کشتار گسترده در الفاشر/ در سودان چه می‌گذرد؟
به گزارش اطلاعات نیوز و به نقل از الجزیره، هزاران نفر در شهر غربی سودان، الفاشر پایتخت ایالت شمال دارفور، از زمان سقوط این شهر به دست نیروهای واکنش سریع سودان (RSF)، به قتل رسیده‌اند. الفاشر روز...
به گزارش اطلاعات نیوز و به نقل از الجزیره، هزاران نفر در شهر غربی سودان، الفاشر پایتخت ایالت شمال دارفور، از زمان سقوط این شهر به دست نیروهای واکنش سریع سودان (RSF)، به قتل رسیده‌اند.
الفاشر روز یکشنبه پس از ۱۸ ماه محاصره توسط RSF سقوط کرد؛ محاصره‌ای که مانع ورود مواد غذایی و اقلام ضروری برای صدها هزار نفر از ساکنان گرفتار در شهر شده بود.
سودان در دو سال و نیم گذشته درگیر یک جنگ داخلی ویرانگر بوده است که بنا به آمار سازمان ملل، تاکنون حدود ۴۰ هزار کشته و ۱۲ میلیون آواره بر جا گذاشته است.
در ادامه، آنچه تاکنون از «کشتارهای الفاشر» می‌دانیم آمده است.
چه اتفاقی در الفاشر افتاد؟
نیروهای RSF روز یکشنبه الفاشر را تصرف کردند و آخرین مواضع ارتش سودان (SAF) در منطقه دارفور را در اختیار گرفتند. بنا بر اعلام ارتش سودان، تا روز چهارشنبه بیش از دو هزار نفر کشته شده‌اند و شبکه پزشکان سودان نیز شمار قربانیان را دست‌کم ۱۵۰۰ نفر اعلام کرده است.
حدود ۱.۲ میلیون نفر در این شهر ۱۸ ماه در محاصره بودند و برای زنده ماندن مجبور به خوردن غذای دام شدند، در حالی که RSF با ساخت ۵۶ کیلومتر موانع، راه ورود مواد غذایی و دارو را بسته و مسیرهای خروج را مسدود کرده بود.
ویدیوهایی که به‌صورت آنلاین منتشر شده و توسط واحد راستی‌آزمایی شبکه الجزیره تأیید شده‌اند، نشان می‌دهند نیروهای RSF در حال شکنجه و اعدام مردم هستند. اعضای این گروه پیش‌تر نیز بارها از ارتکاب جنایات خود فیلم گرفته‌اند.
گروه‌های پزشکی و حقوق بشری، از جمله شبکه پزشکان سودان، اعلام کرده‌اند که RSF دست به کشتار جمعی، بازداشت گسترده و حمله به بیمارستان‌ها زده است. دفتر حقوق بشر سازمان ملل گفته است که اقدامات RSF شامل اعدام فوری افرادی بوده که در حال فرار بودند و نشانه‌هایی از انگیزه‌های قومی در این قتل‌ها وجود دارد.
تحلیل آزمایشگاه تحقیقات بشردوستانه دانشگاه ییل (HRL) با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های سنجش از دور، وقوع کشتارهای جمعی را تأیید کرده است. در گزارش این نهاد آمده است: تجمع اجساد و تغییر رنگ زمین در تصاویر جدید نشانه وجود اجساد و لکه‌های خون است، در حالی که این نشانه‌ها پیش از حمله RSF در تصاویر وجود نداشتند.
بنا بر اعلام سازمان ملل، بیش از ۲۶ هزار نفر تنها در دو روز از الفاشر گریخته‌اند و بیشتر آنها پیاده و به سمت شهر تاویلا در ۷۰ کیلومتری غرب حرکت کرده‌اند. حدود ۱۷۷ هزار غیرنظامی هنوز در الفاشر گرفتار هستند.
در همین حال، گزارش‌هایی از وقوع جنایت در شهر «بارا» در ایالت همسایه شمال کردفان نیز منتشر شده است؛ جایی که RSF در ۲۵ اکتبر اعلام کرد کنترل آن را به دست گرفته است و در آنجا نیز به غیرنظامیان و امدادگران حمله کرده است.
فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر روز دوشنبه اعلام کرد که پنج داوطلب سودانی این سازمان در بارا کشته و سه نفر دیگر مفقود شده‌اند. بارا در نزدیکی شهر راهبردی «الابیض» قرار دارد که در حال حاضر تحت کنترل ارتش سودان است، اما RSF در تلاش است آن را نیز تصرف کند.
الفاشر و الابیض کجا هستند و چرا اهمیت دارند؟
هر دو شهر در غرب سودان قرار دارند و به میدان‌های نبرد کلیدی تبدیل شده‌اند.
RSF در غرب کشور نفوذ گسترده‌ای دارد و می‌خواهد کنترل کامل این منطقه را به دست گیرد، در حالی که ارتش سودان از پایگاه‌های خود در شرق، در تلاش است وارد مناطق تحت کنترل RSF شود.
الفاشر، پایتخت شمال دارفور، تا روز یکشنبه آخرین شهر بزرگ دارفور بود که هنوز سقوط نکرده بود. با تصرف آن، سودان عملاً به دو بخش تقسیم شده است: شرق در کنترل ارتش و غرب در کنترل RSF.
RSF در دارفور نوعی «دولت موازی» اعلام کرده است، در حالی که ارتش سودان همچنان در مناطق شرقی، مرکزی و شمالی مستقر است.
الابیض، پایتخت نفت‌خیز ایالت شمال کردفان، در منطقه‌ای واقع شده که دارفور را به خارطوم وصل می‌کند و از نظر نظامی اهمیت بالایی دارد.
در حال حاضر الابیض در دست ارتش است، اما RSF در حال پیشروی به سمت آن است. تحلیلگران می‌گویند اگر RSF موفق شود، ارتش سودان سپر دفاعی حیاتی خود میان خارطوم و مناطق RSF را از دست خواهد داد.
RSF در ۲۵ اکتبر اعلام کرد که بارا در فاصله تنها ۵۹ کیلومتری الابیض را پس گرفته است؛ شهری که ارتش در ماه سپتامبر آن را از RSF بازپس گرفته بود.
RSF از بارا حملات خود را به سوی الابیض آغاز کرده و اکنون می‌تواند به آن نزدیک‌تر شود. بر اساس گزارش مؤسسه «مرسی کور»، تا ماه ژوئیه دست‌کم ۱۳۷ هزار نفر در الابیض پناه گرفته بودند.
هر یک از طرفین درباره سقوط الفاشر چه گفته‌اند؟
روز دوشنبه، ژنرال عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش و رهبر بالفعل سودان، اعلام کرد نیروهایش از الفاشر عقب‌نشینی کرده‌اند تا از «ویرانی گسترده و کشتار سیستماتیک غیرنظامیان» توسط RSF جلوگیری کنند.
او افزود: «ما مصمم هستیم انتقام آنچه بر مردم‌مان در الفاشر گذشت را بگیریم.»
روز چهارشنبه، وزیر خارجه سودان، حسین الامین، جامعه جهانی را به دلیل «بی‌عملی در برابر جنایات RSF» سرزنش کرد.
در مقابل، محمد حمدان دگالو معروف به «حمیدتی» رهبر RSF، مدعی شد هدف این گروه «یکپارچه‌سازی سودان تحت دموکراسی واقعی» است و افزود: «هر فردی که مرتکب جنایت علیه غیرنظامیان شده باشد، پاسخگو خواهد بود.»
RSF چه گروهی است؟
نیروهای پشتیبانی سریع در اصل همان «جنجوید» هستند؛ گروه‌های مسلح عشایری که در جنگ دارفور از سال ۲۰۰۳ به دستور عمرالبشیر، رئیس‌جمهور وقت سودان، می‌جنگیدند و به بی‌رحمی شهرت یافتند.
جنجویدها متهم به کشتار اقوام بومی و روستایی شدند؛ سازمان‌های حقوق بشری آن را «نسل‌کشی» نامیدند که در آن بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر کشته و ۲.۵ میلیون نفر آواره شدند.
