بازگشت طلا به محور نظام مالی جهان
به گزارش اطلاعات نیوز، در حالی‌که بازارهای جهانی در ماه‌های اخیر با افزایش بی‌سابقه نبودقطعیت‌های ژئوپلیتیکی، نوسانات شدید در سیاست‌های پولی و تغییرات مداوم نرخ بهره مواجه بوده‌اند، روند خرید طلا در...
به گزارش اطلاعات نیوز، در حالی‌که بازارهای جهانی در ماه‌های اخیر با افزایش بی‌سابقه نبودقطعیت‌های ژئوپلیتیکی، نوسانات شدید در سیاست‌های پولی و تغییرات مداوم نرخ بهره مواجه بوده‌اند، روند خرید طلا در سطح بین‌المللی وارد مرحله‌ای تازه شده است و گزارش‌های منتشرشده از نهادهای معتبر اقتصادی و تحلیل‌های داخلی نشان می‌دهد که بانک‌های مرکزی جهان بار دیگر طلا را به‌عنوان ستون اصلی مدیریت ریسک و تضمین ثبات ذخایر ارزی خود احیا کرده‌اند، این موضوع نه تنها بر سیاست‌های مالی و اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته اثر گذاشته، بلکه پیامدهای آن به سرعت در بازارهای نوظهور، از جمله ایران، نیز قابل مشاهده است. افزایش تقاضای رسمی برای طلا و توجه مجدد بانک‌های مرکزی به این فلز گران‌بها، نشان‌دهنده تغییر نگاه جهانی به نقش آن در ثبات مالی و مقابله با نوسانات ارزی است.
کارشناسان اقتصادی در رسانه‌های معتبر کشور بر این باورند که افزایش تقاضای طلا، هم‌زمان با توسعه ابزارهای مالی مدرن همچون قراردادهای مشتقه، اوراق با پشتوانه طلا و سازوکارهای وثیقه‌گذاری، نشانه‌ای از تحول در نقش این فلز در نظام مالی جهان است و در واقع، طلا دیگر یک کالای سرمایه‌ای یا ذخیره‌ای سنتی نیست؛ بلکه به‌عنوان یک ابزار فعال در معاملات بین‌المللی و مدیریت ریسک، جایگاه خود را بازتعریف کرده است. اقتصادهای بزرگ آسیایی، به‌ویژه چین و هند، با گسترش استفاده از طلا در تأمین مالی و تراکنش‌های بین‌المللی، در حال ایجاد یک معماری مالی جایگزین هستند که ممکن است در بلندمدت جریان سرمایه و قیمت‌های جهانی را به شکل گسترده‌ای تحت تأثیر قرار دهد.
این تحولات جهانی، تأثیر خود را بر بازار داخلی ایران نیز گذاشته است. گزارش‌های رسانه‌های داخلی نشان می‌دهد که افزایش تدریجی اونس جهانی، در کنار چشم‌انداز تغییر سیاست‌های پولی فدرال رزرو آمریکا، توجه فعالان اقتصادی ایرانی را دوباره به بازار طلا جلب کرده است. تحلیلگران داخلی معتقدند که تثبیت نسبی نرخ ارز در کانال‌های مشخص، موجب شده تا قیمت طلای داخلی به‌طور مستقیم تحت تأثیر تغییرات اونس جهانی قرار گیرد و هرگونه تعدیل در سیاست‌های پولی آمریکا بتواند موج تازه‌ای از تحرکات قیمتی در بازار ایران ایجاد کند. این وضعیت موجب شده که طلا بار دیگر به یکی از محورهای اصلی رصد سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و حتی سیاست‌گذاران اقتصادی تبدیل شود.
علاوه بر جنبه‌های سرمایه‌گذاری، طلا به‌عنوان یک ابزار حفاظتی در برابر نوسانات اقتصادی و تورم نیز اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است و با توجه به اینکه اقتصادهای نوظهور نسبت به تغییرات جهانی حساس هستند، افزایش تقاضای طلا از سوی بانک‌های مرکزی می‌تواند به‌عنوان سیگنالی از آینده نامطمئن بازارهای مالی تلقی شود و موجب تغییر رفتار سرمایه‌گذاران خرد و کلان در سطح جهانی و داخلی شود و در مجموع، روند اخیر نشان می‌دهد که طلا نه تنها به‌عنوان یک کالای ارزشمند بلکه به‌عنوان یک ابزار کلیدی در معماری مالی جهانی و سیاست‌های پولی کشورها، جایگاه خود را بازسازی کرده است و ادامه این روند می‌تواند پیامدهای مهمی بر قیمت، جریان سرمایه و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی در سطح ملی و بین‌المللی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: بیداری طلا پس از هفته‌ها سکون / بازار وارد فاز صعودی جدید شد
در همین بحث با مهرداد حاجی‌زاده فلاح، تحلیلگر مسائل اقتصادی و مدرس دانشگاه مصاحبه انجام دادیم.
