از رکوردشکنی تا رکود بورس/چشم‌انداز بازدهی مثبت بازار در نیمه دوم سال

به گزارش اطلاعات نیوز، بازار سهام یک نیم سال پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشت، خوش‌بینی به مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های نخست سال با رونق بورس همراه بود اما در آستانه فصل تابستان بازارهای ارز و طلا به مقصد سرمایه‌گذاران تبدیل شد و خروج پول از بازار سهام تا پاییز ادامه پیدا کرد.

فصل بهار با شروع پرقدرت بورس آغاز شد و از ابتدای سال تا اواخر اردیبهشت، شاخص کل با رشد نزدیک به ۲۰ درصد از ۲.۷ میلیون واحد به بیش از ۳.۲۶ میلیون واحد رسید؛ این رشد ناشی از عواملی مانند امید به توافق هسته‌ای، بهبود شرایط مالی شرکت‌ها و افزایش نرخ دلار توافقی از ۴۵ هزار به ۶۵ هزار تومان بود همچنین سیاست تک‌نرخی شدن ارز، حذف رانت‌های ارزی و بهبود صورت‌های مالی شرکت‌ها نیز در تقویت تقاضا و افزایش معاملات نقش داشت.

در پایان تابستان انتشار خبرهایی درباره واگذاری سهام خودروسازان و عرضه محصولات ایران‌خودرو در بورس کالا، مدتی به بازار جان داد و ارزش معاملات به بالای ۴ همت رسید و شاخص کل تا ۲۰ شهریور حدود ۱۲ درصد رشد کرد اما با تکذیب خبر واگذاری سایپا، روند بازار دوباره معکوس شد.

خروج ۵۳ هزار میلیارد پول از بازار

آمار حکایت از آن دارد که با وجود ورود پول سهامداران خرد به سهام در ماه‌های ابتدایی، خروج سنگین سرمایه آنها در ماه‌های پس از جنگ ۱۲ روزه مجموع خروج پول را به حدود ۵۳ هزار میلیارد تومان رساند، گرچه صندوق‌های درآمد ثابت با مجموع ۴۱ هزار میلیارد تومان جذب پول رشد قابل توجهی در جذب سرمایه خرد از ابتدای سال داشتند اما در هفته‌های اخیر این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران نگران از افزایش انتظارات تورمی، جذابیت کمتری داشتند.

صندوق‌های طلا نیز با جذب ۲۴ هزار میلیارد تومان سرمایه خرد از ابتدای سال دو نیمه متفاوت را تجربه کردند. در فصل بهار با خروج سنگین پول روبه‌رو بودند، اما در فصل تابستان با جذب قابل توجه سرمایه توانستند مجموع جذب سرمایه خود را مثبت کنند ولی با وجود پیشتازی بازارهای ارز و طلا در جذب سرمایه، کارشناسان اقتصادی بر این باورند که با حرکت در مسیر ثبات و کاهش ریسک‌های سیستماتیک، می‌توان انتظار داشت آرامش در بازارها و به ویژه تقویت بخش مولد یعنی بورس رخ دهد در غیر این صورت رقابت تورمی بازارها با پیشتازی پناهگاه‌های سرمایه‌گذاری پربازده، سناریویی گریزناپذیر خواهد بود.

داده‌های آماری مدیریت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار نشان می‌دهد که سه صنعت بانک‌ها، خودروسازها و فلزات اساسی جزو سه صنعت پرگردش در معاملات بازار سهام بوده‌اند و سهم این سه صنعت از ارزش کل معاملات بازار در نیمه نخست سال جاری به ۴۰ درصد رسیده است.

جاماندگی از بازارهای مالی

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند تا اواخر مهر بازار سهام روندی نزولی داشته باشد با این حال، در صورت کاهش تنش‌ها، بورس به دلیل جاماندگی نسبت به دیگر بازارها می‌تواند رشد اسمی و تورمی را تجربه کند، هرچند این رشد پایدار نیست زیرا تحلیلگران ادامه فضای مثبت سیاسی را مهم‌ترین راهکار تغییر ضعیت بورس در نیمه دوم سال می‌دانند و بر این باورند که در غیر این صورت جریان مسلط بر بازارهای سرمایه در کوتاه‌مدت تقویت انتظارات تورمی و ادامه پیشتازی ارز و طلا خواهد بود.

