تور آسیایی ترامپ و قمار ژئوپلیتیک در قلب آسیا

به گزارش اطلاعات نیوز، شرق آسیا از امروز صحنه‌ای پرهیاهو و کم‌سابقه از تحرکات دیپلماتیک خواهد بود؛ جایی که نشست آسه‌آن و اجلاس سالانه سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) هم‌زمان با آغاز تور آسیایی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پرحاشیه آمریکا، به اوج خود می‌رسد. رسانه‌های آمریکایی گزارش داده‌اند ترامپ در این سفر سه‌روزه، از پنجم تا هفتم آبان، به «مالزی»، «ژاپن» و «کره جنوبی» سفر می‌کند و با «شیء جین‌پینگ»، همتای چینی خود، دیدار خواهد داشت. این دیدارها در شرایطی برگزار می‌شود که غرب با شیپور «جنگ تعرفه‌ای» و شرق با تقویت «نظم جهانی چندقطبی» فضای منطقه را به شدت حساس کرده‌اند.

در همین حال، یک سایت دفاعی فرانسوی مدعی شده است که اسرائیل در عملیاتی محرمانه، فناوری پیشرفته گنبد آهنین را به تایوان منتقل کرده و این اقدام، تنش‌ها را به شرق آسیا کشانده است. از سوی دیگر، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، چین و قطر را متهم به تلاش برای اعمال «محاصره اطلاعاتی» علیه تل‌آویو کرده است. این اتهامات در نتیجه سرد شدن روابط پکن-تل‌آویو شکل گرفته و ابعاد ژئوپلیتیکی آن، منطقه و حتی سطح بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده است.

با فروکش‌کردن گردوغبار این تنش‌ها، تحلیلگران بر این باورند که پیامدهای راهبردی این تحرکات، از نظم منطقه‌ای تا توازن جهانی، در ماه‌های آینده قابل ارزیابی خواهد بود. شرق آسیا، اینک، به نقطه‌ای حساس و تعیین‌کننده در رقابت‌های دیپلماتیک و ژئوپلیتیکی تبدیل شده است.

آسه‌آن؛ قلۀ همگرایی در جنوب شرق آسیا

اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن) از امروز ۴ آبان ۱۴۰۴ (۲۸ اکتبر ۲۰۲۵) وارد هفته‌ای پرفعالیت دیپلماتیک می‌شود؛ هفته‌ای که چهل‌وهفتمین نشست این سازمان در کوالالامپور مالزی تا ۶ آبان ادامه خواهد داشت. این نشست، فرصتی بی‌سابقه برای نمایش تعهد آسه‌آن به «تقویت همگرایی اقتصادی، صلح و پایداری» در منطقه است و بیش از ۳۰ رهبر از کشورهای عضو و شرکای گفت‌وگو مانند ایالات متحده، چین، ژاپن، کره جنوبی، هند، استرالیا و کانادا را گرد هم می‌آورد.

آسه‌آن که در سال ۱۹۶۷ توسط اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور و تایلند بنیان گذاشته شد، در دوران جنگ سرد با هدف مهار نفوذ کمونیسم و ایجاد چارچوبی برای همکاری منطقه‌ای شکل گرفت. این سازمان توانست از بروز شورش‌های کمونیستی در کشورهای عضو جلوگیری کند و با رشد اقتصادی چشمگیر، تولید ناخالص داخلی پنج کشور بنیان‌گذار را تا سال ۱۹۸۴ به حدود ۲۲۰ میلیارد دلار برساند. پس از جنگ سرد، آسه‌آن با پذیرش اعضای جدید شامل ویتنام (۱۹۹۵)، لائوس و میانمار (۱۹۹۷) و کامبوج (۱۹۹۹)، به بلوکی فراگیر و تأثیرگذار در منطقه تبدیل شد.

نشست کنونی آسه‌آن پس از برگزاری جلسات مقدماتی از ۲۳ تا ۲۵ اکتبر شامل کمیته دائمی نمایندگان (CPR) و شورای هماهنگی آسه‌آن (ACC)، آغاز شده است. در این جلسات، امضای ابزار الحاق به معاهده دوستی و همکاری (TAC) و پروتکل دوم اصلاح توافق تجارت کالاهای آسه‌آن (ATIGA) در دستور کار قرار گرفت. اجلاس اصلی بر چالش‌های منطقه‌ای همچون تغییرات اقلیمی، امنیت سایبری، بحران میانمار و تنش‌های دریای جنوب چین تمرکز دارد.

