آیا زمان اخراج آمریکا از سازمان تجارت جهانی فرا رسیده است؟

به گزارش اطلاعات نیوز و به نقل از از اکونومیست، کریستن هوپول، پروفسور، اقتصاددان و رئیس میز تحقیقات کانادا در سیاست جهانی در دانشگاه «بریتیش کلمبیا» در مقاله‌ای نوشت که برای نجات اقتصاد جهان، باید آمریکا را از سازمان تجارت جهانی اخراج کرد.

هوپول در این مقاله می‌نویسد: به‌دنبال تهدید رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر افزایش تعرفه‌ها به سطوح بی‌سابقه از نهم جولای (۱۸ تیر) از جمله تعرفه ۵۰ درصدی بر به‌طور تقریبی تمام کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا، اقتصاد جهان در لبه پرتگاه معلق مانده است.

اتحادیه اروپا هفته گذشته ایده ایجاد جایگزینی برای سازمان تجارت جهانی(WTO) را به منظور حفظ حاکمیت قانون در تجارت جهان با همکاری کشورهای همسو مطرح کرد اما گزینه بهتری هم وجود دارد: سازمان تجارت جهانی را حفظ و آمریکا را بیرون بیندازید!

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا از زمان بازگشت به کاخ سفید، اساساً نظام تجاری جهان را هدف حمله‌ای تمام‌عیار قرار داده و کشورهای سراسر جهان را با موج تعرفه‌ها و تهدیدهایی که به نظر ناتمام می‌رسند، هراسانده است. رئیس جمهوری آمریکا حتی دیگر تظاهر به رعایت قوانین سازمان تجارت جهانی هم نمی‌کند.
علاوه بر این، تعرفه‌های وی جهان را به بازگشت به دهه ۱۹۳۰ میلادی تهدید می‌کند؛ زمانی که گسترش حمایت‌گرایی و سیاست به اصطلاح «همسایه‌ات را فقیر کن» تحت تأثیر قانون تعرفه‌ای «اسموت هاولی»، رکود بزرگ را تسریع کرد.

در چنین شرایطی، اجازه دادن به آمریکا برای باقی ماندن به عنوان عضو سازمان تجارت جهانی، به معنای استهزای این نهاد و مقررات آن است و کشورهای متعهد به حفظ نظم تجاری قانون‌محور،، باید جنگیده و از سیستم دفاع و وی را بابت نقض آشکار قوانین سازمان تجارت جهانی تنبیه کنند. نظم حقوقی بین‌المللی حاکم بر تجارت تنها زمانی قابل بقاست که کشورها به‌دلیل پایبندی نداشتن مجازات شوند. اما آمریکا از طریق ناتوان‌سازی رکن استیناف سازمان تجارت جهانی، اعمال و اجرای قوانین تجارت جهانی را غیرممکن کرده است.

در حال حاضر، هر کشوری که در پرونده مناقشه‌ای در این نهاد شکست بخورد، به‌راحتی می‌تواند از طریق ارائه درخواست استیناف به این رکن «از کار افتاده»، مانع اعمال قانون شود و آمریکا از طریق تکرار این رویه در مناقشات، قادر بوده است تا قوانین را بدون مجازات بشکند!

علاوه بر این، لطمه چشمگیر ناشی از سیاست‌های ترامپ‌، خطر بزرگ‌تر این است که نقض قانونی گسترش یافته و به فروپاشی تجارت جهانی منجر خواهد شد. در صورتی که قانون‌شکنی‌های آشکار او ادامه یابد، چطور می‌توان از سایر کشورها انتظار رعایت قوانین را داشت؟

آمریکا تنها یک‌دهم تجارت جهان را تشکیل می‌دهد

آمریکا امروز تنها یک‌دهم تجارت جهان را تشکیل می‌دهد. نظام تجارت جهانی بدون این کشور قادر به بقاست اما تنها زمانی که سایر کشورهای جهان همچنان به رعایت قوانین ادامه دهند. با این حال، در صورتی که سایر کشورها از قانون‌شکنی، تعرفه‌ها و سایر اقدامات حمایت‌گرایانه ترامپ تقلید کنند، نظام تجارت جهانی قادر به بقا نخواهد بود و در نتیجه، خطر شیوع این بیماری، تهدیدی به مراتب بزرگ‌تر را متوجه امنیت اقتصادی جهان می‌کند.

