جنجال جدید معاون هنری وزیر ارشاد با تبلیغ یک موسسه ادبی مشکوک به جاسوسی

به گزارش مشرق و به نقل از اطلاعات نیوز، در حالی که معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در همایش «فرهنگ و فناوری» حاضر شد، استفاده از نام و نشان مؤسسه «فرانکلین» در پوستر رسمی این برنامه، با واکنش‌هایی همراه شده است

این مؤسسه که در دوران پهلوی دوم با حمایت ایالات متحده در ایران فعالیت می‌کرد، به‌عنوان یکی از ابزارهای نفوذ فرهنگی غرب در میان نخبگان شناخته می‌شود.در پوستر منتشرشده از این همایش، که با همکاری چند نهاد فرهنگی برگزار شده، نام «مؤسسه فرانکلین» به‌عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان درج شده است. این در حالی است که سابقه تاریخی این مؤسسه در ایران، برای بسیاری یادآور سیاست‌های فرهنگی دوران پهلوی و وابستگی به جریان‌های فکری غرب‌گراست.همچنین در اطلاعیه رسمی این برنامه، نادره رضایی به‌عنوان «ناخدای هنر کشور» و فردی با سابقه فرهنگی و هنری بسیار معرفی شده است؛ موضوعی که خود رضایی نیز در صفحه شخصی‌اش بازنشر کرده و به‌نظر می‌رسد تلاشی برای معرفی خود در فضای فرهنگی کشور باشد.

این در حالی است که در زمان انتصاب رضایی به‌عنوان معاون هنری، بسیاری از هنرمندان با انتقاد از انتخاب او، نسبت به ناآشنایی‌اش با فضای واقعی هنر کشور و فقدان تجربه در این حوزه اعتراض کرده بودند. همچنین این درحالی است که نادره رضایی معاون امور هنری که مطابق متن اطلاعیه سابقه بسیار فرهنگی دارد، احتمالا اطلاعی از ماهیت موسسه فرانکلین نداشته؛ اگر هم داشته که … هدفشان رواج فرهنگ آمریکایی در ایران بودمؤسسه فرانکلین که در دهه ۱۳۳۰ خورشیدی به‌عنوان نمایندگی یک نهاد آمریکایی در تهران تأسیس شد، اگرچه در ظاهر به توسعه نشر و کتابخوانی می‌پرداخت، اما بنا به اسناد و روایت‌های متعدد، اهداف سیاسی و فرهنگی خاصی را دنبال می‌کرد.

علی موسوی گرمارودی، از چهره‌های فرهنگی سرشناس که پس از انقلاب مدتی مسئولیت بازسازی ساختار این مؤسسه را بر عهده داشت، در گفت‌وگویی با صراحت از مأموریت‌های پنهان آن سخن گفته بود که «طبقه روشنفکر و کتابخوان پی‌بردند که فرانکلین در زیر پوشش فرهنگی، اهداف استعماری هم دارد… هدفشان رواج فرهنگ آمریکایی در ایران بود.»به گفته گرمارودی، مؤسسه فرانکلین با در اختیار داشتن امکانات چاپ پیشرفته، قراردادهای انحصاری با وزارت آموزش و پرورش و شبکه‌ای از ویراستاران و مترجمان، به یکی از نهادهای تأثیرگذار در فضای فکری کشور تبدیل شده بود. او همچنین فاش کرده بود که در مقاطعی مدیریت این مؤسسه عملاً تحت نظر اشرف پهلوی قرار داشته است.

تناقض با شعارهای استقلال فرهنگیحضور دوباره نام فرانکلین در یک رویداد رسمی با مشارکت چهره‌های دولتی، در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از مقامات فرهنگی جمهوری اسلامی طی دهه‌های گذشته، بر ضرورت «قطع وابستگی فرهنگی» و مقابله با «جنگ نرم» تأکید داشته‌اند.یک پژوهشگر تاریخ فرهنگی که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت که «مسئله فقط احیای یک برند قدیمی نیست، مسئله پاک شدن مرز حافظه تاریخی ماست. فرانکلین یک مؤسسه‌ فرهنگی نبود، یک پروژه بود برای آمریکایی‌سازی لایه‌های فکری جامعه.»

