انفعال عربی و فرصت سوزی تاریخی
به گزارش اطلاعات نیوز، حمله بی‌سابقه اسرائیل به قلب دوحه، جهان اسلام را به نقطه جوش رساند. اجلاس سازمان همکاری اسلامی در پایتخت قطر صحنه صدور بیانیه‌هایی پرحرارت بود؛ از پیشنهاد مکانیسم دفاعی شبیه...
به گزارش اطلاعات نیوز، حمله بی‌سابقه اسرائیل به قلب دوحه، جهان اسلام را به نقطه جوش رساند. اجلاس سازمان همکاری اسلامی در پایتخت قطر صحنه صدور بیانیه‌هایی پرحرارت بود؛ از پیشنهاد مکانیسم دفاعی شبیه بند پنجم ناتو تا درخواست تشکیل معاهده مشترک عربی–اسلامی. اما ورای این کلمات پرطمطراق، همان خلأ همیشگی تکرار شد: فاصله عمیق میان حرف و عمل.
شوک دوحه و مواضع تند رهبران
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، صریح هشدار داد: «هیچ کشور عربی یا اسلامی از تجاوز اسرائیل در امان نیست.» او تأکید کرد باید صفوف متحد شوند و سران رژیم صهیونیستی پای میز محاکمه کشیده شوند. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، حتی از معاهده‌ای مشترک سخن گفت و السودانی، نخست‌وزیر عراق، پیشنهاد مکانیسمی مشابه ناتو را مطرح کرد. عبدالله دوم، پادشاه اردن، نیز امنیت قطر را «امنیت همه» خواند و اردوغان هشدار داد که اسرائیل تنها با پاسخی قاطع متوقف خواهد شد.
اما همان‌طور که بارها در تاریخ نشست‌های عربی دیده‌ایم، صدای تند در سالن‌های اجلاس با سکوت عملی در میدان تعارضی آشکار دارد.
فاصله عمیق بیانیه‌ها تا اقدام
بیانیه نهایی اجلاس دوحه، با وجود لحن بی‌سابقه سخنرانی‌ها، باز هم تهی از اقدام عملی بود. نه خبری از مکانیسم مشترک شد، نه معاهده امنیت جمعی، نه حتی تصمیمی برای قطع رابطه اقتصادی با اسرائیل. همه چیز در سطح کلمات باقی ماند. رهبران عربی بار دیگر نشان دادند که «محکومیت کلامی» تنها سلاحشان است؛ سلاحی که هیچ بازدارندگی در برابر موشک‌های رژیم صهیونیستی ندارد.
این در حالی است که پیش از نشست، گمانه‌زنی‌هایی درباره تشکیل اسکادران هوایی مشترک ترکیه–قطر یا احیای نیروی عربی مشترک مطرح شده بود؛ اما در متن پایانی، جز کلی‌گویی درباره «ضرورت ایستادگی» چیز دیگری دیده نشد.
سکوت عربستان و امارات
کشورهای خلیج فارس همچنان در لاک محافظه‌کاری خود باقی ماندند. عربستان بر «خویشتنداری» تأکید کرد، امارات خواستار ادامه کانال‌های دیپلماتیک شد و لبنان نیز صلح را تنها راه دانست. این در حالی است که همان کشورها خوب می‌دانند فردا ممکن است نوبت ریاض، ابوظبی یا منامه باشد. هشدار بدر السیف، استاد دانشگاه کویت، دقیق بود: «اگر اکنون اقدامی نکنیم، نوبت پایتخت‌های دیگر خلیج فارس خواهد بود.»
اسرائیل بی‌پاسخ، وقیح‌تر می‌شود
در همان روزی که رهبران اسلامی در دوحه مشغول قرائت بیانیه‌های آتشین بودند، نتانیاهو بی‌پرده گفت حملات بیشتر به کشورهای منطقه را رد نمی‌کند. او با لحنی تمسخرآمیز، از انزوای اسرائیل گفت اما عملاً نشان داد به هیچ سازوکار عربی–اسلامی وقعی نمی‌نهد، زیرا می‌داند پشت این سخنان هیچ اقدام عملی نیست.
فقط محکومیت لفظی کافی نیست؛ باید کمیته فرماندهی نظامی تشکیل شود
حسین کنعانی‌مقدم درباره سخنان رؤسای جمهور حاضر در نشست سران کشورهای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: نخست‌وزیر عراق، السودانی، سخنانی مطلوبی داشت، اما از طرح اقدام عملی طفره رفت و صرفاً بر جنبه بازدارندگی تأکید کرد. من معتقدم اگر عرب‌ها واقعاً به هویت خود پایبند باشند، باید از شجاعت سید حسن نصرالله در لبنان و غیرت یمنی‌ها درس بگیرند و وعده‌های عملیاتی بدهند. صرف اعلام دوستی، وحدت و محکومیت اسرائیل در غزه کافی نیست.
