۱۵۰۰۰۰۰ ایرانی در صف وام ازدواج و فرزندآوری هستند؛ پول هست؟

روزنامه خراسان نوشت: بررسی ها می گوید، با روندی که در پرداخت وام ازدواج و فرزندآوری وجود دارد، تا پایان امسال، ۱.۵ میلیون نفر در صف خواهند بود که دست کم ۷۵۰ هزار نفر، مربوط به وام ازدواج است. طبق اعلام معاون اداره عملیات اعتباری بانک مرکزی، از ابتدای سال جاری ۱۱۹.۲ همت وام ازدواج و فرزندآوری به ۵۳۰ هزار نفر از متقاضیان پرداخت شده است. همچنین از ابتدای سال جاری تا پایان شهریور ماه ۲۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات فرزند آوری به ۲۴۰ هزار نفر از متقاضیان پرداخت شده است.

کاهش منابع بانکی وام ازدواج و آغاز مصائب 

اما ماجراهای غم انگیز وام ازدواج و تسهیلات فرزندآوری از دوره تدوین لایحه بودجه۱۴۰۴ آغاز شد. در بهمن ماه قبل، نمایندگان مجلس نسبت به کاهش منابع تسهیلات ازدواج هشدار دادند ولی این هشدارها در نهایت روی کاغذ تاثیری در روند آن ایجاد نکرد. محسن زنگنه، نایب رئیس کمیسیون تلفیق بودجه، همان زمان اعلام کرد که منابع مالی بانک‌ها برای وام ازدواج از ۳۴۰ هزار میلیارد تومان به ۲۷۵ هزار میلیارد تومان کاهش یافته است، ضمن این که مبلغ وام نیز برای پرداخت به متقاضیان تغییر نکرد.

۶۵۰ هزار نفر در صف وام ازدواج!

از مهم ترین چالش ها درباره آمار متقاضیان وام ازدواج، نبود آمار و فقدان شفافیت در آن است. تا پیش از سال ۱۴۰۳، مجلس در قانون بودجه بانک مرکزی را ملزم کرده بود که آمار تعداد وام‌های اعطاشده را به صورت دوره‌ای منتشر کند؛ اما با حذف این الزام، انتشار منظم آمارها نیز متوقف شده است. گفتنی است درخصوص وام فرزندآوری، به دلیل الزام موجود در قانون حمایت از جوانی جمعیت، بانک مرکزی آمار تسهیلات اعطایی را به طور منظم و به تفکیک بانک‌ها منتشر می‌کند، اما درخصوص وام ازدواج به دلیل عدم وجود الزام قانونی، بانک مرکزی نیز هیچ آماری به طور رسمی منتشر نمی‌کند و در این زمینه تنها مصاحبه مسئولان بانک مرکزی قابل استناد است.

در عین حال، چارسوق روز گذشته در گزارشی نوشت: «بر اساس برآوردها، اکنون حدود ۶۵۰ هزار نفر در صف دریافت وام ازدواج هستند و با تداوم روند فعلی، انتظار می‌رود تا پایان سال این صف به بیش از ۷۵۰ هزار نفر برسد. بانک‌ها در هر سال ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر کمتر از متقاضیان جدید، اقدام به اعطای وام می‌کنند و به این ترتیب هر سال تعداد متقاضیان حاضر در صف وام ازدواج بیشتر و بیشتر می‌شود.»

ناهمخوانی در پرداخت ها با میزان متقاضیان

بر اساس اظهارات معاون اداره عملیات اعتباری بانک مرکزی، در ۶ ماهه نخست سال جاری بالغ بر ۹۷. ۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به حدود ۲۹۰ هزار نفر از متقاضیان پرداخت شده است. مقایسه این عدد با حجم بالای متقاضیان نشان می‌دهد که روند پرداخت‌ها با نیاز واقعی فاصله دارد و بخش قابل توجهی از صف موجود تا پایان سال به‌طور کامل جمع‌آوری نخواهد شد.

مبلغ وام در ۱۴۰۴ افزایش نیافت

در قانون بودجه سال ۱۴۰۴، با وجود تورم حدود ۴۰ درصدی، به دلیل اصرار بانک مرکزی به کمبود منابع بانکی، سقف وام ازدواج افزایش نیافت تا تمرکز بانک‌ها روی کاهش افراد حاضر در صف باشد؛ اما به نظر می‌رسد این عدم افزایش سقف وام ازدواج نیز نتوانسته است حتی به کاهش تعداد متقاضیان در صف منجر شود؛ چه برسد به آن که افراد حاضر در صف را به صفر برساند.

برآورد صف ۷۵۰ هزار نفری وام ازدواج تا پایان ۱۴۰۴

با توجه به روند سالانه متقاضیان وام ازدواج، برآورد می‌شود که در نیمه دوم سال دست‌کم ۳۵۰ هزار متقاضی جدید به صف وام ازدواج اضافه شوند. در مقابل، پیش‌بینی می‌شود بانک‌ها بتوانند در بالاترین حالت ۲۵۰ هزار وام ازدواج جدید را در این مدت پرداخت کنند که ۱۰۰ هزار نفر کمتر از تعداد برآوردی متقاضیان است، بنابراین، انتظار می‌رود که تعداد افراد در صف وام ازدواج تا پایان سال به بیش از ۷۵۰ هزار نفر برسد؛ رقمی که به‌خوبی نشان می‌دهد صف موجود نه تنها برطرف نمی‌شود، بلکه همچنان بخش بزرگی از متقاضیان در انتظار باقی خواهند ماند. به بیان دیگر ظرفیت پرداخت سالانه وام ازدواج، در حال حاضر ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر کمتر از متقاضیان جدید است و انتظار می‌رود هرساله دست کم ۲۰۰ هزار نفر بر تعداد صف افزوده شود؛ روندی که در دو سال اخیر رخ داده است.

تاخیر در پرداخت وام ازدواج، تنها یک امر اقتصادی نیست

در شرایطی که آمارها از شیب تند کهنسالی و از سویی کاهش شدید تولدها در جامعه ایرانی حکایت دارد، کاهش بودجه منابع بانکی تسهیلات مرتبط با ازدواج و فرزندآوری، نه تنها توجیه عقلانی ندارد، بلکه با سیاست های کلان کشور و قانون جوانی جمعیت همخوانی ندارد. بااین وصف اکنون تعداد افراد حاضر در صف بیشتر از میزانی است که بانک‌ها در یک سال وام می‌دهند این مسئله میزان انتظار برای دریافت وام ازدواج را به طور میانگین به بیشتر از یک سال افزایش داده است. 
باید توجه داشت که تأخیر در پرداخت وام ازدواج فقط یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه تبعات اجتماعی گسترده‌ای دارد. جوانانی که ماه‌ها و حتی بیش از یک سال در انتظار دریافت تسهیلات می‌مانند، عملاً از مزایای حمایتی قانون‌گذار در زمان مناسب محروم می‌شوند. این وضعیت می‌تواند آغاز زندگی مشترک را به تأخیر بیندازد، هزینه‌های خانوار را افزایش دهد و درنهایت اعتماد عمومی به سیاست‌های حمایتی دولت را تضعیف کند.