استراتژی‌های جدید برای مدیریت آب کشاورزی در پاییز و زمستان

به گزارش اطلاعات نیوز به نقل از مدیریت منابع آب ایران، فراز رابعی با اشاره به شروع سال آبی جدید، اظهار کرد: سال آبی گذشته در حالی آغاز شد که حدود ۲.۸ میلیارد مترمکعب حجم مفید در مخازن سدها ذخیره سازی شده بود. حوضه کارون، که یک سوم از ظرفیت سدهای کشور را در اختیار دارد، بسیار متأثر از منابع آب سطحی و بارش بوده و وجود ذخیره مناسب آب مخازن در ابتدای سال آبی، کمک شایانی به مدیریت خشکسالی در پاییز و زمستان کرد.

وی افزود: در سال آبی گذشته بر اساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور مبنی بر وجود شرایط کم بارشی و خشکسالی تا انتهای سال و همچنین تجارب موجود و تشکیل جلسات مدیریتی، برنامه منابع و مصارف سدهای زنجیره کارون با در نظر گرفتن شرایط یاد شده تدوین و در ابتدای آبان ماه ابلاغ گردید.

رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ تصریح کرد: از همان ابتدای سال آبی با برنامه مشخصی گام به گام و به صورت دهه به دهه برنامه منابع و مصارف پایش شد؛ هدف اصلی برنامه تأمین کامل کشت پاییزه و زمستانه معیشتی بود که حدود ۷۰ درصد کشاورزان حوضه از آن متأثر هستند و علی‌رغم کاهش شدید بارش‌ها، استان خوزستان توانست حدود یک میلیون و پانصد هزار تن خرید تضمینی گندم داشته باشد.

رابعی با اشاره به پیش‌بینی کاهش بارش‌ها در بهمن و اسفند ادامه داد: از ۲۵ دی ۱۴۰۳ اعلام شرایط خشکسالی برای حوضه کارون صورت گرفته است و کارگروه‌های سازگاری با کم‌آبی در استان‌ها تشکیل شد تا برنامه‌های مدیریت خشکسالی تدوین شود؛ بارش‌ها در بهمن، اسفند و فروردین کمتر از حد انتظار بود و میانگین بارش‌ها حدود ۴۰ درصد زیر نرمال قرار گرفت که در طول ۶۰ سال گذشته تنها یک یا دو سال بارش کمتر از این میزان بوده است.

وی عنوان کرد: در نیمه نخست سال آبی، به‌خصوص در فصل پاییز با کمترین بارش‌ها و به‌طبع کمترین آوردها در مخازن سدها مواجه بودیم؛ به‌طوری که در ۷ ماه نخست سال آبی، میزان ورودی به مخازن حوضه کارون بزرگ حدود ۳/۶ میلیارد مترمکعب بود که در مقایسه با میزان بلندمدت ورودی‌ها تا انتهای فروردین (۲/۱۲ میلیارد مترمکعب) کاهش حدود ۴۸ درصدی را نسبت به نرمال نشان می‎‌دهد.

رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ با اشاره به تغییرات قابل ملاحظه در میزان بارش و کم بارشی قابل توجه در فصل زمستان و بهار و بالتبع کاهش چشمگیر در میزان ورودی به سدهای حوضه کارون بزرگ، افزود: در اردیبهشت برنامه منابع و مصارف سدهای حوضه کارون بزرگ مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفته و در تاریخ ۱۵/‏۰۲/‏۱۴۰۴‬ ابلاغ شد.

محدودیت‌ها و اقدامات پیشگیرانه

رابعی درباره اقدامات انجام شده تاکید کرد: با تشکیل کمیته تخصصی کارگروه ملی سازگاری با کم آبی در اسفند، ممنوعیت کشت برنج در کل حوضه آبریز کارون ابلاغ شد. اولویت اول تأمین آب شرب بود، سپس منابع زیست‌محیطی و بعد کشت‌های دائم مثل نخیلات؛ علی‌رغم اعلام ممنوعیت، بیش از ۸۰ هزار هکتار برنج کاشته شد هرچند این میزان کشت برنج کمتر از نصف سطوح کشت سال‌های گذشته بود، اما تعادل برنامه منابع و مصارف را تحت تأثیر قرار داد و موجب کاهش عملکرد محصول نخیلات پایین دست شد.

وی افزود: با سیستم رهاسازی موجی تلاش شد آب با کیفیت قابل قبول برای زنده ماندن نخیلات تأمین شود. بیش از ۱۰ نوبت آب به صورت موجی رهاسازی شد، اما با این وجود کیفیت آب باعث کاهش عملکرد نخیلات در انتهای حوضه گردید.

رئیس حوضه آبریز کارون بزرگ بیان کرد: با توجه به عدم آبگیری کامل مخازن در انتهای اردیبهشت به دلیل کاهش قابل توجه آوردها، برنامه خروجی از سدهای انتهایی حوضه از جمله سد دز و سد گتوند، متأثر از نیازها و مصارف کشاورزی پایین دست بوده و با هماهنگی مستمر با شبکه برق کشور در طول تابستان، هرگز برای جبران کمبود بار شبکه برق، آبی از این سدها رها سازی نگردید.

مدیریت مشارکتی و نقش کشاورزان

با تشکیل مستمر جلسات سازگاری با کم آبی و حضور فعال استانداران محترم به عنوان ریاست کارگروه و نیز حضور نمایندگان کشاورزان در این جلسات که درک خوبی از وضعیت داشتند و همکاری خوبی نیز داشتند، هرچند ممانعت کامل از کشت شلتوک در حوضه شکل نگرفت اما نسبت به سال‌های گذشته میزان کشت شلتوک به کمتر از نصف تقلیل پیدا کرده است.

مدیریت سال آبی جدید

رابعی درباره برنامه سال آبی ۱۴۰۵- ۱۴۰۴ خاطرنشان کرد: امسال نیز پیش‌بینی‌های هواشناسی همچون سال گذشته حکایت از پاییزی خشک دارد و لذا همین سناریو مبنای برنامه‌ریزی منابع و مصارف سدهای حوضه کارون بزرگ قرار گرفت و در همین رابطه با تشکیل کارگروه‌های سازگاری با کم آبی استان‌ها به ریاست استانداران محترم برنامه ورودی و خروجی سدها مورد تصویب قرار گرفت.

وی با اشاره به هدف اصلی این برنامه را تأمین آب مورد نیاز کشت معیشتی کشاورزان در پاییز و زمستان سال آبی جاری بیان کرد: در ادامه بسته به شرایط بارش در ماه‌های آتی در اردیبهشت برای کشت تابستانه تصمیمات لازم اتخاذ خواهد شد.