آسه‌آن با استفاده از سازوکارهایی مانند مجمع منطقه‌ای آسه‌آن (ARF) و اجلاس آسیای شرقی (EAS)، نقش محوری خود را در گفت‌وگوهای امنیتی منطقه‌ای تثبیت کرده و به‌عنوان پلی میان قدرت‌های بزرگ عمل می‌کند. ایران از سال ۱۹۹۹ تلاش کرده است تا توافق‌نامه مشارکت با آسه‌آن را امضا کند، اما اجماع‌محوری در تصمیم‌گیری‌های این سازمان، فشار قدرت‌های بزرگ و امنیتی‌سازی برنامه هسته‌ای کشورمان، روند این تلاش‌ها را متوقف کرده است.

شیء جین‌پینگ و ترامپ دور میز APAC

در فاصله سه‌هزار و ۷۰۰ کیلومتری کوالالامپور و نشست آسه‌آن، شهر تاریخی گیونگجو در کره جنوبی از ۹ و ۱۰ آبان میزبان اجلاس سالانه سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) خواهد بود. این اجلاس که پس از ۲۰ سال دوباره به کره جنوبی بازگشته، بر سه محور اصلی «اتصال»، «نوآوری» و «رونق» تمرکز دارد و رهبران ۲۱ اقتصاد منطقه آسیا-اقیانوسیه، که همگی دارای ساحل یا مرز با اقیانوس آرام هستند و بیش از ۶۰ درصد تولید ناخالص جهانی و نیمی از تجارت جهان را پوشش می‌دهند، در آن حضور خواهند داشت. مدیران شرکت‌های بزرگ فناوری، از جمله انویدیا، نیز در این نشست شرکت می‌کنند.

APEC در میانه تنش‌های تجاری و رقابت تراشه‌ای میان غرب و شرق قرار دارد و اهمیت آن بیش از پیش افزایش یافته است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، قرار است در حاشیه اجلاس با لی جائه‌میونگ، رئیس‌جمهور کره جنوبی، و شیء جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین دیدار کند. این دیدارها از آن جهت حساس و راهبردی است که ترامپ تهدید کرده از اول نوامبر تعرفه صددرصدی بر کالاهای چینی اعمال کند. از سوی دیگر، کره جنوبی در حال مذاکره برای نهایی کردن توافق تجاری با آمریکا است تا تعرفه‌های متقابل از ۲۵ به ۱۵ درصد کاهش یابد و در مقابل، سئول متعهد به سرمایه‌گذاری ۳۵۰ میلیارد دلاری در ایالات متحده شود.

تور آسیایی ترامپ؛ قمار دیپلماتیک میان شرق و غرب

سفر پنج‌روزه دونالد ترامپ به شرق آسیا، به‌عنوان اولین مأموریت آسیایی وی در دوره دوم ریاست‌جمهوری، از مالزی آغاز شده و به ژاپن و کره جنوبی ختم می‌شود. این سفر در حالی انجام می‌شود که تعطیلی دولت فدرال آمریکا به روز بیست و چهارم رسیده و اعتراضات داخلی در ایالات متحده به سطحی بی‌سابقه رسیده است. با این حال، ترامپ امیدوار است این تور آسیایی بتواند تصویر او را به‌عنوان «معامله‌گر اصلی» جهانی بازسازی کند.

اولین توقف ترامپ در مالزی است؛ جایی که در حاشیه نشست آسه‌آن با رهبران کشورهای عضو دیدار می‌کند. او امروز در شام کاری رهبران آسه‌آن حضور خواهد یافت و با انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی دیدار دوجانبه خواهد داشت. همچنین ترامپ در مراسم امضای توافق‌نامه مشترک با نخست‌وزیران تایلند و کامبوج شرکت خواهد کرد. سپس دوشنبه ۵ آبان، او به توکیو پرواز می‌کند و تا ۷ آبان در ژاپن می‌ماند؛ جایی که با سانائه تاکایچی، نخست‌وزیر جدید ژاپن – اولین زن در این سمت – و امپراتور ناروهیتو دیدار خواهد کرد. ترامپ همچنین سخنرانی ویژه‌ای برای نیروهای آمریکایی در پایگاه دریایی یوکوسوکا ایراد خواهد کرد.