به همین دلیل است که اعضای سازمان تجارت جهانی باید در کنار یکدیگر با رد آشکار تجاوز تجاری ترامپ، نشان دهند که چنین تخلفی را تاب نخواهند آورد. آنچه روزگاری باورنکردنی به نظر می‌رسید، اکنون به یک الزام بدل شده است؛ «تنها راه حفظ نظام قانون‌محور، اخراج یا تعلیق آمریکاست.»

سازوکار چنین اقدامی هم موجود است. هرچند سازمان تجارت جهانی رویه مشخصی برای اخراج یکی از اعضا ندارد اما ذیل «ماده X» که رویه‌های تجدیدنظر در توافقات این سازمان را با جزئیات ارائه می‌کند، امکان‌پذیر است. با اکثریت دو سوم آرا برای اصلاح توافق، آمریکا را می‌توان از این سازمان اخراج کرد. در صورت خودداری این کشور از پذیرش اصلاحات، آنگاه اکثریت سه‌چهارم لازم خواهد بود.

نباید به آمریکا اجازه داد تا بدون هیچ‌گونه مسئولیتی برای پایبندی به تعهداتش، از مزایای عضویت در این سازمان بهره‌مند شود. و در همین راستا، سلب حق عضویت در سازمان تجارت جهانی از این کشور، در نهایت اهرم لازم را ایجاد و ترامپ را مجبور خواهد کرد تا از تعرفه‌های مخربش دست بردارد.

رئیس جمهوری آمریکا به‌دفعات تهدید به خروج از این سازمان کرده و حالا وقت آن فرارسیده است تا بلوف او رو شود.

باید این نکته را مد نظر قرار داد که لطمه اقتصادی قابل توجه خواهد بود؛ آمریکا با تعرفه‌های مطلوب سازمان تجارت جهانی، دسترسی به بازارهای جهانی را از دست خواهد داد و می‌توان بدون محدودیت آن را هدف تعرفه قرار داد. علاوه بر این، او برای خدمات صادراتی‌اش دسترسی به بازار و مصونیت مالکیت معنوی‌اش را از دست خواهد داد؛ چیزی که زیربنای موفقیت اقتصادی معاصر آمریکا و سلطه آن بر بخش‌های پیشتاز فناوری است. واشنگتن همچنین مصونیت سازمان تجارت جهانی برابر تبعیض تجاری را نیز از دست می‌دهد که متعاقباً کشورهای دیگر را قادر می‌سازد تا با اعمال محدودیت‌های صادراتی، زنجیره تأمین کالاهای حیاتی آن قطع کنند.
ترامپ، آمریکا را به در حوزه تجارت به کشوری یاغی بدل کرده است که به طور کامل به قوانین بین‌المللی بی‌توجهی می‌کند. اخراج آمریکا جایگاه آن را به عنوان کشوری «مطرود» در عرصه بین‌المللی شفاف می‌کند.

درست است که تاکنون هیچ کشوری از سازمان تجارت جهانی اخراج نشده اما وسعت نقض قوانین به دست ترامپ هم کاملاً بی‌سابقه و در نتیجه نیازمند پاسخی بی‌سابقه است. بدون یک رکن استیناف کاربردی، هیچ راهی برای اجرای قوانین علیه آمریکا وجود ندارد. حامیان نظم تجاری قانون‌محور، باید گرد هم آمده و به‌دنبال جلب حمایت گسترده برای بازنگری توافق به منظور تعلیق یا لغو عضویت آمریکا باشند.

در صورتی که آمریکا سر عقل بیاید و تعرفه‌های ترامپ را لغو کند و نشان دهد که خواستار تبعیت از قانونی است، سایر کشورهای جهان با آغوش باز از بازگشت این کشور به نظام تجاری قانون‌محور استقبال خواهند کرد. تا آن زمان، سازمان تجارت جهانی باید برای مقابله و مهار آثار فاجعه‌بار سیاست‌های نامعقول او اقدام کند. برای مقابله با ترامپ، ما باید خود را برای ایجاد سازمان تجارت جهانی بدون آمریکا مهیا کنیم.