سکوی توسعه بر آب‌های نیلگون
به گزارش اطلاعات نیوز، ایران با داشتن مرزهای دریایی وسیع در شمال و جنوب، موقعیت جغرافیایی راهبردی و دسترسی به آب‌های آزاد، فرصت بی‌نظیری برای استفاده از ظرفیت‌های دریایی در زمینه تجارت، صنایع دریایی،...
به گزارش اطلاعات نیوز، ایران با داشتن مرزهای دریایی وسیع در شمال و جنوب، موقعیت جغرافیایی راهبردی و دسترسی به آب‌های آزاد، فرصت بی‌نظیری برای استفاده از ظرفیت‌های دریایی در زمینه تجارت، صنایع دریایی، لجستیک و ترانزیت دارد. سیاست‌های کلی توسعه دریامحور که در سال‌های اخیر به تصویب رسیده‌اند، با هدف نهادی‌سازی، تقویت زیرساخت‌ها، جذب سرمایه بخش خصوصی و بهره‌وری از ظرفیت‌های منطقه‌ای تدوین شده‌اند.
ظرفیت‌سازی تجاری دریایی و بندری یکی از محوری‌ترین مؤلفه‌های این سیاست است و تعیین‌کننده نقشی است که ایران می‌تواند در شبکه حمل‌ونقل بین‌المللی، کریدورهای ترانزیتی و رونق اقتصادی منطقه‌ای ایفا کند.
سیاست‌های کلی توسعه دریامحور در تاریخ ۲۰ آذر ۱۴۰۲ تصویب شده است که در برگیرنده اصولی همچون سیاست‌گذاری یکپارچه امور دریایی، مدیریت چابک، توسعه همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری در بخش‌های دریایی، استفاده بهینه از منابع دریایی همراه با حفاظت از محیط، و اولویت‌دهی به توسعه حمل و نقل دریایی و بنادر است.
ابلاغ سیاست‌های نه گانه رهبر معظم انقلاب: در این سیاست‌ها موضوعاتی چون اقتصاد دریا، ترانزیت، لجستیک دریایی به عنوان محورها و اولویت‌ها شناخته شده‌اند؛ اجرای پروژه‌های زیرساختی بزرگ، توسعه قطب‌های دریایی، گسترش شبکه حمل‌ونقل ترکیبی و جذب سرمایه‌گذاری‌های بزرگ از بخش خصوصی و خارجی نیز مورد تأکید است.
نقاط قوت وضعیت کنونی و زیرساخت‌ها
-موقعیت راهبردی دریایی: وجود سواحل طولانی در خزر، خلیج فارس و دریای عمان، دسترسی به آب‌های آزاد و نزدیکی به بازارهای آسیای میانه، خلیج فارس، شبه‌قاره هند و آسیای دور، فرصت‌های طبیعی برای ترانزیت و تبادل کالایی بزرگ را فراهم کرده است.
-پروژه‌های زیرساختی کلان: اجرای ده‌ها پروژه کلان بندری و دریایی در دست اقدام است؛ برای نمونه وزارت راه و شهرسازی و سازمان بنادر و دریانوردی اعلام کرده‌اند که همزمان ۴۷ پروژه زیرساختی و ۱۹ پروژه حیاتی روساختی دریایی در کشور در حال اجراست.
-جذب سرمایه بخش خصوصی: سازمان بنادر و دریانوردی راهکارهایی برای ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری فوق‌العاده برای بخش خصوصی در بنادر ایران در نظر دارد. این امر به منظور تسریع در توسعه زیرساخت‌ها و افزایش بهره‌وری به کار گرفته شده است.
پروژه‌ها و اقدامات کلیدی
-پروژه بندر چابهار: به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، چابهار جایگاه ویژه‌ای دارد. اتصال آن به شبکه ریلی و افزایش ظرفیت بندری، آن را به نقطه کانونی ترانزیت کالا با کشورهای آسیای میانه تبدیل خواهد کرد.
