این پدیده خطرناک سلامت جامعه را تهدید می‌کند
نرگس خانعلی زاده – ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات| چاقی، فراتر از یک نگرانی زیبایی‌شناختی، به یکی از جدی‌ترین معضلات بهداشتی در سراسر جهان تبدیل شده است. این وضعیت پزشکی که با انباشت بیش از حد...
نرگس خانعلی زاده – ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات| چاقی، فراتر از یک نگرانی زیبایی‌شناختی، به یکی از جدی‌ترین معضلات بهداشتی در سراسر جهان تبدیل شده است. این وضعیت پزشکی که با انباشت بیش از حد بافت چربی در بدن تعریف می‌شود، نه تنها کیفیت زندگی فردی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند دروازه‌ای برای ورود به دنیایی از بیماری‌های مزمن و ناتوان‌کننده باشد؛ از دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی عروقی تا فشار خون بالا و برخی سرطان‌ها، از جمله فهرست عوارض چاقی است. اما این عارضه تلخ و آسیب‌زا، اهمیت مقابله جدی با این پدیده و یافتن راهکارهای مؤثر برای کاهش وزن را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
«چاقی امروز به‌عنوان یک بیماری مزمن در نظر گرفته می‌شود که نیاز به درمان مداوم و طولانی‌مدت دارد.» این را دکتر علیرضا استقامتی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس گروه غدد بیمارستان امام خمینی(ره) می‌گوید و معتقد است که چاقی، مشابه دیابت و فشار خون، باید به طور جدی مورد توجه و درمان قرار گیرد و نگاه صرفاً ظاهری به آن، متعلق به گذشته است.
نتایج مطالعات وزارت بهداشت و انجمن‌های علمی نشان می‌دهد که شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان ۶ تا ۱۲ سال در دهه گذشته به بیش از ۲۰ درصد رسیده و بیش از ۵۰ درصد بزرگسالان مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که حتی کاهش وزن اندکی، می‌تواند تأثیرات شگرفی بر بهبود وضعیت سلامت داشته باشد. به نظر می‌رسد که با توجه به ماهیت مزمن چاقی و شیب صعودی چاقی در جامعه، نیاز به راهکارهای درمانی مؤثر و ایمن، بیش از هر وقت دیگری احساس می‌شود.
یک فعالیت هوشمندانه
همه از مضرات نشستن‌های طولانی مدت کودکان و نوجوانان گله دارند؛ اما گله‌مندی به تنهایی کافی است؟ شاید بهتر است یکبار این سئوال را از خودمان بپرسیم که چطور می‌توانیم نوجوانان امروز را به فعالیت وا داریم؟
در دنیای امروز که تکنولوژی جزو لاینفک زندگی نوجوانان شده است، چرا از این ابزارها برای تشویق آنها به فعالیت بیشتر استفاده نکنیم؟ بدیهی است که گجت‌های پوشیدنی مثل ساعت‌های هوشمند و مچ‌بندهای سلامتی و برنامه‌های موبایل می‌توانند وارد گود شوند و نقش یک مربی شخصی دیجیتال را ایفا کنند. این ابزارها به نوجوانان کمک می‌کنند تا میزان قدم‌ها، مسافت طی شده و کالری سوزانده شده خود را به‌صورت لحظه‌ای مشاهده کنند.
این شفافیت، خود می‌تواند انگیزه‌بخش باشد. اگر نوجوان برای مدت طولانی بی‌حرکت بماند، گجت‌های پوشیدنی می‌توانند با یک لرزش یا پیام کوتاه، به او یادآوری کنند که بلند شود و کمی حرکت کند. ضمن اینکه برخی برنامه‌ها بر اساس سطح فعالیت و هدف نوجوان، برنامه‌های تمرینی متنوع و مناسبی ارائه می‌دهند؛ از تمرینات خانگی کوتاه گرفته تا یوگا و دویدن.
تغذیه همیشه مهم است!
