آلاسکا؛ آزمون دیپلماسی شرق و غرب

به گزارش اطلاعات نیوز، مذاکرات دوجانبه ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ در پایگاه نظامی آلاسکا شب گذشته به پایان رسید؛ دیداری که به باور ناظران، مهر تأییدی بر برتری راهبردی و میدانی مسکو در جنگ اوکراین زد. روسیه با دستاوردهای میدانی، شکاف در جبهه غرب و حذف اوکراین از میز مذاکره، این نشست را با پیروزی آشکار ترک کرد.

ورود همزمان هواپیماهای رهبران آمریکا و روسیه به باند فرودگاه، استقبال ترامپ بر فرش قرمز و پرواز جنگنده‌های آمریکایی بر فراز محل نشست، این رویداد را به صحنه‌ای پر از نماد و پیام سیاسی بدل کرد. نخستین دست‌دادن میان پوتین و ترامپ، درست در نقطه اتصال دو هواپیما، نشان می‌داد که این دیدار قرار است پیام‌های بزرگی برای افکار عمومی جهان داشته باشد.

گفت‌وگوها ابتدا به‌صورت خصوصی در لیموزین ترامپ آغاز شد و سپس در قالب نشست رسمی سه‌به‌سه ادامه یافت، در حالی که ترامپ پیش از این وعده داده بود «اجازه نخواهد داد پوتین او را بازی دهد»، واقعیت میدان جنگ تصویر دیگری رقم زده بود. روسیه با تثبیت کنترل بر مناطق شرقی و جنوبی اوکراین و الحاق دونباس و کریمه، عملاً با برگ‌های برنده غیرقابل انکار وارد آلاسکا شد.

حضور بلاروس و سایر متحدان منطقه‌ای در حمایت از مواضع کرملین، پشتوانه‌ای بود که در میز مذاکره هم خود را نشان داد.

حذف اوکراین از صحنه

غیبت ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، از مذاکرات آلاسکا نقطه عطفی در روند جنگ بود. نشست بدون حضور کی‌یف، این پیام را مخابره کرد که طرف‌های اصلی تصمیم‌گیری دیگر اوکراین را شریک تعیین‌کننده نمی‌دانند. این غیبت به‌عنوان پیروزی سیاسی مهمی برای مسکو تعبیر شد، چرا که مانع‌تراشی‌های کی‌یف در مسیر هر توافق را حذف کرد.

تماس تلفنی ترامپ با الکساندر لوکاشنکو، متحد نزدیک پوتین، در مسیر سفر نیز پیامی آشکار داشت: هماهنگی‌های پشت‌پرده برای توافقی که منافع روسیه را تضمین کند، در جریان است.

ترکیب هیئت‌ها و غایبان معنادار

هیئت آمریکایی شامل چهره‌های ارشد سیاسی و امنیتی بود، اما غیبت نماینده ویژه در امور اوکراین، که به مواضع شدیداً طرفدار کی‌یف معروف بود، از دید ناظران به معنای آماده‌سازی فضا برای انعطاف بیشتر در برابر خواسته‌های مسکو بود. این تغییر ترکیب، به پوتین اطمینان داد که واشنگتن آماده پذیرش چارچوب پیشنهادی اوست.

کنفرانس خبری و پیام پیروزی

پس از سه ساعت مذاکره، پوتین در نشست خبری مشترک آلاسکا را «نماد تاریخ مشترک» دو کشور خواند و اعلام کرد که راه‌حل نهایی باید نگرانی‌های امنیتی روسیه را به رسمیت بشناسد. او از توافق با ترامپ بر سر تضمین امنیت اوکراین خبر داد، اما تصریح کرد که این امنیت بدون نقض حاکمیت روسیه بر مناطق الحاق‌شده معنا ندارد.

