بازی با ماشه در استانبول
به گزارش اطلاعات نیوز، سه کشور اروپایی عضو برجام، که پیش‌تر بارها نشان داده‌اند جز دنباله‌روی کورکورانه از واشنگتن هنر دیگری ندارند، این بار نیز در نقش بازوی فشار ایالات متحده ظاهر شده‌اند. طبق آنچه...
به گزارش اطلاعات نیوز، سه کشور اروپایی عضو برجام، که پیش‌تر بارها نشان داده‌اند جز دنباله‌روی کورکورانه از واشنگتن هنر دیگری ندارند، این بار نیز در نقش بازوی فشار ایالات متحده ظاهر شده‌اند. طبق آنچه حتی طرف آلمانی نیز رسماً تأیید کرده، در مذاکرات روز جمعه با ایران، طرحی را برای تمدید شش‌ماهه «سازوکار ماشه» مطرح کرده‌اند؛ طرحی که در ظاهر پیشنهاد است، اما در باطن ادامه تهدید، فشار و وقت‌کشی سیاسی برای خلع قدرت جمهوری اسلامی ایران است.
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان و معاون وزیر امور خارجه، که در این مذاکرات حضور داشتند، مخالفت قاطع ایران را با این پیشنهاد اعلام کردند؛ پیشنهادی که چیزی جز استمرار فشارهای غیرقانونی غرب در لباس دیپلماسی نیست.
اما نکته مضحک آنجاست که اجرای همین تهدید پوشالی نیز با ابهامات حقوقی و سیاسی فراوانی روبه‌روست. اروپایی‌ها در حالی از ضرورت پایبندی ایران به تعهدات برجامی سخن می‌گویند که خود بیش از پنج سال است هیچ‌یک از تعهدات اقتصادی و فنی‌شان را اجرایی نکرده‌اند و عملاً به مردگان متحرک این توافق بدل شده‌اند.
در بیانیه وزارت خارجه آلمان، که در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شده، به صراحت آمده است که تروئیکای اروپا شامل آلمان، انگلیس و فرانسه به ایران پیشنهاد تمدید روند اجرایی‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌های شورای امنیت را داده‌اند؛ آن هم مشروط به همکاری ایران با آژانس، گفت‌وگو با آمریکا و شفاف‌سازی درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا. به بیان دیگر، اروپا بار دیگر با ایفای نقش واسطه تهدید، در تلاش است خواسته‌های آمریکا را با هزینه ایران محقق کند.
اروپایی‌ها در حالی نقش طلبکار را بازی می‌کنند که خود ناقض اصلی برجام بوده‌اند و اکنون نیز، با ژستی فریبنده، می‌کوشند تهدیدی فرسایشی به نام «تمدید ماشه» را به‌عنوان فرصت دیپلماتیک قالب کنند. حقیقت این است که پاریس، لندن و برلین، بدون کسب اجازه از کاخ سفید، حتی یک توافق ساده بانکی را با ایران پیش نبرده‌اند و حالا هم با بازی تازه‌شان، تلاش می‌کنند ایران را تا نهم شهریور ۱۴۰۴ زیر تیغ تحریم‌های بالقوه نگاه دارند.
این در حالی است که سازوکار ماشه، از منظر حقوق بین‌الملل و حتی طبق قطعنامه ۲۲۳۱، دیگر اعتبار اجرایی ندارد، چرا که آمریکا به‌عنوان مدعی اصلی، سال‌ها پیش از برجام خارج شده و اعضای باقی‌مانده نیز به صراحت تعهدات خود را نقض کرده‌اند. بنابراین، چنین سناریویی نه‌تنها فاقد مشروعیت حقوقی است، بلکه صرفاً ابزاری برای گروکشی سیاسی و کسب امتیاز از تهران به بهای تهدید امنیت و عزت ملت ایران است.
