اتحاد امت اسلامی؛ راهکار مقابله با وابستگی اقتصادی به رژیم صهیونیستی

به گزارش اطلاعات نیوز، بیش از دو دهه است که نخستین دفتر تجاری رژیم صهیونیستی در دوحه قطر گشوده شده و با وجود تعطیلی آن در سال‌های بعدی به دلیل تنش‌های منطقه‌ای، این امر نشانه‌ای از پیشینه بلندمدت روابط غیررسمی میان کشورهای اسلامی و اسرائیل است و امروزه کشورهایی همچون امارات، مصر، مراکش و بحرین در صدر روابط اقتصادی با این رژیم قرار دارند، در حالی که روابط اردن به‌دلیل حساسیت‌های سیاسی و مردمی عمیق‌ترین ناهمخوانی را با تل‌آویو نشان می‌دهد.

این روابط از تجارت محصولات کشاورزی و خدمات فناوری گرفته تا واردات نظامی و همکاری‌های امنیتی را در بر می‌گیرد و بحرین بیشتر به سمت همکاری‌های نظامی و خرید تجهیزات دفاعی از شرکت‌هایی مثل رافائل حرکت کرده است. اما عادی‌سازی تنها به توافق‌های دولتی ختم نمی‌شود. رژیم صهیونیستی با ایجاد وابستگی‌های اقتصادی و فناورانه، سعی می‌کند کشورهای منطقه در مواقع بحرانی نتوانند از روابط خود با این رژیم فاصله بگیرند.

با وجود درخواست‌های مکرر برای تحریم اقتصادی اسرائیل، داده‌های رسمی منتشرشده توسط دستگاه مرکزی آمار اسرائیل نشان می‌دهد که از اکتبر ۲۰۲۳ تا فوریه ۲۰۲۵، پنج کشور عربی شامل امارات، مصر، اردن، مغرب و بحرین، در مجموع بیش از ۶.۱ میلیارد دلار تجارت با اسرائیل داشته‌اند که از این میزان، ۴.۵۷ میلیارد دلار مربوط به صادرات این کشورها به اسرائیل و ۱.۵۷ میلیارد دلار مربوط به واردات آن‌ها از اسرائیل بوده است.

گسترش روابط اقتصادی اسرائیل، از امارات تا بحرین

محمد بیات، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به ارتباط تجاری کشورهای مسلمان با صهیونیست اظهار کرد: مسائل رابطه بین کشورهای اسلامی و رژیم صهیونیستی موضوعی است که می‌توان آن را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد و این روابط به‌ویژه از دو دهه پیش آغاز شده و به تدریج گسترش پیدا کرده است و نخستین دفتر تجاری اسرائیل در دوحه در سال‌های گذشته تأسیس شد، هرچند که به دلیل اختلافات منطقه‌ای، این دفتر چند سال بعد بسته شد. با این حال، همواره ارتباطاتی وجود داشته است.

وی افزود: اگر بخواهیم به بالاترین حجم روابط اقتصادی امروز اشاره کنیم، کشورهای امارات، مراکش، مصر و بحرین در صدر قرار دارند و بالاترین روابط را با اسرائیل دارند؛ این موضوع ممکن است سوال‌برانگیز باشد که چرا اردن روابط کمتری دارد یا چرا مصر در رده پایین‌تری قرار گرفته است، این امر به نوع تعریف از صلح برمی‌گردد؛ وقتی از صلح سرد صحبت می‌کنیم، روابط به آتش‌بس سیاسی و امنیتی محدود می‌شود، اما در صلح گرم، تلاش می‌شود تا پیوندهایی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بین رژیم صهیونیستی و کشورهای اسلامی ایجاد شود.

کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: در دبی شاهد حضور برندهای معروف اسرائیلی هستیم که محصولات کوشر (معادل یهودی واژه حلال در اسلام است و برندهای اسرائیلی متعددی وجود دارند که محصولاتشان دارای گواهینامه کوشر هستند، اما این به این معنی نیست که آنها حلال هستند، برای اینکه یک محصول غذایی هم کوشر باشد و هم حلال، باید استانداردهای هر دو آئین را رعایت کند و به عبارت دیگر، “کوشر” یک استاندارد غذایی یهودی است که مشخص می‌کند چه غذاهایی از نظر قوانین مذهبی یهود پاک و برای مصرف مناسب هستند) را تبلیغ می‌کنند و همچنین، مرکز ادیان ابراهیمی در این شهر تأسیس شده است که شامل کلیسا، کنیسه و مسجد است و به عنوان نمادی از پیوند میان ملت‌های منطقه عمل می‌کند. این اقدامات بخشی از پروژه عادی‌سازی روابط اسرائیل با جامعه امارات است.