آخرین مقصد تور، کره جنوبی است؛ جایی که ترامپ در اجلاس سالانه APEC حضور می‌یابد و با لی جائه‌میونگ، رئیس‌جمهور کره جنوبی دیدار خواهد داشت. انتظار می‌رود او در ۸ آبان در اجلاس مدیران اجرایی APEC سخنرانی کند و همچنین با شیء جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین دیدار داشته باشد؛ دیداری که تمام نگاه‌های ناظران بین‌المللی را به خود دوخته است. این سفر، در شرایطی که ترامپ تهدید به اعمال تعرفه ۱۵۵ درصدی بر کالاهای چینی کرده، قمار دیپلماتیکی به‌شمار می‌رود. مقامات آمریکایی امیدوارند ترامپ بتواند تعهدات سرمایه‌گذاری ژاپن و کره جنوبی را تثبیت کند؛ اما هرگونه شکست در دیدار با شیء می‌تواند بحران اقتصادی جهانی را تسریع کند و تعادل شرق و غرب را به چالش بکشد.

سایه صهیونیسم بر چین

در میانه هیاهوی دیپلماتیک شرق آسیا، سایه نفوذ و اقدامات رژیم صهیونیستی بر چین نیز گسترده شده است. وب‌سایت فرانسوی «اینتلیجنس آنلاین» در گزارشی فاش کرده که اسرائیل در عملیاتی محرمانه، فناوری گنبد آهنین را به تایوان منتقل کرده تا سامانه دفاعی «T-Dome» یا همان «گنبد تایوانی» را تقویت کند. این همکاری که از سال ۲۰۱۹ در حوزه‌های امنیت اطلاعات و هوش مصنوعی آغاز شده، در سپتامبر ۲۰۲۵ به اوج خود رسید. فو هورنگ-هوای، معاون وزیر دفاع تایوان، مخفیانه به اسرائیل سفر کرده تا جزئیات پروژه را از نزدیک بررسی کند.

سامانه T-Dome، به‌عنوان شبکه دفاع هوایی چندلایه، برای حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی و مراکز جمعیتی تایوان در برابر حملات موشکی و پهپاد احتمالی چین طراحی شده است. لای چینگ-ده، رئیس‌جمهور تایوان، در سخنرانی روز ملی (۱۸ مهر ۱۴۰۴) به این سامانه اشاره و آن را بخشی از برنامه افزایش بودجه دفاعی به ۵ درصد تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۳۰ معرفی کرد. فروش تسلیحات آمریکا به تایوان نیز در سال آینده به بالاترین سطح تاریخی خواهد رسید و این همکاری با سیاست‌های واشنگتن همخوانی دارد.

در همین حال، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، چین و قطر را به تلاش برای اعمال «محاصره اطلاعاتی» علیه تل‌آویو متهم کرده است. وی در سخنرانی ۲۴ شهریور ۱۴۰۴ برای هیئت ۲۵۰ نفره قانون‌گذاران آمریکایی گفت: «چین و قطر با سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و رسانه‌های اجتماعی، حمله‌ای سازمان‌یافته به مشروعیت اسرائیل در غرب راه انداخته‌اند.» نتانیاهو این اقدامات را با محاصره نظامی ایران مقایسه و افزود: «اقلیت‌های اسلام‌گرای اروپا، با حمایت از حماس و ایران، دولت‌ها را تحت فشار گذاشته‌اند.»

سفارت چین در تل‌آویو بلافاصله به این اتهامات واکنش نشان داد و آن‌ها را «بی‌اساس» خواند و هشدار داد که این ادعاها می‌تواند به روابط دوجانبه آسیب وارد کند. سخنگوی سفارت تأکید کرد: «اتهامات نتانیاهو درمان نادرستی برای بیماری است و با نشانه‌گیری به هدف اشتباهی می‌زند.»