افزایش قیمت نفت پس از توافق تجاری آمریکا و چین
در یکشنبه بیست‌وششم اکتبر ۲۰۲۵، مقامات ارشد اقتصادی ایالات متحده آمریکا و جمهوری خلق چین در جریان نشست سران آسه‌آن در کوالالامپور، پایتخت مالزی، به توافق چارچوبی مهمی دست پیدا کردند که می‌تواند دوران...
در یکشنبه بیست‌وششم اکتبر ۲۰۲۵، مقامات ارشد اقتصادی ایالات متحده آمریکا و جمهوری خلق چین در جریان نشست سران آسه‌آن در کوالالامپور، پایتخت مالزی، به توافق چارچوبی مهمی دست پیدا کردند که می‌تواند دوران تازه‌ای در روابط اقتصادی این دو کشور را رقم بزند، این توافق که حاصل پنجمین دور مذاکرات رو در رو میان نمایندگان دو طرف بود، امید تازه‌ای برای کاهش تنش‌های تجاری که ماه‌ها بازارهای جهانی را تحت فشار قرار داده بود، ایجاد کرد.
به گزارش اطلاعات نیوز، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، که هیئت مذاکره‌کننده این کشور را به همراه جیمیسون گریر، نماینده تجاری آمریکا، رهبری می‌کرد، این توافق را «چارچوبی بسیار اساسی» توصیف کرد که راه را برای دیدار رؤسای جمهور دو کشور هموار می‌سازد. هی لیفنگ، معاون نخست‌وزیر چین و رهبر تیم مذاکره‌کننده پکن، نیز اعلام کرد که دو طرف به «اجماع اساسی» در خصوص ترتیباتی برای رسیدگی به نگرانی‌های یکدیگر دست پیدا کردند.
محورهای اصلی این توافق چارچوبی شامل موارد همچون، اجتناب از اعمال تعرفه ۱۰۰ درصدی اضافی آمریکا بر کالاهای چینی که قرار بود از اول نوامبر اجرایی شود؛ به تعویق انداختن اجرای محدودیت‌های صادراتی چین بر عناصر نادر خاکی برای مدت یک سال تا زمان بازنگری مجدد این سیاست؛ تعهد چین برای خریدهای «قابل توجه» محصولات کشاورزی آمریکا، به‌ویژه سویا، که برای کشاورزان آمریکایی سودمند خواهد بود؛ و نهایی‌سازی توافق در خصوص فعالیت‌های تیک‌تاک در آمریکا است، این پیشرفت دیپلماتیک زمینه را برای اولین دیدار رو در رو دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و شیء جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در روز پنجشنبه سی‌ام اکتبر در گنگجو، کره جنوبی، در حاشیه اجلاس سران همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) فراهم ساخت؛ این نشست، نخستین ملاقات شخصی این دو رهبر پس از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ در ژانویه ۲۰۲۵ و اولین دیدار آنها پس از شش سال محسوب می‌شود.
ترامپ پیش از این دیدار اظهار کرده بود «من فکر می‌کنم که ما یک توافق خواهیم داشت» و افزود که قصد دارد پس از این ملاقات، جلسات بیشتری در چین و سپس در آمریکا، چه در واشنگتن و چه در مار-آ-لاگو، برگزار کند. شیء جین‌پینگ نیز در آغاز دیدار تأکید کرد که «ما همیشه دیدگاه یکسانی نداریم و طبیعی است که دو اقتصاد برتر گاهی اختلاف‌نظر داشته باشند… شما و من، به‌عنوان رهبران روابط چین و آمریکا، باید جهت درست را حفظ کنیم».
بازار جهانی نفت با خوش‌بینی به اخبار توافق چارچوبی میان آمریکا و چین واکنش نشان داد. در نخستین ساعات معاملات روز دوشنبه بیست‌وهفتم اکتبر، قیمت نفت برنت با افزایش ۴۷ سنت معادل ۰.۷۱ درصد به ۶۶.۴۱ دلار در هر بشکه رسید، در حالی که قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت (WTI) نیز با افزایش ۴۴ سنت معادل ۰.۷۲ درصد به ۶۱.۹۴ دلار در هر بشکه صعود کرد، این افزایش قیمت‌ها پس از یک هفته قوی برای بازار نفت رخ داد؛ طی هفته منتهی به بیست‌وهفت اکتبر، نفت برنت و WTI به ترتیب ۷.۶ و ۷.۷ درصد رشد داشتند که بیشترین افزایش هفتگی از اواسط ژوئن ۲۰۲۵ بود.