بیات ادامه داد: در بحرین، عمده روابط به همکاری‌های تسلیحاتی مربوط می‌شود و شرکت‌هایی همچون رافائل و دیگر شرکت‌های وابسته به نیروی هوایی اسرائیل در این کشور به فروش کالاهای نظامی و امنیتی خود مشغول هستند و در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای بهبود روابط اقتصادی میان اردن و اسرائیل صورت گرفته است، از جمله توافق انرژی که بین اسرائیل، اردن و آمریکا در دولت بایدن امضا شد و این توافق به اردن اجازه می‌دهد تا در ازای تأمین آب از اسرائیل، برق تولید کند.

وی تاکید کرد: پیش‌بینی می‌شود که با عادی‌سازی روابط، کشورهای بیشتری از جمله عربستان سعودی به این روند بپیوندند و حجم روابط اقتصادی گسترش پیدا خواهد کرد و مسئله تحریم اقتصادی نیز موضوعی است که مختص به جهان اسلام نیست و جنبش‌های جهانی مانند BDS (جنبش تحریم، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم) علیه شرکت‌های اسرائیلی و برندهای غربی در حال شکل‌گیری است.

کارشناس مسائل خاورمیانه یا اشاره به سیاست اسرائیل در سال‌های اخیر بیان کرد: طی سال‌های اخیر، اسرائیل توانسته است از طریق انتقال فناوری و تأمین نیازهای حیاتی کشورهای اسلامی، خود را در ساختارهای اقتصادی و امنیتی این کشورها قفل کن به عنوان نمونه، در حوزه امنیت سایبری، امنیت آب و انرژی و تسلیحات مدرن، اسرائیل نقش مهمی ایفا کرده است و در جنگ دوم قره‌باغ، جمهوری آذربایجان با استفاده از فناوری‌های اسرائیلی و تأمین نفت از طریق خط لوله جیحون و ترکیه، موفق به پیروزی شد.

بیات ادامه داد: به همین دلیل، باید توجه داشت که اسرائیل در روابط اقتصادی خود با کشورهای اسلامی سعی دارد نوعی وابستگی متقابل ایجاد کند تا در مواقع حساس، این کشورها نتوانند به راحتی از روابط خود عقب‌نشینی کنند و بنابراین، عملیاتی کردن این روابط از سوی رهبران مسلمان نیازمند جسارت و اجماع داخلی و همچنین جلب نظر بخش‌های خصوصی و دولتی است تا بتوانند شریان‌های حیات اقتصادی را تأمین کنند و در هزینه‌های تسلیحاتی که از تل آویو تأمین می‌شود، اختلال ایجاد کنند.

به گزارش ایمنا، روابط اقتصادی و تجاری میان برخی کشورهای اسلامی و رژیم صهیونیستی در طول دو دهه گذشته به تدریج گسترش یافته است. این روابط از وجود دفاتر تجاری غیررسمی در قطر، تا توافق‌های نظامی، امنیتی، انرژی و فناوری در کشورهایی همچون امارات، مصر، بحرین و مراکش ادامه دارد و عادی‌سازی روابط تنها به تعاملات دولتی ختم نمی‌شود، بلکه شامل ایجاد وابستگی‌های اقتصادی و فناورانه نیز می‌شود تا در مواقع بحرانی، کشورها از حمایت اسرائیل فاصله نگیرند.

این روابط با رویکردهای متفاوتی همراه است؛ در حالی که کشورهایی همچون امارات با تبلیغ برندهای «کوشر» و سرمایه‌گذاری عمومی در راستای عادی‌سازی حرکت می‌کنند، بحرین بیشتر به همکاری‌های نظامی و خرید تجهیزات دفاعی روی آورده است. با این حال، در برخی کشورها همچون اردن، به دلیل حساسیت‌های داخلی و منطقه‌ای، روابط کمتر گسترده است. پیش‌بینی می‌شود با ادامه این روند و فشارهای امنیتی-اقتصادی، کشورهای بیشتری مانند عربستان سعودی نیز به این مسیر بپیوندند. بنابراین، عادی‌سازی روابط با اسرائیل تنها یک مسئله سیاسی نیست، بلکه نوعی وابستگی اقتصادی و فناورانه نیز ایجاد می‌کند که مقابله با آن نیازمند اجماع داخلی، جلب مشارکت بخش خصوصی و ایجاد جایگزین‌های واقعی از منابع وابسته به اسرائیل است. در نهایت، تعادل میان منافع اقتصادی و حساسیت‌های سیاسی، کلید موفقیت در مدیریت این روابط پیچیده خواهد بود.