افت و خیز قیمت طلا و ارز در چشم‌انداز مبهم در بازارهای مالی

به گزارش اطلاعات نیوز، بازارهای مالی که در بحبوحه جنگ ۱۲ روزه بین ایران و رژیم صهیونیستی نزدیک به دو هفته به حالت نیمه تعطیل درآمده بود، از هفته قبل به شرایط عادی بازگشت.

بازار ارز در این مدت با نوسان‌های محدود و محوریت بازار غیررسمی و سامانه‌های نیمایی فعالیت کرد به همین دلیل قیمت دلار نوسان محدودی را تجربه کرد. بازار طلا و سکه نیز با افزایش جزئی همراه شد، اما حجم معاملات در هر دو بازار بسیار پایین‌تر از حالت عادی بود.

پس از اعلام آتش‌بس روند عادی فعالیت‌های اقتصادی و امنیتی از سر گرفته شد با وجود این فضای روانی بازار هنوز در ابهام قرار دارد و از فعالان حقیقی هنوز نمی‌دانند آیا این آرامش در قیمت‌ها پایدار خواهد ماند و یا در روزهای آینده پیامدهای شوک جنگ به اقتصاد خود را نشان می‌دهد.

هفته گذشته قیمت دلار در کانال ۸۳ هزار تومان همچنین طلا در کانال هر گرم ۶ میلیون تومان باقی ماند اما تهدیدهای واهی در احتمال دوباره جنگ باعث شد از میانه هفته، برخی از سرمایه‌گذاران دارایی خود را وارد بازار طلا، سکه و ارز کردند که با افزایش سطح تقاضای کاذب برای این کالاهایی باعث شد قیمت‌ها دوباره هیجانی بر مدار رشد قرار گیرند تا جایی که نرخ دلار از ۸۳ هزار تومان در ابتدای هفته به ۹۴ هزار تومان همچنین هر گرم طلای ۱۸ عیار از ۶ میلیون ۶۰۰ هزار تومان به بالای ۷ میلیون تومان و سکه ۷۶ میلیون تومانی نیز به ۸۱ میلیون تومان رسید.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این روند افزایشی در بازارهای مالی پیامد هیچ مؤلفه اقتصادی نیست بلکه جو روانی حاکم بر بازار باعث شده تا قیمت طلا، ارز و سکه در مسیر صعودی قرار گیرند البته بسیاری از معامله‌گران انتظار داشتند روند صعودی ادامه‌دار باشد، اما اخبار جدید درباره تحولات دیپلماتیک باعث شد چشم‌انداز بازار تغییر کند همچنین بازار ارز به‌دلیل تعطیلات تاسوعا و عاشورای حسینی تا روز دوشنبه تعطیل بود اما با توجه به افت محسوس قیمت تتر انتظار می‌رود در صورت پایداری این جو روانی، بازار آزاد ارز در روزهای آینده با کاهش قیمت دلار روبه‌رو شود مگر آنکه عامل جدیدی ورق بازار را برگرداند.

ضرورت مداخله دولت در بازارهای ناکارآمد مالی

امیر سیدی؛ کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در هفته‌های گذشته بازارهای مالی تحت تأثیر مسائل سیاسی و جنگ قرار داشت و در زمان توقف و تعطیلی این بازارها به دلیل کاهش چرخش مالی در بانک‌ها خود به خود روی نرخ دلار اثرگذار بود و آن را کاهش داد زیرا شبکه بانکی به‌طور تقریبی تعطیل بود و یکی دو بانک نیز به طور کلی از مدار خارج شده بودند بنابراین امکان معاملات دلار و طلای وجود نداشت نداشت.