اروپا باید بداند که جمهوری اسلامی ایران نه اهل معامله بر سر منافع حیاتی‌اش است و نه با لبخندهای فریبکارانه سیاستمداران قاره سبز، فریب می‌خورد. اگر اروپا واقعاً دغدغه دیپلماسی دارد، بهتر است ابتدا در برابر تعهدات معوقه خود پاسخگو باشد، نه اینکه با تکرار سناریوهای شکست‌خورده، در قامت شریکی غیرقابل اعتماد، برای ایران ضرب‌الاجل تعیین کند.
اروپایی‌ها صلاحیت حقوقی ندارند
«اسماعیل بقایی» سخنگوی وزارت خارجه روز جمعه ابراز امیدواری کرده بود که سه کشور از فرصت ایجاد شده برای جبران رویکردهای غیرسازنده قبلی که موجب مخدوش شدن اعتبار و جایگاه مذاکراتی اروپا و تبدیل آن به بازیگر حاشیه‌ای نیز شده است، استفاده کنند.
بقایی در پاسخ به سؤالی درباره تهدید مکرر کشورهای اروپایی مبنی بر استفاده از سازوکار موسوم به «پس‌گشت» (اسنپ‌بک) گفت: «هیچ توجیهی برای عدم خروج موضوع هسته‌ای ایران از دستور کار شورای امنیت در موعد مقرر وجود ندارد. ضمن اینکه سه کشور اروپایی اساساً به دلیل مواضع و عملکردهای خود در قبال تعهدات‌شان در برجام، هیچ اهلیت و حقی برای توسل به چنین ساز و کاری ندارند. به عبارت دیگر سه کشور اروپایی به دلیل نقض مستمر تعهدات خود طبق برجام و موضع‌گیری حمایتی از حملات نظامی امریکا و رژیم صهیونیستی علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران – که نقض قطعنامه ۲۲۳۱ و تعرض به موضوع اصلی آن یعنی تأیید برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به‌شمول غنی‌سازی بود- آگاهانه جایگاه خود را به‌عنوان «مشارکت‌کننده برجام» مخدوش کرده‌اند و لذا دیگر صلاحیت حقوقی برای استفاده یا حتی تمدید سازوکارهای برجامی که خود ناقض آن هستند ندارند.»
سخنگوی وزارت خارجه تصریح کرد: «اساساً وقتی اصل موضوع بازگرداندن تحریم‌ها فاقد هرگونه دلیل و وجاهت قانونی و منطقی است و طرف‌های اروپایی به دلیل عملکردشان صلاحیت و مجوز چنین کاری ندارند، صحبت‌کردن از تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ را نیز به‌طور مضاعف بی‌معنا و بی‌مبنا می‌دانیم و با آن مخالفیم.»
مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه ایران نیز به موضوع بازگشت تحریم‌ها و «مکانیزم ماشه» اشاره کرد و گفت: «برخی از این کشورها در این مورد، صحبت‌هایی مطرح کرده بودند که ما نیز به‌روشنی دیدگاه‌ها و مخالفت‌های خود را اعلام کردیم. عراقچی، وزیر محترم امور خارجه اخیراً نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل ارسال و مواضع حقوقی کشورمان را در این زمینه به‌طور کامل تشریح کرده‌اند؛ از جمله اینکه این کشورها در حقیقت نمی‌توانند چنین ادعاهایی داشته باشند. ما نیز در جلسه، دیدگاه‌های خود را کاملاً روشن و صریح بیان کردیم. این نامه هم‌اکنون در سازمان ملل ثبت شده و در اختیار اعضای شورای امنیت قرار دارد.»
قیچی آمریکا و اروپا در کمین ایران
حمیدرضا غلام‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری ایمنا اظهار کرد: اروپایی‌ها تمام تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا در این فرصت سه‌ماهه، با بهره‌گیری از «مکانیزم ماشه» به‌عنوان مهم‌ترین ابزار راهبردی‌شان، فشار سیاسی بر ایران وارد کنند. این اهرم فشار، آخرین سنگر اروپا در مواجهه با ایران است و آن‌ها می‌کوشند تا با تمدید امکان اجرای اسنپ‌بک، برگ برنده‌ای در دست داشته باشند.