تغذیه سالم، بدون شک، یکی از ستون‌های اصلی مبارزه با چاقی است؛ اما در این مسیر، ماجرا فقط “ممنوع کردن” غذاها نیست، بلکه “آموزش” انتخاب‌های درست و سالم نقش پررنگ‌تری در کنترل چاقی دارد. درست است که فعالیت بدنی مهم است، اما اگر معادله تغذیه درست نباشد، حتی بیشترین فعالیت‌ها هم ممکن است نتیجه دلخواه را ندهند. چاقی زمانی رخ می‌دهد که کالری دریافتی از کالری مصرفی، بیشتر باشد.
تغذیه سالم به معنای انتخاب غذاهایی است که مواد مغذی بالایی دارند اما کالری کمتری نسبت به غذاهای فرآوری شده و پرچرب دارند. میوه‌ها، سبزی ها، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب مانند مرغ، ماهی، حبوب و لبنیات کم‌چرب، انتخاب‌های هوشمندانه‌ای هستند که هم سیرکننده بوده و هم مواد مغذی لازم را تأمین می‌کنند. فراموش نکنید که پروتئین‌ها احساس سیری طولانی‌مدت‌تری ایجاد می‌کنند و برای حفظ توده عضلانی که در متابولیسم نقش دارد ضروری هستند. منابع خوب شامل مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، حبوب و لبنیات هستند.
تلاش دانش‌بنیان‌های داخلی برای کنترل چاقی
در مواجهه با چالش جهانی چاقی، شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی هم نقش بسیار مهمی در پیشبرد اهداف سلامت کشور ایفا می‌کنند؛ این شرکت‌ها با تکیه بر دانش و تخصص پژوهشگران جوان ایرانی، موفق به تولید محصولات دارویی پیچیده و کاربردی شده‌اند که برخی از آنها مستقیماً به چالش‌های بهداشتی مهمی مانند چاقی پاسخ می‌دهند.
دکتر استقامتی در یکی از تازه‌ترین نشست‌های خبری با اهالی حوزه سلامت، به پیشرفت‌های چشمگیر درمانی در حوزه چاقی اشاره کرد و اظهار داشت: “در گذشته، داروهای ضد چاقی فقط پنج تا ۱۰ درصد کاهش وزن ایجاد می‌کردند، در حالی که جراحی‌های لاغری از ۲۵ تا ۳۵ درصد کاهش وزن داشتند. در حال حاضر هم داروی جدید اسپارتینا در مطالعات بالینی قادر به ایجاد کاهش وزن تا ۳۰ درصد است و این شکاف را به طور قابل توجهی کوچک‌تر کرده است.”
این سخنان نشان از یک جهش بزرگ در اثربخشی داروهای لاغری دارد. داروی اسپارتینا با مکانیسم عمل جدید خود، توانسته اثربخشی داروهای سنتی را پشت‌سر گذاشته و خود را به سطحی نزدیک به روش‌های جراحی برساند. این دارو که تأییدیه‌های بین‌المللی را نیز کسب کرده، ابتدا در سال ۲۰۲۲ برای درمان دیابت و در سال ۲۰۲۳ برای درمان چاقی مجوز گرفت.
به نظر می‌رسد که دستاوردهای تلاش و دانش جوانان ایرانی در شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، روز به روز جنبه ارزشمندتری پیدا می‌کند؛ دستاوردهایی که در تازه‌ترین اتفاق، معضل چاقی را نشانه گرفته است. چنانکه پیش از این هم ارلیستات، یک داروی شناخته شده جهانی که با کاهش جذب چربی عمل می‌کند، به طور گسترده‌ای در ایران با نام‌های تجاری مختلف تولید و عرضه شده است.
کاهش جذب چربی، کمک به کاهش وزن در کنار رژیم و ورزش از فواید و عوارض گوارشی (مدفوع چرب، اسهال، نفخ)، کاهش جذب ویتامین‌های محلول در چربی از معایب این دارو است. اما آنچه لازم است برای مصرف برای همه این داروها بدانیم این است که بدون استثنا، همه آنها باید با دستور و تجویز پزشک مصرف شوند طبیعتا مصرف خودسرانه دارو، عوارضی برای فرد به همراه خواهد داشت.