ابعاد تربیتی واقعه عاشورا شایسته تعمق است؛ توکل را باید از ائمه آموخت

به گزارش مشرق و به نقل از اطلاعات نیوز، امروز دهم محرم الحرام و عاشورای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و یاران با وفای ایشان است. به همین مناسبت با دکتر سعید طاووسی مسرور عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

سعید طاووسی مسرور درباره اهمیت نقش تربیت و تهذیب در دیدگاه دینی گفت: تمایز انسان از سایر موجودات در زیست فرهنگی مبتنی بر عقل و تعالی است که نیازمند تربیت و تهذیب است. تربیت از بیرون و تهذیب توسط خود فرد انجام می‌شود. تهذیب نیازمند اراده فردی برای حرکت در مسیر اخلاق است و بدون آن، تحمیل بیرونی بی‌اثر است.

وی افزود: در اسلام، تربیت و تهذیب اهمیت ویژه‌ای دارند و قرآن بر تزکیه نفس و نقش آن در سعادت تأکید دارد. تعلیم و تزکیه وظایف پیامبر (ص) بوده و تزکیه گاهی بر تعلیم مقدم است. انسان همواره به تربیت و تهذیب نیاز دارد و نباید آن را محدود به دوره خاصی از زندگی کرد، بلکه باید در تمام مراحل حیات در این مسیر گام بردارد.

این استاد دانشگاه با اشاره به ابعاد تربیتی عاشورا عنوان کرد: واقعه عاشورا، فراتر از ابعاد مصیبت‌بار و تراژیک خود، مشتمل بر ابعاد حماسی، مبارزاتی و مجموعه‌ای غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است که شایسته توجه و تعمق است. این رویداد، نمونه‌ای بارز از یک شیعه راستین را به تصویر می‌کشد که در راستای پیروی از امام معصوم (علیه‌السلام) و ولایت، از بذل جان نیز دریغ نمی‌ورزد.

وی افزود: عاشورا، حاوی درس‌های گران‌بهایی در حوزه‌های معنوی، عرفانی، اخلاقی و تربیتی است که می‌بایست مورد اهتمام قرار گیرند. یکی از جلوه‌های برجسته اخلاقی در این واقعه، مفهوم عزت است که از صفات بارز خداوند متعال بوده و در سیره امام حسین (علیه‌السلام) و یاران باوفای ایشان متجلی شده است. امام حسین (علیه‌السلام) در تلاش است تا انسان را از فروافتادن در ورطه ذلت ناشی از شهوت، ثروت و قدرت باز دارد.

طاووسی مسرور اضافه کرد: نحوه تعامل امام حسین (علیه‌السلام) با یاران خود، حتی با حرّ (ره) که از سپاه دشمن به ایشان پیوست، مملو از عزت و احترام است. ایشان در برخورد با سپاه دشمن نیز رفتاری عزتمندانه داشته و با دلسوزی فراوان، در صدد هدایت آنان و جلوگیری از آلوده شدنشان به جنایت و تباهی آخرت بوده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: دلسوزی امام حسین (علیه‌السلام) برای هدایت انسان‌ها، یادآور رفتار جد بزرگوارشان، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است که همواره نگران هدایت امت خود بودند.

وی توکل یکی از ابعاد تربیتی عاشورا دانست و گفت: توکل به معنای واگذاری امور به خداوند، مستلزم انجام وظایف و استمداد از اوست. توکل، از ویژگی‌های مؤمنان است و هر نتیجه‌ای را به منزله پیروزی تلقی می‌کند. با توکل، خداوند به امور انسان ارزش و عزت می‌بخشد و او را موفق می‌سازد، حتی اگر ظاهراً به موفقیت نرسد.

طاووسی مسرور ادامه داد: قیام امام حسین (ع) با توکل به خدا علیه امپراطوری زمان خود، نمونه‌ای از این امر است. شهادت ایشان، پیروزی بر ظلم و استکبار محسوب می‌شود.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: توکل حقیقی باید از سیره معصومین (ع) آموخته شود و از برداشت‌های انحرافی پرهیز گردد. توکل، تکیه بر خدای عالمیان است و ممکن است منجر به شهادت و نیل به خیر بیشتر در آخرت شود.

وی امر به معروف و نهی از منکر را یکی دیگر از ابعاد تربیتی قیام عاشورا برشمرد و اظهار داشت: اهمیت فریضه امر به معروف و نهی از منکر در دین مبین اسلام بر کسی پوشیده نیست و حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) نیز در طول حیات پربرکت خویش، اهتمام ویژه‌ای به این مهم داشتند. اساساً یکی از اهداف والای قیام عاشورا، احیای این سنت حسنه و زدودن غبار باطل از چهره جامعه اسلامی آن روزگار بود.

طاووسی مسرور اضافه کرد: شایان ذکر است، در شرایط دشوار و خطیری که حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) در محاصره سپاه دشمن قرار داشتند، امکان انجام کامل و بی‌خطر فریضه امر به معروف و نهی از منکر میسر نگردید و ایشان با بهره‌گیری از شیوه وعظ و ارشاد، سعی در هدایت گمراهان و بیدار نمودن وجدان‌های خفته داشتند.

این پژوهشگر تاریخ اسلام در ادامه تصریح کرد: در خصوص ماهیت امر به معروف و نهی از منکر، دو دیدگاه عمده وجود دارد؛ نخست، احیای ارزش‌های الهی و میراندن مظاهر فساد از طریق موعظه و راهنمایی، و دوم، امر و نهی مستقیم و قاطعانه. با این وجود، امام حسین (علیه‌السلام) با وجود تمامی محدودیت‌ها و موانع، این واجب فراموش‌شده را احیا نمودند و بر ماست که به عنوان پیروان راستین آن حضرت، در این مسیر گام برداریم و از هیچ تلاشی در جهت ترویج این فریضه الهی فروگذار نکنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بی‌تردید، سخنان روشنگرانه و هدایت‌بخش حضرت در صحرای کربلا، تأثیر بسزایی در بیداری و تحول افراد داشت، اما متأسفانه، برخی دیگر به دلیل آلودگی به حرام و پیروی از نظام فکری فاسد و منحطّ دولت اموی، از پذیرش حقیقت سر باز زده و عاقبتِ شقاوت‌بار را برای خویش رقم زدند.