وی درباره وضعیت بازارها در زمان بازگشت به شرایط عادی می‌گوید: در روزهای ابتدای هفته گذشته که فعالیت بازارها عادی شد، می‌بینیم به سرعت قیمت دلار و طلا افزایشی و بورس کاهشی شد در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که مداخله دولت در بازارها که مشخص نیست به چه شکلی انجام می‌شود، از توجیه زیادی برخوردار است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به وضعیت بورس ادامه می‌دهد: مداخله وزیر اقتصاد در بازار بورس می‌توانست بهتر از این باشد، البته دوران تعطیلی موقت دارای توجیه بود زیرا در شرایطی که بازار سرمایه کارآمد نیست این نظریه اشتباه است که برخی معتقدند باید آن‌را به حال خود بگذاریم تا تعادل پیدا کند.

وی بسیاری از بازارهای مالی را در شرایط ناکارآمدی می‌داند و یادآور می‌شود: هنگامی که بازارهای کارآمد با نزدیک به کارایی نداشته باشیم که مکانیزم‌ها و ابزارهای بازار کارای مالی فراوانی را در اختیار داشته باشند که در عمل ارتباط عمیقی بین بازار بدهی و بازار سرمایه ایجاد کنند، نمی‌توان بازار را به حال خود گذاشت تا تعادل پیدا کند.

بیش واکنشی؛ آفت بازارهای ناکارآمد

سیدی ضعف بازار را دلیل اصلی ایجاد بیش واکنشی در آن بیان می‌کند و می‌گوید: چه در روندهای صعودی چه نزولی، یک روندهایی که بتوان برای یک بازار کارآمد در نظر گرفت دیده نمی‌شود به همین دلیل بازارهای مالی در هر دو جهت نیازمند دخالت و مراقبت دولت هستند تا زمانی که آن ابزارهای مالی عمیق و گسترده شود.

وی درباره وضعیت بازار ارز خاطرنشان می‌کند: این احتمال وجود دارد که قیمت طلا و ارز در روزهای آینده رشد کند و حتی سقف نرخ‌های قبلی را بشکند اما در صورت پایان شرایط جنگی نمی‌توان رشد قابل توجهی برای ارز متصور بود در حالی که اگر جنگ ادامه پیدا کند ممکن است که نرخ دلار از اعدادی مثل ۱۱۰ یا ۱۲۰ هزار تومان بگذرد و قیمت‌ها با رشد سنگینی روبه‌رو شود.

این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: در شرایط کنونی و با توجه به عددی که قیمت ارز در آن قرار گرفته، هنوز انتظار نمی‌رود که نرخ ارز با افزایش چشمگیر روبه‌رو شود، مهم‌ترین موضوعی که این روزها در تعیین قیمت نقش دارد چشم‌انداز بازار برای سرمایه‌گذاران است زیرا می‌بینیم در زمان اعلام آتش‌بس بلافاصله قیمت دلار ۱۰ هزار تومان کاهش پیدا می‌کند و زمانی که چشم‌انداز دوباره مبهم می‌شود قیمت‌ها بالا می‌رود.

قیمت تحت تأثیر چشم‌انداز آینده

وی با اشاره به تکرار نوسان نرخ در بازارهای مالی در هفته‌های گذشته ادامه می‌دهد: هنگامی که بمب‌افکن‌های آمریکایی به دیه‌گوگارسیا آمدند قیمت دلار بالا رفت در حالی که با شروع مذاکرات بین ایران و آمریکا حدود ۲۰ درصد ریزش داشت این نشان می‌دهد عامل کنونی در تعیین قیمت‌ها، افق و ارزیابی افراد از چشم‌انداز آینده است که پس از این اتفاقات قرار است چگونه کشور از این شرایط خارج شود.

سیدی برآیند این انتظارات را تعیین‌کننده قیمت ارز و طلا می‌داند و می‌گوید: به نظر می‌رسد که در هیچیک از سناریوها رشد بسیار بالایی در قیمت ارز و طلا پیش‌بینی نمی‌شود البته این امکان وجود دارد که کاهش یا افزایش تنش، نوساناتی ایجاد کند اما انتظار رشد عجیب و غریب قیمت وجود ندارد.

