آنفلوآنزا در کودکان؛ ضرورت پیشگیری با واکسیناسیون

روزنامه اعتماد نوشت: با فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان، یکی از نگرانی‌های جدی والدین، ابتلای کودکان به بیماری آنفلوآنزاست. این بیماری ویروسی که هر ساله در سراسر جهان شیوع می‌یابد، به ‌ظاهر شبیه یک سرماخوردگی ساده آغاز می‌شود، اما می‌تواند به سرعت با عوارض جدی همراه شود.

کودکان، به‌ویژه خردسالان، از گروه‌های پرخطر هستند که بیش از دیگران در معرض پیامدهای شدید این بیماری قرار دارند. طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، در هر فصل سرما بین ۵ تا ۱۵ درصد جمعیت جهان به آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند. این بیماری سالانه موجب ۳ تا ۵میلیون مورد ابتلای شدید و حدود ۲۹۰ تا ۶۵۰هزار مرگ ناشی از عوارض تنفسی می‌شود. نکته مهم آن‌که ۹۹ درصد مرگ‌های ناشی از عفونت‌های تنفسی تحتانی مرتبط با آنفلوآنزا در کودکان زیر ۵ سال، در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد. این آمار به ‌روشنی نشان می‌دهد که آنفلوآنزا در کودکان، صرفا یک بیماری خفیف و گذرا نیست، بلکه خطری واقعی و جدی است.

نشانه‌ها و علائم آنفلوانزا در کودکان

آنفلوآنزا معمولا با تب ناگهانی، سرفه، گلودرد، آب‌ریزش بینی، بدن‌درد، سردرد و خستگی همراه است. در کودکان، علائمی مانند تهوع، استفراغ و اسهال نیز نسبتا شایع‌تر است. این علائم ممکن است والدین را به اشتباه بیندازد و آن را با مسمومیت یا عفونت‌های گوارشی اشتباه بگیرند.

نحوه انتقال ویروس آنفلوآنزا

طبق گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) ویروس آنفلوآنزا عمدتا از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شود. این قطرات هنگام سرفه، عطسه یا حتی صحبت کردن فرد بیمار در فضا پخش می‌شوند و می‌توانند توسط افراد دیگر استنشاق شوند. همچنین ویروس می‌تواند از طریق تماس با سطوح آلوده مانند دستگیره در یا اسباب‌بازی و سپس لمس دهان، بینی یا چشم‌ها منتقل شود. کودکان به دلیل تماس نزدیک با یکدیگر در مهدکودک‌ها و مدارس، بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند.

نکته مهم این است که فرد آلوده می‌تواند یک روز پیش از شروع علائم و تا حدود ۵ تا ۷ روز پس از آن، ناقل بیماری باشد. در کودکان و افراد با نقص ایمنی، این بازه ممکن است طولانی‌تر شود. همین ویژگی، کنترل و مهار بیماری را دشوارتر می‌کند.

عوارض جدی و تهدیدکننده حیات

اگر چه بسیاری از کودکان پس از چند روز بهبود می‌یابند، اما برخی به عوارض جدی دچار می‌شوند. پنومونی (ذات‌الریه)، کم‌آبی بدن، اوتیت (عفونت گوش) و سینوزیت (عفونت سینوس)، التهاب مغز (انسفالیت) از جمله این عوارض هستند. کودکان زیر دو سال و آنهایی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم، بیماری قلبی یا نقص ایمنی دارند، بیشتر در معرض خطر بستری یا حتی مرگ قرار می‌گیرند.

نقش واکسن در پیشگیری آنفلوآنزا

مهم‌ترین راه محافظت از کودکان در برابر آنفلوآنزا، واکسیناسیون است. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) و سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کنند که تمام افراد بالای شش ماه، هر سال واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند. بهترین زمان برای واکسیناسیون اواخر تابستان تا اوایل پاییز است؛ اما حتی در ماه‌های بعد نیز تزریق واکسن همچنان سودمند خواهد بود. کودکان ۶ماهه تا ۹ساله که برای اولین بار واکسن دریافت می‌کنند نیاز به دو دُز با فاصله حداقل ۴ هفته دارند.

انواع واکسن‌های آنفلوآنزا موجود در ایران

در کشور ما نیز چند نوع واکسن آنفلوآنزا در دسترس است:

• فلوگارد: واکسن نوترکیب ایرانی، بدون استفاده از تخم‌مرغ، ویژه افراد بالای ۱۸ سال.
• اینفلوواک تترا (هلندی): واکسن غیرفعال چهار ظرفیتی، مناسب برای کودکان بالای ۶ ماه و بزرگسالان.
• واکسی‌گریپ تترا (فرانسوی): واکسن غیرفعال چهارظرفیتی، مورد استفاده در کودکان بالای ۶ ماه و بزرگسالان.

همه این واکسن‌ها ایمن و مؤثرند و نمی‌توانند موجب ابتلا به بیماری شوند، چرا که ویروس موجود در آن‌ها غیرفعال یا از اجزای ویروس ساخته شده است.

درمان دارویی بیماری آنفلوانزا

اگرچه واکسن مهم‌ترین ابزار پیشگیری است، اما در صورت ابتلای کودک، درمان با داروهای ضدویروس مانند اوسلتامیویر می‌تواند شدت بیماری و احتمال بروز عوارض را کاهش بدهد. نکته اساسی این است که درمان باید در ساعات اولیه آغاز شود؛ بنابراین مراجعه به پزشک بلافاصله پس از شروع علائم در کودکان پرخطر بسیار اهمیت دارد.

توصیه پایانی

آنفلوآنزا بیماری‌ای است که نباید دست‌کم گرفته شود. رعایت بهداشت فردی، شست‌وشوی مرتب دست‌ها، پرهیز از تماس با افراد بیمار، و مهم‌تر از همه واکسیناسیون سالانه، بهترین راه‌های محافظت از کودکان هستند. والدین باید علائم هشداردهنده مانند تنگی نفس، تب بالا، بی‌حالی شدید یا بی‌اشتهایی را جدی بگیرند و سریعا کودک را نزد پزشک ببرند.

امروز واکسن آنفلوآنزا به عنوان یک ابزار علمی و ایمن در دسترس ما قرار دارد. استفاده از این فرصت می‌تواند جان هزاران کودک را نجات بدهد. وظیفه ما به عنوان والدین و جامعه، محافظت از کودکان در برابر بیماری‌هایی است که پیشگیری از آن‌ها امکان‌پذیر است.