یک نیم سال پر افت و خیز

فردین آقابزرگی، کارشناس بازارهای مالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: سال ۱۴۰۴ فراز و نشیب‌های زیادی داشت در دو ماه نخست سال شاخص کل ۲۰ درصد، شاخص هم وزن ۲۵ درصد و شاخص شناور آزاد حدود ۲۴ درصد افزایش نسبت به ابتدای سال را تجربه کردند که رکورد بسیار خوبی بود.

وی افزود: با وجود چند روز پیاپی رشد قابل توجه در شاخص روزهای اخیر به نقطه صفر بازدهی شاخص کل و شاخص هم وزن رسیدیم و در فرابورس نیز شاخص کل و هم وزن بر مدار صفر دور می زند.

این کارشناس بازارهای مالی با اشاره به اندازه‌گیری بازار با معیار شاخص کل نسبت به پیک شاخص کل یادآور شد: بر این مبنا می‌توان گفت که شاخص کل نسبت به پیک شاخص کل در شش ماهه ابتدای سال ۱۴۰۴ تا کنون حدود ۲۰ درصد شاخص کل بازدهی منفی نسبت به پیک شاخص در اردیبهشت داشته و شاخص هم وزن و شاخص شناور آزاد نیز حدود همین اعداد یعنی بین ۱۹ تا ۲۰ درصد بازدهی منفی نسبت به پیک شاخص را به ثبت رساندند.

وی این اعداد را نشان‌دهنده وضعیت کنونی بورس عنوان کرد و افزود: این اعداد را نمی‌توان به عنوان یک تحول چشمگیر و شروع به روند صعودی بازار به شمار آورد زیرا نه تنها ابهامات در حوزه سیاسی و اقتصادی کاهش پیدا نکرده بلکه افزوده شده است، زیرا دولت همچنان در معرض تهدید تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها قرار دارد.

تاثیر منفی تورم و رشد حجم نقدینگی

آقابزرگی تاثیر متغیرهای اقتصادی بر بورس را منفی دانست و گفت: بر اساس متغیرهای اقتصادی همچون نرخ تورم، رشد اقتصادی، رشد حجم نقدینگی، حجم نقدینگی، نرخ بهره به نظر می‌رسد که همچنان شاهد افت و افول در این متغیرها هستیم و نمی‌توانیم به این نتیجه رسید که با علنی شدن تحریم‌های سازمان ملل، بلافاصله از همان نقطه بورس شروع به صعود کرد.

این کارشناس بازارهای مالی، بورس و به طور کلی موضوع سرمایه‌گذاری را آینده‌نگر توصیف کرد و ادامه داد: در این سرمایه‌گذاری‌ها مواردی مانند اطلاعات گذشته و تاریخچه مورد اتکا و تحلیل قرار می گیرد اما آینده در این میان مهم‌ترین موضوع است زیرا پرسش اینجاست که در آینده وضعیت بازار را چگونه پیش‌بینی می‌کنیم و آیا همسو با نرخ دلار و ارزها رشد خواهد کرد یا خیر؟

وی با اشاره به افت سطح ارزش دلاری بازار از ۳۳۰ میلیارد دلار در سال ۹۷ به حدود ۸۰ میلیارد دلار در شرایط کنونی عنوان کرد: ارزندگی بورس نسبت به بازارهای مالی دیگری که تقریباً رکود کامل را تجربه می‌کنند مانند مسکن و خودرو بالاتر است اما نه به این معنا که یک باره و پس از به تصویب رسیدن تحریم‌ها با هیجان صف خرید به کار خود ادامه دهد.

چشم‌انداز ثبات و سکون

آقابزرگی تاثیر افزایش تحریم‌های اقتصادی بر رشد بورس را غیرقابل پیش‌بینی دانست و افزود: با وجود خبرهای خوب اقتصادی بازار در یکی دو ماه اخیر چنین رشدی را تجربه نکرده بود در حالی که در واکنش به خبرناگواری که اقتصاد کشور را در معرض تهدید قرار می‌دهد، بورس سبزپوشی نشان داد که این یک روند کوتاه‌مدت خواهد بود و در آینده نزدیک این اصلاحات و روند ثبات و سکون را در بورس خواهیم دید.