وی افزود: در این بازی سیاسی، اروپاییان هم‌سو با آمریکایند و طی این ده سال هرگز به‌عنوان بازیگری مستقل در عرصه دیپلماسی عمل نکرده‌اند؛ بلکه همواره تابع سیاست‌های کاخ سفید بوده‌اند. در جریان مذاکرات چند ماه اخیر ایران و آمریکا که در نهایت منجر به تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان شد بیانیه‌ای علیه ایران با همکاری اروپا و شخص گروسی در شورای حکام مطرح شد؛ بیانیه‌ای که بهانه‌ای برای حمله به ایران شد. اما پس از آن، گروسی صراحتاً اعلام کرد: «سندی دال بر نقض برجام توسط ایران وجود ندارد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: طی سال‌های گذشته، مثلث آمریکا، رژیم صهیونیستی و اروپا همواره در هماهنگی کامل علیه ایران عمل کرده‌اند. مهلتی که تا پایان اوت به ایران داده شده نیز در همین راستا تعریف می‌شود. آمریکا و اروپا دو لبه یک قیچی‌اند؛ آمریکایی‌ها از طریق رژیم صهیونیستی به‌طور مداوم تهدید نظامی می‌کنند و اروپایی‌ها نیز با ضرب‌الاجل سیاسی می‌کوشند ایران را وادار به پذیرش شروط نامتوازن کنند.
غلام‌زاده ادامه داد: آن‌ها قصد دارند تا قبل از ماه اکتبر، مکانیزم ماشه را فعال کنند؛ زیرا طبق فرایند قطعنامه ۲۲۳۱، سی روز زمان لازم است تا اعتراضات در کمیته مشترک بررسی شود. در ماه اکتبر ریاست این کمیته به روسیه واگذار می‌شود، و از آنجا که روسیه از منظر حقوقی با این فرایند مخالف است، امکان فعال‌سازی مکانیزم ماشه کاهش می‌یابد. بنابراین غربی‌ها با اعمال فشار فزاینده تلاش می‌کنند ایران را به پذیرش شروطی مانند غنی‌سازی صفر، مذاکرات مستقیم و توقف برنامه موشکی که همگی در راستای تضعیف قدرت منطقه‌ای ایران است وادار کنند.
وی در خصوص بحث تمدید اسنپ‌بک گفت: یکی از سناریوهای مطرح‌شده، تمدید موقت مکانیزم ماشه است. اما ایران نباید به چنین پیشنهادی تن دهد؛ چراکه هزینه فعال‌سازی آن کمتر از هزینه تمدید است و مذاکره بر سر تمدید، به ضرر ما خواهد بود. ایران باید قاطعانه در برابر هرگونه فعال‌سازی اسنپ‌بک ایستادگی کند.
او یادآور شد: دسامبر سال گذشته، روسیه نامه‌ای رسمی به سازمان ملل ارسال و طی آن، با استدلال‌های حقوقی اقدام اروپا را محکوم کرد. نخست آن‌که زمانی می‌توان یک سند حقوقی را به اجرا گذاشت که طرف امضاکننده خود به تعهداتش پایبند باشد؛ اروپایی‌ها اما هیچ‌گاه بستر رفع تحریم‌ها را برای ایران فراهم نکردند. دوم آن‌که طبق سازوکار تعریف‌شده در قطعنامه، اسنپ‌بک باید به کمیسیون مشترک ارجاع شود و تصمیم‌گیری با مشارکت همه اعضا صورت گیرد. حال آن‌که آمریکا از برجام خارج شده و نمی‌تواند در این فرایند تصمیم‌ساز باشد. بنابراین، ایران باید بر این نکات حقوقی تمرکز و بر آن‌ها مانور رسانه‌ای دهد.