در سال ۲۰۱۳، عمرالبشیر این گروه را به‌طور رسمی به عنوان RSF تشکیل داد؛ نیرویی با حدود ۱۰۰ هزار عضو. در سال ۲۰۱۷ قانونی به آنها قدرت بیشتری به عنوان یک نیروی امنیتی مستقل داد.
RSF در سرنگونی عمرالبشیر در جریان قیام مردمی سال ۲۰۱۹ نقش داشت و سپس در سال ۲۰۲۱ با ارتش متحد شد تا دولت انتقالی غیرنظامی به رهبری عبدالله حمدوک را برکنار کند.
جنگ سودان چگونه آغاز شد؟
اختلاف میان حمیدتی و البرهان بر سر زمان ادغام RSF در ارتش و اینکه چه کسی رهبری نیروهای نظامی کشور را بر عهده بگیرد، در نهایت در ۱۵ آوریل ۲۰۲۳ به جنگ انجامید.
محور اصلی اختلاف، بر سر فرماندهی کشور است؛ ارتش می‌خواهد RSF به طور کامل در ساختار آن ادغام شود، اما RSF مقاومت می‌کند.
سازمان‌های حقوق بشری هر دو طرف را به ارتکاب جنایت علیه غیرنظامیان متهم کرده‌اند. در ژانویه، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که RSF و گروه‌های مسلح متحد آن در دارفور مرتکب «نسل‌کشی» شده‌اند.
چه چیزی در خطر است؟
پیش از هر چیز، جان هزاران انسان.
گروه‌های حقوق بشری سودانی هشدار داده بودند که سقوط الفاشر به دست RSF فاجعه‌ای انسانی برای غیرنظامیان، به‌ویژه اقوام غیرعرب، رقم خواهد زد.
خبرنگار الجزیره «هیبا مورگان» از خارطوم گزارش داده است که بازماندگان گفته‌اند نیروهای RSF در الفاشر خانه به خانه رفته و افراد را بر اساس قومیت‌شان اعدام می‌کردند.
گزارش‌ها حاکی است نزدیک به ۵۰۰ نفر در بیمارستان سعودی شهر کشته شده‌اند؛ جایی که بیماران، کادر درمان و آوارگان پناه گرفته بودند.
RSF صدها نفر را بازداشت کرده و گزارش‌های متعددی از خشونت جنسی علیه زنان منتشر شده است. تحلیلگران می‌گویند احتمال تکرار چنین کشتارهایی در هر منطقه‌ای که RSF تصرف کند، زیاد است.
تصرف الفاشر به RSF کنترل کامل دارفور را داده است – منطقه‌ای وسیع و راهبردی در مرز چاد، لیبی و سودان جنوبی، که منبع مهم طلای سودان نیز هست.
بر اساس گزارشی از مؤسسه ایتالیایی مطالعات سیاسی بین‌المللی (ISPI) در سال ۲۰۲۴، جنگ بر سر کنترل معادن طلا یکی از محرک‌های اصلی درگیری در سودان بوده است.
تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ
چندین دور گفت‌وگو به میانجی‌گری عربستان، ایالات متحده و اتحادیه آفریقا تاکنون نتیجه‌ای در بر نداشته است.
در روزها اخیر آمریکا، عربستان، مصر و امارات که به گروه «کواد» معروف هستند، طرحی را در ۱۲ سپتامبر اعلام کردند که خواستار پایان درگیری بود.
بر اساس این طرح، ابتدا آتش‌بسی انسانی سه‌ماهه برای ارسال کمک‌های بشردوستانه برقرار می‌شد و سپس به آتش‌بسی دائمی و در نهایت انتقال قدرت به دولت غیرنظامی طی ۹ ماه منجر می‌شد.
البرهان در ابتدا این توافق را رد کرد و خواستار انحلال RSF شد، اما پس از دیدار با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، در ۱۵ اکتبر موضعی نرم‌تر گرفت.
هفته گذشته نیز گزارش شد نمایندگان ارتش و RSF در واشنگتن مذاکرات غیرمستقیم داشته‌اند و قرار است گفت‌وگوهای بعدی در پایان اکتبر برگزار شود، اما این، پیش از سقوط الفاشر بود و اکنون وضعیت مبهم است.