سکوت برگزارکنندگان و ابهام در نقش فرانکلین امروزتا لحظه تنظیم این گزارش، مسئولان برگزارکننده همایش «فرهنگ و فناوری» درباره نحوه و دلیل درج نام «فرانکلین» در فهرست مشارکت‌کنندگان، توضیحی ارائه نکرده‌اند. همچنین مشخص نیست آیا این نهاد با ساختار یا هویت تاریخی فرانکلین در ارتباط است یا صرفاً نامی مشابه را استفاده کرده است.با این حال، کارشناسان فرهنگی خواستار شفاف‌سازی فوری در این زمینه شده‌اند.

به‌ویژه آنکه حافظه تاریخی جامعه ایران نسبت به نام‌هایی مانند فرانکلین، تنها به یک مؤسسه نشر خلاصه نمی‌شود، بلکه به یک دوران نفوذ فرهنگی و سیاست‌گذاری از بیرون اشاره دارد؛ دورانی که هنوز هم در گفتمان رسمی به‌عنوان دوره‌ای از «تهاجم نرم» یاد می‌شود.موسسه‌ای که حتی نورالدین الموتی وزیر دادگستری در دوران نخست‌وزیری اعلی امینی در دوران پهلوی نیز در خصوص این بنگاه تحقیقاتی انجام داد.به روایت محمد باهری در این گزارش، این مؤسسه دستگاه جاسوسی دانسته شده بود.نادره رضایی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از زمان انتصاب به این سمت با حواشی متعددی مواجه بوده است.

از جمله پررنگ‌ترین واکنش‌ها، حضور یک زن بی‌حجاب در مراسم افتتاحیه دوسالانه سرامیک بود که در فضای رسانه‌ای بازتاب گسترده‌ای داشت و انتقادهایی را متوجه نظارت معاونت هنری کرد. همچنین، مجموعه‌ای از انتصابات بدون حکم رسمی و اداره معاونت با سرپرست‌های موقت، باعث شد بسیاری از کارشناسان و فعالان هنری نسبت به بی‌ثباتی مدیریتی در این حوزه ابراز نگرانی کنند؛ وضعیتی که تا مدت‌ها اداره‌کل تجسمی را فاقد مدیر یا حتی سرپرست نگه داشت و در حال حاضر نیز اداره‌کل هنرهای نمایشی با خلأ مدیریتی روبه‌روست.

روابط عمومی پیشین معاونت هنری نیز در یکی از پست‌ها در صفحه شخصی خود پوشش شرعی را زیر سوال برد و زمینه‌ساز موجی از انتقادات رسانه‌ای و مذهبی شد؛ موضع‌گیری‌ای که برخی آن را نشانه‌ای از فاصله گفتمانی مدیران این حوزه با ارزش‌های فرهنگی جمهوری اسلامی تعبیر کردند. مجموعه این موارد، مدیریت رضایی را به یکی از پرحاشیه‌ترین دوره‌های معاونت هنری در سال‌های اخیر تبدیل کرده است.

همچنین نمایندگان مجلس نیز قرار است بابت عملکرد این معاونت از وزیر ارشاد سوال بپرسند؛‌ فتح‌الله توسلی نماینده بهار و کبودر آهنگ در مجلس‌، پیش‌تر در گفت‌وگویی با فارس در خصوص سؤالش از وزیر ارشاد گفت: «محور این سؤال درباره انتصابات سیاسی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مانند انتصاب نادره رضایی معاون هنری وزیر ارشاد و عملکرد وی مبنی بر انجام‌ندادن وظایف این معاونت در حوزه موسیقی، هنر و برخی دیگر از انتصابات است.»‌