ایمنا: چرا خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی در سال‌های اخیر به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است و چه عوامل اقتصاد کلان و ژئوپلیتیکی محرک این روند هستند؟
حاجی زاده فلاح: افزایش چشمگیر خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی به‌طور متوسط ۱۰۳۷ تن در سال طی سه سال متوالی تا ۲۰۲۴ نشان‌دهنده یک تغییر ساختاری در مدیریت ذخایر جهانی است. این روند توسط اقتصادهای نوظهور آسیا و خاورمیانه هدایت شده و ۲۲ درصدی کل تقاضای طلا در سال ۲۰۲۴ را شامل شده است و محرک اصلی، نگرانی درباره کفایت ذخایر در عصر رشد سریع عرضه پول جهانی و تضعیف اعتماد به دارایی‌های مبتنی بر دلار است و علاوه‌براین، تنش‌های ژئوپلیتیکی، جنگ‌های تعرفه‌ای، و باز تنظیم سیستم پولی جهان موجب شده طلا به‌عنوان ابزار پوشش ریسک و دارایی بی‌طرف جهانی اهمیت بیشتری پیدا کند و بازگشت کشورهایی همچون برزیل و جامائیکا به خرید طلا نیز منعکس‌کننده این تغییر ساختاری است و در کل، بانک‌های مرکزی اکنون طلا را نه‌تنها به‌عنوان ذخیره ارزش، بلکه به‌عنوان امن‌ترین پشتوانه در دوره نبود قطعیت‌های ژئوپلیتیکی و پولی تلقی می‌کنند.
ایمنا:چگونه سازوکارهای جدید سرمایه‌گذاری، به‌ویژه ETFها، رفتار سرمایه‌گذاران در بازار طلا و نقره را دگرگون کرده‌اند؟
حاجی زاده فلاح: بازار طلا از مالکیت فیزیکی سنتی عبور کرده و ابزارهایی همچون ETFها محور اصلی سرمایه‌گذاری مدرن شده‌اند و ETFهای آمریکای شمالی در دوران بی‌ثباتی مالی شاهد ورودهای قابل‌توجهی بوده‌اند، بااین‌حال رفتار آن‌ها تناقض‌های مهمی نسبت به بازار فیزیکی آشکار کرده است و سرمایه‌گذاران خرد که به‌طور سنتی طرفدار طلا بودند، اکنون دارایی‌های جایگزینی مثل ETFهای بیت‌کوین را بررسی می‌کنند، که نشان‌دهنده تغییر ترجیحات و نه رشد خالص تقاضا است و در بازار نقره، حتی دوره‌هایی از وارونگی ETF مشاهده شده که نشان‌دهنده پریمیوم تحویل فوری در برابر قراردادهای آتی است؛ موضوعی که به طوذر معمول با محدودیت عرضه فیزیکی مرتبط است. بنابراین ETFها یک تحول ساختاری در رفتار سرمایه‌گذاران ایجاد کرده‌اند، اما تقاضای جدید ایجاد نکرده‌اند بلکه الگوهای دسترسی و ترجیحات دارایی را متحول کرده‌اند.
ای منا: بازار فیزیکی طلا چه تفاوت‌های ساختاری با بازار کاغذی دارد و پریمیوم‌های سکه و شمش چه اطلاعاتی درباره وضعیت عرضه و تقاضا ارائه می‌دهند؟
حاجی زاده فلاح: بازار فیزیکی طلا تجربه‌ای متفاوت از بازارهای کاغذی (فیوچرز و ETFها) دارد؛ زیرا عرضه فیزیکی وابسته به تحویل واقعی و محدودیت‌های انبارداری است و پریمیوم‌های شمش و سکه نسبت به قیمت نقدی شاخص مهمی برای سنجش سلامت عرضه و تقاضا در بازار فیزیکی هستند و اگر پریمیوم بالا باشد، به معنی کمبود عرضه یا افزایش تقاضای فوری است. این داده‌ها باید با گزارش‌های انجمن بازار شمش لندن (LBMA) و فروشندگان معتبر تأیید شوند و همچنین در نقره مشاهده شده که ETFهای کاغذی گاهی ارزان‌تر از قیمت فیزیکی هستند، که نشان از کمبود فیزیکی دارد و در مقابل، در بازارهای کاغذی ممکن است قیمت‌ها تحت تأثیر معاملات سفته‌بازانه قرار گیرند، در کل بازار فیزیکی (واقعیت عرضه) را نشان می‌دهد درحالی‌که بازار کاغذی (انتظارات سرمایه‌گذاران) را منعکس می‌کند.