وی با اشاره به تهدیدات رژیم صهیونیستی یادآور شد: این رژیم با طرح «اسرائیل بزرگ» همه کشورهای منطقه را هدف قرار داده و در چند روز گذشته به تونس، لبنان، یمن و سوریه حمله کرد. یکی از مطالبات جدی ما، قطع روابط اقتصادی و سیاسی با اسرائیل، بستن سفارت‌ها و آغاز همکاری‌های نظامی مشترک میان کشورهای منطقه و به‌ویژه ایران برای مقابله با این تهدیدات بود.
برای کمک واقعی به مردم غزه باید راهکارهای عملی ارائه می‌شد؛ از جمله شکستن حصر دریایی و اسکورت کاروان صمود
کنعانی‌مقدم ادامه داد: برای کمک واقعی به مردم غزه باید راهکارهای عملی ارائه می‌شد؛ از جمله شکستن حصر دریایی و اسکورت کاروان صمود اما هیچ کشوری حاضر نشد مسئولیت اسکورت این کاروان تا غزه را بپذیرد. حتی پیشنهاد ما با توجه به تجربه کشورهای اسلامی در مقابله با دزدان دریایی نیز مورد قبول واقع نشد.
وی با انتقاد از خروجی اجلاس گفت: جز اعلام همدردی و همبستگی چیزی از این نشست عاید نشد. حداقل انتظار می‌رفت کمیته‌ای به‌عنوان مرکز فرماندهی همکاری نظامی و امنیتی در برابر رژیم صهیونیستی تشکیل شود تا این اتحاد وارد فاز عملیاتی شود. اما وابستگی بسیاری از کشورهای عربی به آمریکا مانع از طرح چنین موضوعاتی شد. عرب‌ها باید حداقل عربیت خود را نشان دهند، وگرنه چیزی جز ظاهرسازی باقی نمی‌ماند.
کنعانی‌مقدم همچنین با رد اصطلاح «ناتوی عربی» گفت: ناتو معنای دیگری دارد. آنچه ما نیاز داریم، تشکلی تحت عنوان «ایالات متحده اسلامی» است؛ با فرماندهی مشترک امنیتی در خلیج فارس، تبادل اطلاعات درباره رژیم صهیونیستی و توان مقابله مشترک. همان‌طور که آمریکایی‌ها با سنتکام و دلارهای نفتی عربستان پایگاه‌های نظامی متعددی در منطقه ایجاد کرده‌اند.
آنچه ما نیاز داریم، تشکلی تحت عنوان «ایالات متحده اسلامی» است؛ با فرماندهی مشترک امنیتی در خلیج فارس، تبادل اطلاعات درباره رژیم صهیونیستی و توان مقابله مشترک
وی درباره پایگاه آمریکایی در قطر تصریح کرد: پایگاه العدید همکاری نزدیکی با رژیم صهیونیستی داشت و حتی در حمله به خود قطر، از هواپیماهای اسرائیلی حمایت کرد؛ طنز تلخی که نشان‌دهنده عمق وابستگی است.
کنعانی‌مقدم درباره جولانی نیز گفت: او مزدور است و تنها می‌کوشد خود را در دل اعراب جا کند، در حالی‌که امروز آشکارا با اسرائیل مذاکره می‌کند و بر سر جولان معامله دارد. سخنان او دیگر ارزش اعتنا ندارد.
وی افزود: در همدان محله‌ای یهودی‌نشین به نام «جودا» یا «جولان» وجود داشت که نشان از ریشه‌های یهودی دارد. اقداماتی که جولانی امروز در همراهی با صهیونیست‌ها انجام می‌دهد، نگران‌کننده است و به معنای واگذاری کل سوریه به اسرائیل خواهد بود.
کنعانی‌مقدم در پایان خاطرنشان کرد: اگر حداقل یک کمیته اجرایی با برنامه‌ای مشخص در این اجلاس تشکیل می‌شد، می‌توانست روزنه‌ای از امید ایجاد کند. اما در نهایت، نتیجه چیزی جز محکومیت لفظی رژیم صهیونیستی نبود و حتی اقداماتی مانند قطع روابط پیشنهادی اردوغان یا ابتکارات حقوقی دکتر پزشکیان نیز به مرحله اجرا نرسید.
آزمون تاریخی جهان اسلام
اجلاس دوحه می‌توانست نقطه عطفی برای مهار تجاوزات رژیم صهیونیستی باشد، اما بار دیگر به تریبونی برای محکومیت‌های بی هزینه بدل شد. واقعیت این است که تا زمانی که جهان عرب و اسلام از صدور بیانیه‌های پرشور فراتر نروند و به سمت اقدام واقعی، اعم از تحریم اقتصادی، قطع روابط و یا حتی ایجاد سازوکار دفاعی مشترک حرکت نکنند، صهیونیست‌ها هر روز گستاخ‌تر خواهد شد.
تاریخ به روشنی قضاوت خواهد کرد: آیا دوحه آغاز بیداری جهان اسلام بود یا تکرار ملال‌آور نشست‌هایی که تنها صدای محکومیت داشتند و نه اراده‌ای برای عمل؟