هم‌افزایی تولید و توزیع، کلید پایداری شبکه برق کشور

به گزارش اطلاعات نیوز، در ساختار فعلی شبکه سراسری برق کشور، نیروگاه‌ها مسئول تولید انرژی و شرکت‌های توزیع وظیفه انتقال و رساندن آن به مصرف‌کنندگان نهایی را برعهده دارند. اما در شرایطی که افزایش تقاضا، کم‌آبی و تغییرات اقلیمی فشار مضاعفی بر شبکه وارد کرده، هیچ‌یک از این بخش‌ها به‌تنهایی قادر به حفظ پایداری نیستند.

تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که تنها از مسیر تعامل هدفمند میان تولید و توزیع می‌توان از بروز خاموشی و افت کیفیت ولتاژ جلوگیری کرد. مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر، در نشستی مشترک با مدیران برق حرارتی تأکید کرده است: «توانیر همواره پشتیبان مجموعه‌های هم‌خانواده خود در صنعت برق است و در هر زمینه‌ای که امکان حمایت وجود داشته باشد، از هیچ کوششی دریغ نمی‌کند.» به گفته او، هماهنگی نزدیک میان توانیر و برق حرارتی در سال‌های اخیر نقش مؤثری در تأمین برق پایدار کشور داشته و نشان داده است که همدلی فنی و مدیریتی، کلید عبور از بحران‌های تابستانی است، گام بعدی در مسیر این همکاری، یکپارچه‌سازی داده‌ها و مدیریت هوشمند شبکه برق است، سامانه‌های مدیریت انرژی (EMS) و سامانه‌های مدیریت توزیع (DMS) امروز به‌عنوان مغز تصمیم‌گیری شبکه، داده‌های لحظه‌ای تولید، انتقال و مصرف را تلفیق می‌کنند تا پیش از بروز بحران، واکنش هوشمند نشان دهند.

زمانی که سامانه افزایش ناگهانی مصرف در منطقه‌ای خاص را تشخیص می‌دهد، با همکاری بخش تولید، می‌تواند ظرفیت نیروگاه‌های نزدیک‌تر را به‌صورت لحظه‌ای افزایش دهد یا از منابع تجدیدپذیر برای تعادل بار استفاده کند، رجبی‌مشهدی در همین زمینه گفت است «در شرایط اقتصادی و اقلیمی دشوار، صنعت برق کشور توانسته با هماهنگی کامل بین تولید، انتقال و توزیع، تابستان امسال را بدون بحران سپری کند.» این موفقیت حاصل اتصال فناوری به مدیریت و اعتماد متقابل میان اجزای شبکه است؛ مسیری که زیرساخت گذار به شبکه هوشمند ملی را فراهم می‌کند.

نقش حیاتی تولید در کاهش فشار بر توزیع

به باور کارشناسان، هرچند از نظر ساختاری ارتباط مستقیم شرکت‌های توزیع با نیروگاه‌ها محدود است، اما عملکرد نیروگاه‌ها بیشترین اثر را بر کیفیت خدمات توزیع دارد. محسن ذبیحی، معاون هماهنگی توزیع توانیر، با اشاره به همین موضوع اظهار داشته است «اگر تعمیرات نیروگاه‌ها به‌موقع انجام شود و ظرفیت تولید در سطح مطلوب باشد، فشار کمتری به بخش توزیع وارد می‌شود و کیفیت خدمت‌رسانی به مردم بهبود پیدا کند.»

این دیدگاه بر پیوند مستقیم سلامت فنی نیروگاه‌ها با پایداری شبکه شهری تأکید دارد، در واقع تولید پایدار نه‌تنها به معنای افزایش ظرفیت است، بلکه نیازمند پیش‌بینی بار، مدیریت بهینه سوخت و استفاده هوشمند از ذخیره‌سازهای الکتریکی است؛ عناصری که در کنار هم می‌توانند پایداری ولتاژ و جلوگیری از تلفات انرژی را تضمین کنند.

پایداری شبکه برق تنها به جنبه فنی محدود نیست و نیاز به اصلاح ساختار اقتصادی و جذب سرمایه‌های نو دارد، ابوالفضل اسدی معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر، در همین نشست گفته است که «تا زمانی که شبکه تولید و توزیع به‌صورت کامل در مدار نباشد، رضایت عمومی حاصل نمی‌شود. باید با توسعه متوازن، بهینه‌سازی هزینه‌ها و هماهنگی میان توانیر و برق حرارتی، هم ناترازی فنی و هم ناترازی اقتصادی را کاهش دهیم.»

از سوی دیگر، وحید ازوجی، معاون پشتیبانی مالی توانیر، نیز تأکید کرد که بهره‌گیری از ظرفیت بازار سرمایه می‌تواند مسیر تأمین مالی طرح‌های توسعه‌ای را هموار کند «با فعال‌سازی تابلوی سبز و آزاد در بورس انرژی، زمینه حضور سرمایه‌گذاران جدید فراهم شده است.» در چنین چشم‌اندازی، صنعت برق ایران می‌تواند به سمت شبکه‌ای هوشمند، منعطف و خودترمیم‌گر حرکت کند؛ شبکه‌ای که نه‌تنها تاب‌آور در برابر بحران‌ها است، بلکه موتور محرک اقتصاد کم‌کربن و توسعه پایدار کشور خواهد بود.