طاق بستان در بررخ یونسکو گرفتار شد
اطلاعات نوشت: در قلب زاگرس و در شمال شرقی شهر کرمانشاه مجموعهای بینظیر از هنر و تاریخ آرمیده است که «طاقبستان» نام دارد. این یادمان شکوهمند که یادگاری از دوران طلایی شاهنشاهی ساسانی است، نه تنها...
اطلاعات نوشت: در قلب زاگرس و در شمال شرقی شهر کرمانشاه مجموعهای بینظیر از هنر و تاریخ آرمیده است که «طاقبستان» نام دارد. این یادمان شکوهمند که یادگاری از دوران طلایی شاهنشاهی ساسانی است، نه تنها به عنوان نماد هویت تاریخی غرب ایران شناخته میشود اما با وجود غنای فرهنگی و تاریخی غیرقابلانکار،ثبت جهانی این اثر باستانی سالهاست در برزخِ «فهرست موقت» یونسکو گرفتار شده است.
اهمیت هنری طاقبستان فراتر از مرزهای جغرافیایی است. در دل این طاقهای سنگی، صحنههایی از مراسم تاجگذاری اردشیر دوم، شاپور دوم و سوم و خسرو پرویز با چنان مهارتی حجاری شدهاند که گویی زمان در لحظه متوقف شده است. اما اوج هنرنمایی این مجموعه را میتوان در دیوارههای جانبی طاق بزرگ جستجو کرد؛ جایی که صحنههای شکار گراز در نیزار و شکار گوزن، با جزئیاتی حیرتانگیز به تصویر کشیده شدهاند.
دقت در تراش نقوش لباسها، زیورآلات، ادوات موسیقی و حتی حالات چهره افراد و حرکات حیوانات، طاقبستان را به گنجینهای بیبدیل برای مطالعه تاریخ پوشاک، موسیقی و مردمشناسی عصر ساسانی تبدیل کرده است. این نقوش برجسته، سندی زنده از شکوه درباری و سبک زندگی اشرافی در ایران باستان هستند که نظیر آن را در کمتر جایی از جهان میتوان یافت.
با وجود این غنای فرهنگی و تاریخی غیرقابلانکار، طاقبستان سالهاست در برزخِ «فهرست موقت» یونسکو گرفتار شده است. پرونده این اثر در سال ۲۰۰۷ به یونسکو ارسال شد اما اکنون با گذشت نزدیک به ۱۷سال، هنوز مهر تأیید نهایی بر پیشانی این اثر ننشسته است.
این انتظار طولانی و فرساینده در حالی ادامه دارد که ثبت جهانی میتوانست سرنوشت این محوطه باستانی را دگرگون کند. قرار گرفتن در فهرست میراث جهانی، فقط یک عنوان تشریفاتی نیست؛ بلکه تضمینی برای حفاظت بینالمللی، جذب اعتبارات جهانی برای مرمت و نگهداری و البته سرازیر شدن سیل گردشگران خارجی به استان کرمانشاه است.
متأسفانه در طول این سالها، عواملی همچون مداخلات غیراصولی در حریم منظری، ساختوسازهای ناهمگون شهری، عبور منوریل و عدم ساماندهی کامل محوطه، همچون سدی محکم در برابر جهانی شدن این اثر ایستادگی کردهاند.
تعریف «محور ساسانی – اشکانی»؛ کلید قفل یونسکو
محمدمهدی فیضآقایی، مدیر پایگاه ملی طاقبستان در گفتگو با مهر ضمن تشریح آخرین وضعیت این پرونده، بر لزوم تغییر راهبرد برای تسریع در روند ثبت جهانی آن تأکید کرد.
وی با بیان اینکه ماندگاری طولانیمدت در فهرست موقت (از سال ۲۰۰۷) نیازمند آسیبشناسی دقیق است، اظهار داشت: ثبت رسمی طاقبستان پروژهای نیست که فقط بر عهده پایگاه میراث فرهنگی باشد؛ بلکه نیازمند عزم راسخ مدیریت ارشد استان، حمایت قاطع نمایندگان مجلس و اولویتبخشی اداره کل میراث فرهنگی کرمانشاه است. مدیر پایگاه طاقبستان در ادامه به ارائه راهکاری فنی و هوشمندانه برای جلب نظر یونسکو پرداخت و افزود: برای تسهیل و تسریع در فرایند ثبت، پیشنهاد ما تدوین پروندهای جامع تحت عنوان«محور ساسانی– اشکانی» است. این پرونده میتواند به صورت زنجیرهای و حتی فرامرزی، آثار شاخصی همچون معبد آناهیتا در کنگاور، مجموعه طاقبستان، آثار قصرشیرین و در نهایت ایوان مدائن در کشور عراق را در بر گیرد. در این سناریو، طاقبستان به عنوان قلب تپنده و محور اصلی این پرونده معرفی میشود که شانس موفقیت آن را دوچندان میکند .