تحلیلگران بازار این جهش قیمتی را به دو عامل اصلی نسبت دادند، نخست کاهش نگرانی‌ها از رکود اقتصادی جهانی که می‌توانست تقاضای نفت را کاهش دهد. توافق چارچوبی میان آمریکا و چین، که درمجموع بزرگترین مصرف‌کنندگان نفت در جهان هستند، این امید را ایجاد کرد که تنش‌های تجاری که رشد اقتصادی جهانی را تهدید می‌کردند، کاهش پیدا کند.
هایتونگ سکیوریتیز در یادداشتی برای مشتریان خود نوشت «انتظارات بازار پس از تحریم‌های جدید علیه روسیه و کاهش تنش‌ها میان آمریکا و چین بهبود پیدا کرده است و این امر نگرانی‌ها در خصوص عرضه بیش از حد نفت خام که قیمت‌ها را در اوایل اکتبر به پایین کشانده بود، خنثی می‌کند».
با این حال، این خوش‌بینی اولیه در طول روز کاهش یافت. تا ساعت ۰۹:۴۱ GMT همان روز، قیمت نفت برنت ۶۳ سنت معادل نزدیک به ۱ درصد کاهش یافت و به ۶۵.۳۱ دلار در هر بشکه رسید، در حالی که قیمت WTI نیز ۶۲ سنت معادل نزدیک به ۱ درصد کاهش یافت و به ۶۰.۸۸ دلار در هر بشکه رسید، تا پایان روز نفت برنت تنها ۱۴ سنت معادل ۰.۲ درصد کاهش داشت و به ۶۵.۷۰ دلار در هر بشکه رسید، در حالی که WTI نیز ۹ سنت معادل ۰.۲ درصد کاهش یافت و به ۶۱.۴۱ دلار در هر بشکه رسید، این نوسانات نشان‌دهنده دیدگاه محتاطانه معامله‌گران نفت نسبت به توافقات تجاری بود. جان ایوانز، تحلیلگر PVM Oil Associates، توضیح داد «شرکت‌کنندگان بازار نفت نسبت به همتایان خود در بازار سهام، نسبت به توافقات تجاری بسیار شکاک‌تر هستند، فضای مذاکراتی روشن به معنای افزایش فوری تقاضا نیست».
در روزهای بعد، بازار نفت همچنان تحت تأثیر تعادل پیچیده‌ای از عوامل صعودی و نزولی قرار داشت، در روز چهارشنبه بیست‌ونهم اکتبر، قیمت نفت برنت ۵۲ سنت معادل ۰.۸ درصد افزایش یافت و به ۶۴.۹۲ دلار در هر بشکه رسید، در حالی که WTI نیز ۳۳ سنت افزایش پیداکرد، با این حال تا روز پنجشنبه سی‌وام اکتبر، قیمت‌ها دوباره تحت فشار قرار گرفتند؛ WTI به حدود ۶۰.۳ دلار در هر بشکه کاهش پیدا کرد، در حالی که برنت نیز به محدوده ۶۴ دلار در هر بشکه سقوط کرد.
تحریم‌های آمریکا علیه غول‌های نفتی روسیه؛ محرک قیمتی قدرتمند
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر بازار نفت در اواخر اکتبر ۲۰۲۵، اعلام تحریم‌های گسترده آمریکا علیه دو غول نفتی روسیه بود، در روز سه‌شنبه بیست‌ودم اکتبر، اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) تحریم‌های مسدودکننده دارایی را علیه روس‌نفت و لوک‌اویل، دو بزرگترین شرکت نفتی روسیه، به همراه دهها شرکت تابعه آنها اعمال کرد.