وی درباره تأثیر اقدامات بانک مرکزی در کنترل نوسان در بازارهای مالی به ویژه ارز توضیح می‌دهد: در شرایطی که بازارهای مالی ناکارآمدی داریم و ابزارها نیز محدود هستند، به طور حتم کنترل و دخالت سیاست‌گذاران تأثیرگذار خواهد بود، بانک مرکزی نیز تاکنون در این زمینه روش‌های مختلفی را امتحان کرده که برخی مانند افزایش بیش از حد نرخ بهره روش‌های درستی نبوده است.

این کارشناس اقتصادی نرخ بهره را دارای یک حد سیاستی می‌داند و می‌افزاید: بسیاری از کارشناسان افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی نرخ بهره را بیش از اندازه می‌دانند اما در زمینه کنترل بازار ارز اقدامات مثبت و منفی در کنار یکدیگر انجام شده است از جمله راه‌اندازی بازار ارز توافقی که پس از مدتی دوباره آن‌را به شکلی محدود کردند که دوباره به بازار شبیه نیمایی برگشت.

وی با اشاره به اهمیت اجرای سیاست‌های باز برای کنترل بازارها تصریح می‌کند: از سوی دیگر مسئولان به دلیل نگرانی از بیش‌واکنشی سرمایه‌گذاران در برخی جاهای محدودیت ایجاد می‌کنند که جلوی بیش واکنش‌ها را بگیرند به هیچکدام نمی‌توان خرده گرفت اما نباید در ایجاد محدودیت‌ها دچار زیاده روی شوند.

نوسان در بازارهای داخلی و جهانی

از سوی دیگر مهرداد حاجی‌زاده؛ کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در شرایط کنونی بازارهای داخلی و جهانی، قیمت طلا و ارز دچار نوسانات قابل توجهی شده است، عوامل فراوانی از جمله تنش‌های ژئوپلیتیکی، افزایش قیمت نفت، تورم، رفتار روانی سرمایه‌گذاران و تصمیمات بانک مرکزی در این نوسانات مؤثر بوده‌اند.

وی با اشاره به بررسی تأثیر عوامل کلان اقتصادی، سیاسی و روانی بر نوسانات قیمت طلا و ارز در هفته گذشته ادامه می‌دهد: در این بررسی، قیمت نفت به عنوان مهم‌ترین عامل مؤثر بر قیمت طلا ذکر شده است؛ زیرا هزینه‌های حمل و نقل و استخراج طلا تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند. جنگ ایران و اسرائیل باعث شد تقاضا برای طلا به‌عنوان یک دارایی امن افزایش یابد و این امر در بازار جهانی و داخلی منجر به افزایش قابل توجهی در قیمت طلا شد.

مدیریت نوسان طلا

این کارشناس اقتصادی بسته شدن تنگه هرمز، افزایش قیمت نفت، نوسانات ارزی و رفتار روانی سرمایه‌گذاران را از دیگر عوامل مؤثر بر افزایش قیمت طلا برشمرده و می‌گوید: بانک مرکزی ایران با متوقف کردن فعالیت صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی سعی در مدیریت نوسانات داشته است، در مورد نوسانات ارز، دلار آمریکا واکنش قابل توجهی به تنش‌های نظامی نشان داد، اما ماندگار نبود.

وی با اشاره به واکنش قوی‌تر بازار ارز به به نااطمینانی‌های سیاسی تاکید می‌کند: با وجود تشدید تنش‌ها، قیمت ارزها به سطح تاریخی قبلی نرسید، بانک مرکزی موفق شد با مدیریت دقیق منابع ارزی، نوسانات بازار را کنترل کند همچنین سرمایه‌گذاری بلندمدت در طلا به‌عنوان دارایی امن برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز و در دلار برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر می‌تواند مناسب باشد.