این کارشناس افزود: اگر اروپایی‌ها به این یقین برسند که ایران در برابر تهدیدها ایستادگی می‌کند و حتی حاضر است هزینه‌های فعال‌سازی مکانیزم ماشه را نیز پرداخت کند اما در برابر آن‌ها سر خم نخواهد کرد، آن زمان عقب‌نشینی خواهند کرد؛ چراکه به همکاری با ایران نیاز دارند. ما نیز بارها اعلام کرده‌ایم در صورت فعال‌سازی اسنپ‌بک، از پیمان NPT خارج خواهیم شد.
غلام‌زاده همچنین با اشاره به بازگشت بازرسان آژانس گفت: بازگشت دوباره بازرسان، آن‌هم بدون امکان بازدید از تأسیسات حساس هسته‌ای، اقدامی اشتباه و تضعیف‌کننده قانون مصوب مجلس است که پس از جنگ دوازده‌روزه تصویب شده است. چنین اقدامی به‌جای نمایش حسن‌نیت، به‌مثابه عقب‌نشینی تلقی خواهد شد و از سوی دیگر، اگر بازرسان به کشور بیایند اما اجازه بازدید نداشته باشند، همین امر می‌تواند بهانه‌ای برای اتهام عدم همکاری ایران تلقی شده و زمینه‌ساز صدور قطعنامه یا اقدام خصمانه دیگر شود.
وی در پایان تأکید کرد: اگر ایران همچنان بخواهد نقش کشور اخلاق‌مدار را ایفا کند و به دنبال کسب «کاپ اخلاق» در صحنه بین‌الملل باشد، در نهایت جز تضعیف جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی، نتیجه‌ای نخواهد گرفت. تجربه همکاری‌های پیشین ما با آژانس نشان داد که همین همکاری‌ها منجر به شهادت دانشمندان هسته‌ای، ترور سرداران نظامی و افشای اطلاعات محرمانه به دشمنی چون رژیم صهیونیستی شد؛ رژیمی که حتی عضو NPT نیز نیست. در چنین شرایطی، هیچ دلیلی برای تکرار چنین اشتباهی باقی نمی‌ماند.
شمشیر داموکلس در دستان لرزان اروپا
به گزارش ایمنا، آنچه سه کشور اروپایی به‌عنوان «تمدید سازوکار ماشه» مطرح کرده‌اند، نه تنها فاقد وجاهت حقوقی روشن است، بلکه از منظر اجرایی نیز با موانع جدی در سطح شورای امنیت مواجه خواهد شد. چین و روسیه به‌عنوان دو عضو دائم و متعهد به اصول حقوق بین‌الملل، صراحتاً با هرگونه تغییر یا تعلیق در مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ مخالفت کرده‌اند و همین موضوع، پاشنه آشیل سناریوی طراحی‌شده توسط تروئیکای اروپا به حساب می‌آید.
از سوی دیگر، اعتراض مشروع ایران به بی‌اعتباری ادعای حقوقی سه کشور اروپایی، پشتوانه‌ای استوار برای مقابله با این پروژه فشارسازی جدید است. ایران نه تنها ابزار حقوقی لازم برای رد این بازی سیاسی را در اختیار دارد، بلکه با پشتوانه حمایت‌های سیاسی و راهبردی شرکای شرقی خود، می‌تواند طرح خطرناک غرب برای به گروگان‌گرفتن امنیت ملی را خنثی سازد.
در نهایت، غرب باید بداند که تمدید «شمشیر داموکلس» ماشه، نه اهرم فشار که نشانه درماندگی دیپلماسی یک‌سویه‌اش است و ایران، بار دیگر ثابت خواهد کرد که بر سر عزت و اقتدار خود، با هیچ‌کس معامله نمی‌کند.