وی روند رو به رشد بورس در روزهای اخیر را موقتی عنوان کرد و توضیح داد: دور از انتظار است که این وضعیت ادامه داشته باشد گرچه اعداد و ارقامی که اشاره شد، نشان می‌دهد که شاخص‌ها در بازار سرمایه همچنان منفی هستند.

این کارشناس بازارهای مالی با اشاره به ناترازی‌های حوزه کلان اقتصادی که دولت با آن روبه‌رو است، اظهار کرد: زمزمه‌هایی درباره انتشار ۸۰۰ همت اوراق را شنیده بودیم اما به جرات می‌توان گفت که دولت هیچ راهی به جز تامین نقدینگی و پوشش کسری بودجه با انتشار اوراق و استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه ندارد و این شرایط مناسبی برای سهامدار خرد نیست زیرا نقدینگی از بازار خارج خواهد شد.

وی درباره افزایش جذب سرمایه به بازارهای مالی ارز و طلا گفت: درباره بازارهای ارزو طلا به طور مشخص می‌توان گفت که مولفه‌های اثرگذار بر بازار ارز و متغیرهای اقتصادی حکم بر کاهش ارزش پول ملی می‌کند و این روند نزولی با اخبار ناملایم اقتصادی از سوی مجامع بین المللی سازمان ملل همراه شده که باعث شتاب گرفتن رند افزایش نرخ ارز شده است.

آقابزرگی خاطرنشان کرد: شرایط کنونی به آن معنا نیست که با همان شتابی که هفته‌های گذشته شاهد بودیم، نرخ ارز ار کانال ۹۰ تا ۱۱۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد، قیمت‌ها با همین پلکان بالا خواهد رفت زیرا با فرض ثابت بودن شرایط کنونی، این روند به مرور زمان و حتی با شیب ملایم ادامه خواهد داشت.

رشد ارزندگی در بلندمدت

این کارشناس بازارهای مالی بازار ارز را هماهنگ با مجموعه اخبار اقتصادی و سیاسی دانست و تاکید کرد: بورس این روزها ناسازگار با اطلاعات و اخبار روند معکوس و رو به رشد نشان می‌دهد که جای تعمق دارد و حتی ممکن است در یک آینده نزدیک، روند اصلاحی بازار موجب ضرر و زیان کسانی شود که اکنون بی‌محابا وارد آن می‌شوند.

وی با اشاره به ابهاماتی که در مسیر پیش‌بینی بورس در ماه‌های آینده وجود دارد، اظهار کرد: با وجود این ابهامات، دقت در پیش‌بینی‌ها به شدت با انحراف همراه است البته این پیش‌بینی‌ها با یک تُلِرانس (دامنه تغییرات مجاز) مشخص و توجیه‌پذیر روبه‌رو است و کسی نمی‌داند که در دو ماه آینده وضعیت سیاسی و نظامی به چه شکل پیش می‌رود.

آقابزرگی درباره چشم‌انداز وضعیت اقتصادی کشور افزود: با توجه به برنامه‌ای که وزیر اقتصاد برای مقابله با تحریم و مانند آن ارائه کرد، درباره سطح ارزندگی بورس نسبت به دیگر بازارها می‌توان گفت که پیشینه و عملکرد بازدهی بورس نشان می‌دهد که در دوره‌های بلندمدت همواره از دیگر بازارها پیشی گرفته است اما در قالب یک بازه کوتاه مدت به عنوان مثال شش ماهه با دقت کامل و اطمینان کامل نمی‌توان چنین پیش‌بینی را ارائه کرد.

رقابت‌پذیری صنایع کوچک

وی پیش‌بینی چشم‌انداز بورس در فصل‌های آینده را نیازمند ثابت بودن شرایط کنونی دانست و گفت: با فرض ثابت بودن شرایط، به نظر می‌رسد که بازار در محدوده دو میلیون و ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار واحد در شاخص کل پیش خواهد رفت به عبارتی، جهش قابل توجهی برای شاخص‌ها متصور نیست.