حاجی‌زاده سرمایه‌گذاری در طلا به عنوان پوششی در برابر ریسک عوامل کلان اقتصادی را مورد توجه افراد می‌داند و می‌افزاید: پیش‌بینی قیمت طلا قبل از تصمیم‌گیری‌های پوشش ریسک برای سرمایه‌گذاران ضروری است و تحقیقات نشان می‌دهد که قیمت نفت، شاخص دلار آمریکا، نرخ بهره و رشد تولید ناخالص داخلی عوامل مهمی در پیش‌بینی قیمت طلا هستند، در میان تمام عوامل مهم، قیمت نفت مهم‌ترین عامل است زیرا هزینه حمل و نقل و هزینه عملیات استخراج طلا تا حد زیادی تحت تأثیر قیمت نفت قرار دارد.

سایه نگرانی بر بازارهای مالی

وی با اشاره به افزایش قیمت نفت، نوسانات قیمت دلار و دیگر نرخ‌ها در داخل کشور می‌گوید: انتظار می‌رود رفتار روانی در بازار، ترس از گسترش و تداوم درگیری‌ها و بی‌ثباتی منطقه‌ای، باعث هجوم سرمایه‌گذاران به سمت طلا شود.

این کارشناس اقتصادی عملکرد بانک مرکزی در این حوزه را مناسب ارزیابی می‌کند و توضیح می‌دهد: عملکرد بانک مرکزی در روند تأمین ارز مناسب ارزیابی می‌شود زیرا طبق آمار بانک مرکزی کل تأمین ارز از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا ۲۰ خرداد ۱۱ میلیارد دلار و برای کالاهای اساسی و دارو بیش از ۲ میلیارد دلار بوده همچنین اقدام ویژه بانک مرکزی درخصوص تأمین یک میلیارد دلار برای کالاهای اساسی در چند روز، در این راستا اقدامات بانک مرکزی قابل تحسین است.

وی افزایش قابل توجه ذخایر طلا در سه سال اخیر را از دیگر اقدامات درست بانک مرکزی بیان می‌کند و می‌گوید: بر اساس آمار بانک مرکزی در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۰۰ تن طلا معادل ۸ میلیارد دلار وارد کشور شد که بخش قابل توجه آن، خریدهای بانک مرکزی بود و پیش از این، کمتر از ۲۰ تن واردات سالانه طلا داشتیم. در این زمینه رئیس بانک مرکزی اعلام کرده بود سال قبل ۲۰ درصد از ذخایر ارزی کشور به طلا تبدیل شد یعنی رتبه پنجم در بین بانک‌های مرکزی جهان، که این موضوع پشتوانه خوبی برای پول ملی است و برای اقتصاد کشور بسیار مهم و دارای اهمیت است.

حاجی‌زاده ذخایر طلا را به عنوان یک سرمایه امن و استراتژیک در شرایط بحرانی و نوسانات اقتصادی توصیف می‌کند و ادامه می‌دهد: این ذخایر می‌تواند به کشور کمک کند تا در برابر شوک‌های خارجی مقاوم‌تر باشد.

انتظار بازگشت بورس به شرایط متعادل

وی درباره دلیل ریزش بازار بورس در چند روز اخیر می‌گوید: نیازهای نقدینگی فعالان حقیقی و حقوقی در این دو هفته انباشته شد و شرایطی که ما در بازار تجربه کردیم باعث شد بازار در این روزهای اخیر با صف‌های فروش زیاد روبه‌رو شود که در این شرایط عدم حمایت کافی دولت از بازار نیز موجب کاهش شاخص در این دو روز بوده است.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان می‌کند: بازار سرمایه در هفته گذشته و پس از نزدیک به دو هفته تعطیلی ناشی از تجاوزات رژیم صهیونیستی با صف‌های فروش فعالیت خود را آغاز کرد، در روزهای گذشته نیز بانک مرکزی با تزریق نزدیک ۲۰ همت به نظام بانکی برای متعادل نگه‌داشتن نظام بانکی کشور موجب عدم‌حمایت از بازار سرمایه شد و این امر به بروز رفتار هیجانی در افراد حقیقی و حقوقی بازار منجر شد.