این تحریم‌ها، نخستین اقدام تحریمی آمریکا علیه روسیه پس از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید بود و نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی در سیاست خارجی این دولت نسبت به مسکو محسوب می‌شد، ترامپ پیش از این اشاره کرده بود که تحریم‌ها را تا زمانی که کشورهای اروپایی خریدهای نفت روسیه را متوقف نکنند، اعمال نخواهد کرد، با این حال ناامیدی فزاینده از نبودپیشرفت در مذاکرات صلح اوکراین، او را به اتخاذ این اقدام سخت‌گیرانه سوق داد.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در بیانیه‌ای اعلام کرد «اکنون زمان توقف کشتار و برقراری فوری آتش‌بس است، با توجه به امتناع رئیس‌جمهور پوتین از پایان دادن به این جنگ بی‌معنا، وزارت خزانه‌داری دو شرکت نفتی بزرگ روسیه را که ماشین جنگی کرملین را تأمین مالی می‌کنند، تحریم می‌کند».
روس‌نفت و لوک‌اویل، که به‌عنوان «اشخاص ویژه تعیین‌شده» (SDN) نامگذاری شدند، در مجموع بیش از ۵ میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی در روز تولید می‌کنند و حداقل ۲ میلیون بشکه در روز به صادرات دریایی نفت روسیه کمک می‌کنند که شامل درجه‌هایی چون اورال، ESPO، سوکول، CPC Blend و وارانده است، این دو شرکت با هم حودو نیمی از صادرات نفت روسیه را تشکیل می‌دهند که بیش از ۵ درصد عرضه جهانی نفت را شامل می‌شود.
تحریم‌ها، علاوه بر مسدود کردن هرگونه معامله مستقیم با شرکت‌های آمریکایی، تهدید تحریم‌های ثانویه علیه بانک‌های خارجی که با این دو شرکت روسی معامله می‌کنند را نیز شامل می‌شود، این بدان معناست که هر بانکی که بخواهد ارتباطات خود با سیستم مالی غالب آمریکا را حفظ کند، باید از انجام تجارت با روس‌نفت و لوک‌اویل اجتناب کند.
برای تسهیل انتقال و جلوگیری از اختلال فوری در بازارهای انرژی، آمریکا مجوزهای عمومی صادر کرد که به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بیست‌ویکم نوامبر ۲۰۲۵ معاملات خود با روس‌نفت و لوک‌اویل را به پایان برسانند، به شرطی که پرداخت‌ها به حساب‌های مسدودشده واریز شوند.
واکنش بازار به این تحریم‌ها فوری و قدرتمند بود، قیمت نفت برنت در صبح روز بعد از اعلام تحریم‌ها حدود ۵ درصد افزایش پیدا کرد، از زمان اعلام این تحریم‌ها در بیست‌ودوم اکتبر تا بیست‌وهفتم اکتبر، قیمت نفت حدود ۵ درصد رشد کرد و به حدود ۶۶ دلار در هر بشکه رسید. این افزایش قیمت منعکس‌کننده نگرانی‌های بازار از محدودیت‌های احتمالی عرضه جهانی نفت بود، حتی اگر تولید کلی روسیه کاهش نیابد.
تونی سیکامور، تحلیلگر IG، توضیح داد «چارچوب توافق تجاری به کاهش نگرانی‌ها در خصوص توانایی روسیه برای جبران تحریم‌های جدید آمریکا که روس‌نفت، لوک‌اویل و سایر شرکت‌های نفتی را هدف قرار داده، از طریق ارائه تخفیف‌های عمیق و استفاده از ناوگان سایه به‌عنوان ترغیب‌کننده، کمک می‌کند».
تأثیر تحریم‌ها بر چین و هند؛ بزرگترین مشتریان نفت روسیه
چین و هند، که به‌عنوان دو بزرگترین خریدار نفت روسیه محسوب می‌شوند، تحت تأثیر این تحریم‌ها قرار گرفتند، طبق تحلیل مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک، از پنجم دسامبر ۲۰۲۲ تا پایان سپتامبر ۲۰۲۵، چین ۴۷ درصد صادرات نفت خام روسیه را خریداری کرد و هند ۳۸ درصد آن را به خود اختصاص داده است، این دو کشور آسیایی با هم ۸۵ درصد کل صادرات نفت روسیه را تشکیل می‌دهند.