-پروژه‌های بزرگ بندری و دریایی افتتاحی و در حال ساخت: برای نمونه، بندر بوموسی با پروژه‌ای به ارزش حدود ۶,۵۰۰ میلیارد تومان آماده افتتاح است.
-نمایشگاه‌ها و تعاملات صنعت دریایی و دریانوردی: برگزاری نمایشگاه بین‌المللی صنایع دریایی و دریانوردی (مانند IRANIMEX در بندرعباس)، با حضور شرکت‌های داخلی و خارجی، تقویت شبکه تعامل، معرفی توانمندی‌ها و جذب سرمایه را ممکن ساخته است.
چشم‌انداز و پیشنهادها برای ظرفیت‌سازی مؤثر
با توجه به سیاست‌ها و وضعیت جاری، برای تحقق ظرفیت‌سازی تجاری دریایی و بندری در سطح مطلوب، پیشنهاداتی به شرح زیر مطرح می‌شود:
-تقویت شبکه حمل‌ونقل ترکیبی (Multimodal Transport)
اتصال بنادر به شبکه راه‌آهن، جاده‌ای و ریلی به منظور کاهش هزینه ترانزیت داخلی و خارجی، افزایش سرعت و کارایی حمل کالا.
-افزایش سطح تولید دانش فنی، نوآوری و فناوری دریایی
سرمایه‌گذاری در مراکز تحقیق و توسعه دریایی، دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری مرتبط با صنعت دریایی برای بهبود طراحی کشتی، بهینه‌سازی عملیات بندری و لجستیک دریایی، قابلیت تعمیر و نگهداری پیشرفته.
-جذب سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت بخش خصوصی
فراهم کردن محیط قانونی، شفاف و جذاب برای سرمایه‌گذاران، تضمین حقوق مالکیت، تسهیل مجوزها و تضمین بازدهی پروژه‌های دریایی.
-حفظ محیط زیست دریایی و توسعه پایدار
ارزیابی زیست‌محیطی طرح‌ها، رعایت استانداردهای بین‌المللی، کنترل آلودگی، مدیریت پایدار منابع دریایی و ساحلی.
-تقویت مراکز ترانزیت و مناطق ویژه دریایی
برنامه‌ریزی برای توسعه بنادر ترانزیتی (چابهار، گواتر، جاسک و غیره) به همراه تسهیلات تشویقی، بهره‌گیری از ظرفیت موقعیت مرزی و روابط تجاری منطقه‌ای.
-بهبود حکمرانی دریایی و هماهنگی میان سازمان‌ها
ایجاد ساختار مدیریتی یکپارچه، شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها، تقسیم وظایف ملی دریایی، نظارت دقیق بر اجرا و بازخورد مستمر سیاست‌ها.
-پیش‌بینی برنامه‌های بلندمدت و بومی‌سازی فناوری
تقویت توانمندی داخلی از طریق انتقال فناوری، آموزش فنی، استفاده از ساخت داخل در تجهیزات بندری، شناورها و ماشین‌آلات لجستیکی.
به گزارش ایمنا، سیاست‌های توسعه دریامحور در ایران ظرفیت بالقوه‌ای بسیار زیاد برای رشد اقتصادی، ترانزیت، اشتغال، و تقویت جایگاه بین‌المللی کشور در حوزه بنادر و کشتیرانی دارد. با این حال، تحقق کامل این ظرفیت مستلزم اجرای دقیق و هماهنگ پروژه‌های زیرساختی، جذب سرمایه بخش خصوصی و خارجی، توجه جدی به پایداری محیطی و فناوری، و حکمرانی کارآمد است. اگر این مؤلفه‌ها به درستی کنار هم قرار گیرند، ایران می‌تواند به یکی از بازیگران محوری در اقتصاد دریایی منطقه تبدیل شود و از فرصت‌های ناشی از موقعیت استراتژیک خود، بیشترین بهره را ببرد.