ایمنا: تحلیل تکنیکال قیمت جهانی طلا چه سطوح کلیدی حمایتی را نشان می‌دهد و این رفتار چه معنایی برای فعالان بازار دارد؟
حاجی زاده فلاح: در تحلیل تکنیکال جهانی، محدوده ۳۹۲۰ تا ۳۹۳۰ دلار به‌عنوان یک سطح حمایتی بسیار مهم شناسایی شده است. قیمت طلا چهار بار به سطح ۳۹۲۰ دلار برخورد کرده و هر بار با حمایت قوی خریداران نهادی مواجه شده است و این رفتار نشان‌دهنده جمع‌آوری هدفمند در نقاط ضعف (Buy the Dip) است. الگوهای مشاهده‌شده به V-shaped recovery شباهت دارد، هر سقوط سریع با بازگشت سریع همراه است، نه یک روند نزولی طولانی. این پدیده به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که نیروهای بنیادی و نهادی از قیمت حمایت می‌کنند و امکان شکستن سطوح بالاتر مثل ۴۱۰۰ تا ۴۱۵۰ دلار در صورت شُل شدن سیاست‌های فدرال رزرو وجود دارد.
ایمنا: چین چه نقشی در تحول نقش پولی طلا ایفا می‌کند و چرا انباشت ضمانت‌نامه‌های طلا در بورس شانگهای اهمیت دارد؟
حاجی زاده فلاح: چین فراتر از ذخیره‌سازی سنتی، رویکردی استراتژیک و زیرساخت‌محور نسبت به طلا اتخاذ کرده است و بورس آتی شانگهای افزایش بی‌سابقه‌ای در صدور ضمانت‌نامه‌های طلا (Gold Warrants) تجربه می‌کند؛ اسنادی که نماینده طلای فیزیکی قفل‌شده برای اهداف مالی هستند و این مسئله موجب می‌شود طلا از گردش بازار جهانی خارج شده و عرضه جهانی کاهش پیدا کرده است و تحلیلگران این رفتار را نشانه‌ای از آمادگی چین برای استفاده گسترده‌تر از طلا در تسویه‌حساب‌های بین‌المللی، تجارت فرامرزی، و سیستم پولی جایگزین می‌دانند و چین همچنین در حال طراحی چارچوبی است که طلا را به عنوان وثیقه پروژه‌های بین‌المللی به‌کار گیرد؛ یعنی طلا جایگزینی برای اوراق خزانه‌داری آمریکا در برخی وام‌ها شود و این تحول، نقش طلا را از یک ذخیرهٔ غیرفعال به یک ابزار مالی فعال و محرک تقاضای پایدار تبدیل می‌کند.
ایمنا: چه ارتباطی میان سیاست پولی آمریکا، داده‌های تورمی و مسیر قیمتی اونس جهانی وجود دارد و چگونه این موضوع بر بازار طلا در ایران اثر می‌گذارد؟
حاجی زاده فلاح: داده‌های تورمی آمریکا که ضعیف‌تر از انتظار بوده، احتمال کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو را تقویت کرده است، هرچند بازارها کاهش نرخ را در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۶ پیش‌بینی کرده‌اند و تا زمانی که این تغییر رخ ندهد، اونس در محدوده ۳۹۵۰–۴۰۵۰ دلار تثبیت شده است، اما هرگونه نرم‌شدن لحن فدرال رزرو می‌تواند قیمت اونس را به ۴۱۰۰ تا ۴۱۵۰ دلار برساند. در بازار داخلی ایران اثر این حرکت معمولاً با تأخیر ۲۴ الی ۴۸ ساعت ظاهر می‌شود و بنابراین سیاست پولی آمریکا یک محرک مستقیم برای قیمت ریالی طلاست، زیرا ایران در یک اقتصاد با انتظارات قیمتی بالا و وابسته به نرخ دلار قرار دارد. هر گام فدرال رزرو به سمت سیاست انبساطی، موج جدیدی از خرید جهانی و داخلی ایجاد می‌کند.
ایمنا: نقش دلار داخلی در تعیین قیمت طلای ایران چیست و چگونه ثبات دستوری نرخ ارز موجب تغییر رفتار بازار می‌شود؟
حاجی زاده فلاح: دلار داخلی مهم‌ترین فاکتور شکل‌دهنده قیمت طلا در ایران است. طی روزهای اخیر دلار در محدوده ۱۰۷ تا ۱۰۹ هزار تومان تحت کنترل بازارساز نوسان داشته است. این (ثبات مصنوعی) از یک‌سو قیمت طلا را آرام نگاه می‌دارد و از سوی دیگر دامنه نوسان را فشرده می‌کند، که پیش‌درآمد جهش‌های قیمتی است. از لحاظ عددی، هر ۱ درصد افزایش در دلار، حدود ۱.۲ تا ۱.۵ درصد رشد در قیمت طلای داخلی ایجاد می‌کند و بنابراین حتی با رشد اونس جهانی، اگر دلار در محدوده فعلی ثابت بماند، رشد طلا محدود، اما پایدار خواهد بود. با تثبیت اونس بالای ۴۱۰۰ دلار و اگر دلار نیز کمی افزایش یابد، بازار ایران ظرفیت حرکت تا ۱۴.۷ تا ۱۵ میلیون تومان را دارد به این ترتیب، دلار داخلی و اونس جهانی دو موتور هم‌زمان هستند که جهت حرکت طلا در ایران را تعیین می‌کنند.