این کارشناس بازارهای مالی درباره وضعیت بازارهای موازی ادامه داد: در حوزه دلار و طلا به استثنای متغیر انس جهانی که بیشتر وابسته به سیاست‌های فدرال رزرو و سیاست‌های ذخیره‌سازی چین ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد و طلای جهانی از کانال سه هزار و ۸۰۰ دلار شاید به چهار هزار دلار نیز برسد اما نرخ ارز همچنان همسو با نرخ تورم انتظار می‌رود.

وی با اشاره به احتمال پیش روی نرخ دلار در شش ماهه دوم سال تا رقم ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان یادآور شد: بر همین اساس ممکن است شرکت‌های بزرگ و اثرگذار بر شاخص بازار سرمایه بر اساس مقایسه ارزش دلاری جایگزینی تحت تاثیر قرار بگیرند، به عنوان مثال شرایط فولاد مبارکه شش میلیارد دلاری با ارزش دلار ۶۰ هزار تومان متفاوت با دلار ۱۳۰ تا ۱۴۰ هزار تومانی است.

آقابزرگی وضعیت بورس در شش ماهه دوم را ساکن و کم نوسان اعلام کرد و گفت: بر اساس اطلاعات موجود در دو فصل آینده بازاری ساکن و کمتر نوسان خواهد بود مگر ان که اتفاقات غیرمتقربه در حوزه سیاست، نظامی، ژئوپولوتیک و یا شوک‌های مانند خرداد سال جاری اتفاق بیفتد.

وی صنایع کوچک را کمتر در معرض گزند تحریم‌های اقتصادی دانست و تاکید کرد: این واحدها به دلیل اینکه به شکل انحصاری با توجه به تحریم‌های بین‌المللی محصول تولید می‌کنند و مشابه تولیدات آنها به راحتی وارد کشور نخواهند شد، یکه‌تازی تولید این محصولات بدون وجود رقیب و هرچند با قیمت تمام شده بالاتر نسبت به گذشته شرایط مناسبی را ایجاد خواهد کرد.

چشم‌انداز بازارهای مالی در نیمه دوم سال

این کارشناس بازارهای مالی با اشاره به ادامه چالش بنگاه‌های اقتصادی با قیمت‌گذاری دستوری دولت گفت: در این شرایط صنایع کوچک، توانایی رقابت و افزایش قیمت بیشتری نسبت به شرکت‌های بزرگ صنایع فولاد، پتروشیمی پالایش کانی فلزیو غیرفلزی خواهند داشت که به نوعی تامین کننده بخشی از منابع ارزی دولت به شمار می‌آیند و دست‌اندازی دولت در زمینه قیمت‌گذاری برای واحدهای بزرگ بیشتر است.

به گزارش ایمنا، از جنبه اقتصادی نیمه دوم سال به طور سنتی با رشد نسبی قیمت در بازارهای مالی و دارایی همراه است. تقاضای فصلی در آستانه زمستان، افزایش نقدینگی و سیاست‌های بودجه‌ای دولت، دست به دست هم می‌دهند تا قیمت ارز، طلا و کالاهای اساسی تمایل به صعود پیدا کنند. در سه سال اخیر نیز این روند اقتصادی با تحولات سیاسی درهم آمیخته و شرایط پیچیده‌تری را برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است.

کارشناسان اقتصادی رشد قیمت دلار، چه در بازار آزاد و چه در سامانه نیما را از مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار اقتصادی در نیمه دوم سال می‌دانند که می‌تواند موتور محرک تازه‌ای برای بورس فراهم کند زیرا تجربه نشان داده است که همبستگی بالای نرخ ارز با سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور باعث می‌شود هر جهش قیمتی دلار، انتظارات تورمی را تقویت کرده و ارزش دلاری بازار سهام را جذاب‌تر کند.

تجربه تاریخی شروع پاییز در بازار سرمایه نشان می‌دهد که حتی در سال‌های پرچالش، این ماه به طور معمول نقطه شروعی برای تحرکات بعدی بوده است؛ بنابراین اگر ریسک‌های سیاسی مدیریت شود و نرخ ارز به روند صعودی ملایم ادامه دهد، می‌توان امیدوار بود که بورس تهران در نیمه دوم سال نه تنها از رکود فاصله بگیرد، بلکه با ثبت بازدهی مثبت، اعتماد ازدست‌رفته بخشی از سرمایه‌گذاران را نیز بازیابد.