واکنش این دو کشور به تحریم‌های جدید سریع و قاطع بود و طبق گزارش رویترز، شرکت‌های نفتی دولتی چین خریدهای نفت خام دریایی روسیه را به دلیل ترس از مجازات‌های آمریکا تعلیق کردند، بلومبرگ گزارش داد که بزرگترین پالایشگاه‌های هند برنامه‌ریزی می‌کنند تا خریدهای خود از روس‌نفت و لوک‌اویل را به نزدیک به صفر کاهش دهند.
در هند، که یک‌سوم از مصرف نفت خود را از روسیه تأمین می‌کند، صنعت پالایش با یک تعدیل ظریف روبرو است، قبل از سال ۲۰۲۲، واردات نفت خام روسیه هند کمتر از ۳ درصد کل واردات نفت خام این کشور بود، اما امروز این رقم به ۳۴ درصد رسیده است، دولت هند هنوز به‌طور رسمی در خصوص تعدیل خریدها اظهارنظر نکرده است، با این حال، پالایشگاه‌های دولتی هند، از جمله شرکت نفت هند، شرکت نفت بهارات و شرکت نفت هندوستان، پس از اعلام آخرین دور تحریم‌های آمریکا، از بازار نفت خام اورال، درجه معیار روسیه، دور مانده‌اند و در عوض منتظر دستورالعمل دولت و بررسی گزینه‌های خود هستند. مقامات ارشد پالایشگاه‌ها، که درخواست کردند نام آنها فاش نشود زیرا مجاز به سخن گفتن علنی نیستند، گفتند که آنها در حال بررسی این موضوع هستند که دقیقاً چه مقدار می‌توانند از نهادهای غیرتحریم‌شده در روسیه خریداری کنند و به چه قیمتی.
انوج جین، مدیر مالی شرکت نفت هند، در یک تماس کنفرانسی در روز سه‌شنبه اعلام کرد «به هیچ وجه قصد نداریم» خریدهای نفت خام روسیه خود را متوقف کنیم، تا زمانی که با تحریم‌های بین‌المللی مطابقت داشته باشد. «اگر کسی با یک نهاد غیرتحریم‌شده نزد من بیاید، و سقف رعایت شود، حمل و نقل مناسب باشد، من به خرید آن ادامه خواهم داد».
تحلیلگران معتقدند که هند می‌تواند به راحتی به تأمین‌کنندگان خاورمیانه روی بیاورد، از آفریقای غربی، گویان و برزیل بیشتر دریافت کند، و شاید حتی از آمریکا، که ترامپ را خوشحال خواهد کرد. قیمت‌های نفت خام از منابع جایگزین نیز افزایش یافته است، با عرضه گسترده‌تر که توسط آخرین تحریم‌های آمریکا بر عرضه نفت روسیه محدود شده است.
در چین، با وجود تعلیق خریدهای شرکت‌های دولتی، ممکن است برخی از پالایشگاه‌های کوچک‌تر مستقل که معروف به «تی‌پاتها» هستند، همچنان حاضر به خریداری نفت روسیه باشند، به‌ویژه اگر با تخفیف‌های قابل توجه ارائه شود. با این حال، ریسک تحریم‌های ثانویه آمریکا، به‌ویژه برای بانک‌هایی که در معاملات دخیل هستند، همچنان یک عامل بازدارنده قوی است.
در واکنش به این تحریم‌ها، لوک‌اویل اعلام کرد که قصد دارد دارایی‌های بین‌المللی خود را بفروشد، که حدود یک سوم عملیات آن را تشکیل می‌دهند. بزرگترین سرمایه‌گذاری خارجی این شرکت، ۷۵ درصد سهام میدان نفتی وست قورنه -۲ در عراق است، این شرکت همچنین سهام اقلیت در پروژه‌های گاز متراکم در قزاقستان و آذربایجان دارد، و مالک کامل پالایشگاه‌هایی در بلغارستان و رومانی است.