وی با اشاره به نقش مهم بازار سرمایه و بازار بدهی در تأمین بودجه تاکید می‌کند: با در عمل نبود حمایت دولت از بازار سرمایه موجب خروج افراد حقیقی و حقوقی از این بازار شد که در نتیجه آسیب جدی به بازار سرمایه، بازار بدهی و تأمین مالی آتی دولت خواهد زد زیرا باعث انتقال پول به‌سمت بازارهای موازی می‌شود و این خود موجب تورم در کشور ناشی از رونق بازارهای مالی کاذب خواهد شد.

حاجی‌زاده می‌افزاید: بسیاری از شرکت‌ها نیز صورت‌های مالی حسابرسی‌شده خود را در سامانه کدال منتشر کرده‌اند و نسبت‌های P/E آنها نشان‌دهنده سودآوری مناسب است. بنابراین کاهش قیمت برخی نمادها در روزهای اخیر بیشتر ناشی از فضای روانی بازار و نه ضعف بنیادین شرکت‌ها است.

وی پیش‌بینی کرد با ادامه حمایت‌های صندوق تثبیت، بانک مرکزی، بانک‌های تجاری و حقوقی‌های بزرگ، اگر عوامل بیرونی تأثیرگذار نباشند، بازار سرمایه به مسیر رشد باز گردد و اطمینان لازم برای سهامداران فراهم خواهد شد.

تأثیر عوامل اقتصادی و سیاسی بر بازار دلار

وی نرخ دلار در بازار آزاد را تحت تأثیر عوامل متعددی می‌داند و توضیح می‌دهد: از جمله این عوامل می‌توان به تصمیمات اقتصادی دولت، تحریم‌ها، نرخ تورم، پسامد جنگ ایران و اسرائیل و همچنین تحولات سیاسی و اقتصادی بین‌المللی اشاره کرد همچنین در روزهای اخیر، افزایش تقاضا برای دلار به دلیل نگرانی‌های اقتصادی و نیز نوسانات نرخ بهره در سطح جهانی، از عوامل مؤثر بر قیمت دلار بوده‌اند.

این کارشناس اقتصادی اخبار اقتصادی جهانی به شدت بر نرخ دلار در ایران تأثیرگذار می‌داند و می‌گوید: به‌ویژه تصمیمات کلان اقتصادی مانند اعلام نرخ بهره توسط بانک‌های مرکزی، تغییرات در بازارهای کالا مانند نفت و طلا، و حتی اخبار مربوط به تنش‌های سیاسی و اقتصادی می‌توانند منجر به نوسانات شدید در بازار ارز شوند. برای مثال، تغییر در سیاست‌های تجاری بین ایالات متحده و چین ممکن است بر قیمت دلار اثر بگذارد و به‌تبع آن، قیمت دلار در ایران نیز دچار نوسان شود.

وی نرخ بهره تعیین شده توسط فدرال رزرو آمریکا را یکی از عوامل کلیدی در تعیین ارزش دلار معرفی می‌کند و می‌گوید: زمانی که نرخ بهره افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاران بیشتر به سمت دلار حرکت می‌کنند که منجر به افزایش ارزش آن می‌شود. در مقابل، کاهش نرخ بهره می‌تواند ارزش دلار را کاهش دهد. این تغییرات مستقیماً به بازار ایران نیز منتقل می‌شود و قیمت دلار در ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

حاجی‌زاده با اشاره به تأثیر مستقیم سیاست‌های اقتصادی دولت، به‌ویژه سیاست‌های ارزی و پولی بر نرخ دلار یادآور می‌شود: برای مثال، تصمیمات دولت در زمینه کنترل تورم، مدیریت ذخایر ارزی و تخصیص ارز به واردکنندگان می‌تواند بر نرخ دلار در بازار آزاد تأثیر بگذارد. علاوه بر این، سیاست‌های تجاری و مالیاتی نیز می‌توانند نقش مهمی در نوسانات نرخ دلار ایفا کنند.

