار بردن الفاظ رکیک نسبت به دانش‌آموزان حتی بدون ضرب و جرح، جرم محسوب می‌شود و مستوجب جزای نقدی است و حتی تنبیه بدنی بدون به جا گذاشتن آثار جسمی هم جرم است و طبق ماده ۵۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، در صورت عمدی بودن و عدم صلح و سازش، مرتکب به حبس تعزیری درجه هفت یا شلاق تعزیری محکوم می‌شود.

شریفی خضارتی با اشاره به جرم تهدید دانش‌آموزان تأکید کرد: تهدید دانش‌آموزان به هر نوع ضرر نفسی، شرفی یا مالی هم جرم است و بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، مجازات آن‌ها حبس از یک‌ماه تا یک سال حبس و یا شلاق یا تا ۷۴ ضربه شلاق است.

این جرم شناس افزود: والدین و اولیای دانش‌آموزان می‌توانند در صورت وقوع هرگونه تنبیه بدنی، توهین یا تهدید فرزندان خود به‌صورت هم‌زمان یا مستقل، شکایت‌های اداری و کیفری خود را مطرح کنند و خواستار برخورد قانونی با کارکنان خاطی مدارس شوند.