ترامپ نیز با لحنی ملایم‌تر نسبت به مواضع پیشین گفت که پیشرفت‌های مهمی حاصل شده و دیدار بعدی می‌تواند در مسکو برگزار شود. او وعده تماس با ناتو و حتی زلنسکی را داد، اما روشن بود که توافق‌های اصلی پیشاپیش بین واشنگتن و مسکو شکل گرفته است.

مفاد کلیدی توافق غیررسمی

بر اساس گزارش‌ها، طرح صلح مورد بحث شامل به رسمیت شناختن حاکمیت روسیه بر دونباس و کریمه و تعهد اوکراین به عدم پیوستن به ناتو است. این مفاد، که پیش‌تر خط قرمز مسکو اعلام شده بود، اکنون در متن مذاکرات مورد پذیرش قرار گرفته است. واکنش تند کی‌یف و هشدارهای اتحادیه اروپا، نتوانست واقعیت جدید را پنهان کند: موازنه قدرت به سود روسیه تغییر کرده است.

«آلاسکا؛ پیروزی دیپلماتیک مسکو و فروپاشی جبهه غرب

شعیب بهمن، رئیس مؤسسه مطالعات جهان معاصر، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: مروری بر روند جنگ اوکراین تا امروز نشان می‌دهد که در مذاکرات اخیر میان ترامپ و پوتین، روس‌ها بی‌تردید دست برتر را در اختیار داشتند. تسلط میدانی بر مناطق شرقی و جنوبی اوکراین و الحاق آن‌ها به خاک روسیه، دستاوردی ژئوپولیتیکی است که موقعیت مسکو را در این گفت‌وگوها تثبیت کرد.

او افزود: شکاف عمیق میان اروپا و آمریکا در حمایت از اوکراین اکنون به‌روشنی قابل مشاهده است. روسیه که سال‌ها برای ایجاد این واگرایی تلاش کرده بود، اکنون شاهد تحقق آن است. نشست شب گذشته در آلاسکا، بدون حضور اروپایی‌ها، نشان داد که آن اتحاد پیشین میان واشنگتن و بروکسل در قبال جنگ اوکراین عملاً فروپاشیده است.

بهمن تأکید کرد: برگزاری این مذاکره به معنای آن است که دولت زلنسکی که از نگاه مسکو گرایش‌های نئونازیستی دارد عملاً از معادلات کنار گذاشته شده است.

او ادامه داد: جنگ اوکراین که با تحریکات آمریکا آغاز شد و با حمایت‌های همه‌جانبه این کشور ادامه یافت، امروز به نقطه‌ای رسیده که خود واشنگتن خواستار صلح و مذاکره شده است؛ نشانه‌ای روشن از عقب‌نشینی آمریکا در برابر روسیه. البته نباید از انگیزه‌های شخصی ترامپ برای تحقق وعده‌های انتخاباتی‌اش غافل شد.

بهمن در پایان خاطرنشان کرد: هرچند دست برتر در مذاکرات آلاسکا با روسیه بود، اما مسکو به‌خوبی می‌داند که هر توافقی که بر پایه این نشست شکل گیرد، ممکن است دوام نیاورد؛ چرا که اروپایی‌ها، تندروهای سیاسی در آمریکا و دولت زلنسکی با رویکردهای ترامپ در قبال جنگ اوکراین همسو نیستند.

پایان نشست؛ آغاز مرحله جدید

نشست آلاسکا نه‌تنها شکاف عمیق میان آمریکا و اروپا را آشکار کرد، بلکه نشان داد روسیه موفق شده است جنگی که با فشار و تحریکات غرب آغاز شد را به نقطه‌ای برساند که طرف مقابل خواستار مذاکره و توافق باشد.

در حالی که آینده توافق هنوز در هاله‌ای از ابهام است و مخالفت‌ها ادامه دارد، یک نتیجه روشن است: مسکو توانسته است از برتری میدانی به برتری دیپلماتیک برسد و پیروزی خود را در برابر چشم جهان اعلام کند.