وی یکی دیگر از عوامل مؤثر بر قیمت دلار را مذاکرات بین‌المللی بیان می‌کند و می‌افزاید: مذاکرات بین‌المللی، به‌ویژه مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی، تأثیر بسزایی بر نرخ دلار در ایران دارند. توافقات یا تنش‌های جدید می‌توانند به سرعت بازار ارز را دچار تغییر کنند.

نمره قبولی بانک مرکزی در بازار ارز و طلا

این کارشناس اقتصادی سیاست‌ها و اقدامات بانک مرکزی را نشان‌دهنده عملکرد مناسب و خوب در مدیریت بازار ارز و طلا بیان می‌کند و می‌گوید: از جمله این اقدامات می‌توان به مداخله هوشمندانه بازارساز در بازار ارز و تتر، سیاست تثبیت ارز، راه‌اندازی بازار «پیش فروش ارز» برای تأمین مالی ۳ میلیارد دلاری در سال ۱۴۰۴، افزایش انگیزه بازگشت ارز صادرکنندگان خرد با راه‌اندازی «بازار ارز صادراتی»، جلوگیری از هیجانی شدن بازار با محدود کردن فعالیت کارگزاری‌های رمز ارز اشاره کرد.

وی درباره وظیفه بانک مرکزی در شرایط کنونی و برای و برقراری تعادل در بازارهای ارز و طلا توضیح می‌دهد: در جلسه اخیر بین مسئولان ارشد بازار سرمایه و بانک مرکزی مقرر شد نسبت به خرید سهام عرضه‌شده توسط سهام‌داران اقدام شود تا تعادل لازم در بازار حفظ شود.

حاجی‌زاده با اشاره به چشم‌انداز بازار در هفته جاری ادامه می‌دهد: در صورتی که شرایط اقتصادی به روند مطلوب کنونی ادامه پیدا کرده و عوامل سیاسی و امنیتی بیرونی خللی ایجاد نکنند، به طور قطع می‌توان به بهبود شاخص‌ها و بازگشت بازار به مدار مثبت امیدوار بود. در دو ماه اخیر شاخص‌های تولید در بورس و روند سودآوری شرکت‌ها نسبت به اسفند ماه یا دوره مشابه سال قبل، رشد قابل توجهی داشته‌اند، به‌ویژه شرکت‌های فعال در حوزه صنعت و پتروشیمی که ۶۷ درصد بازار را تشکیل می‌دهند، با رشد پنج درصدی در تولید روبه‌رو بوده‌اند.

وی ذخایر ارزی و میزان طلای کشور را مطلوب می‌داند و می‌گوید: با افزایش صادرات کالا و افزایش قیمت نفت، ذخایر ارزی بیشتر از این نیز خواهد شد، در این شرایط مدیریت بازار ارز و جلوگیری از نوسانات ارزی نیز تسهیل خواهد شد.

به گزارش ایمنا، با اینکه جنگ‌ها در کوتاه‌مدت شوک‌های شدیدی به بازارهای مالی وارد می‌کنند، واکنش و مدیریت دولت‌ها در مقابل این شوک‌هاست که سرنوشت اقتصادی کشورها را مشخص می‌کند. اکنون وقت آن رسیده که تمام سیاست‌های مالی و پولی، با هدف حمایت از رشد اقتصادی، تولید و پایداری بازارها تدوین شود. از سوی دیگر کارشناسان توصیه می‌کنند برای اصلاح ساختارهای اقتصادی و بازارها جای تعلل نیست در این راستا باید بازارهای مالی باید از نو طراحی شوند؛ محدودیت‌ها برداشته شود و به فعالان اجازه داده شود که آزادانه خرید و فروش کنند. هرچه زودتر این جراحی اقتصادی انجام شود، شانس نجات بازار و اقتصاد بیشتر خواهد بود.