سکوت میراث فرهنگی می‌شکند؟؛ دست درازی به زیستگاه ساسانیان!

اطلاعات نوشت: طی سال های گذشته تعرض به مناطق باستانی به یک معضل جدی بدل شده و کنشگران این حوزه بارها نسبت به آن هشدار داده اند اما با این وجود ،متاسفانه همچنان شاهد وقوع اینگونه اتفاقات تلخ در استان های مختلف به ویژه اصفهان و شیراز هستیم که در آخرین مورد ، خبر ساخت و ساز دریک محوطه بسیار بزرگ و ارزشمند ساسانی در حاشیه دریاچه بختگان  استان فارس رسانه ای شده است.

یک کنشگر میراث فرهنگی در این باره می گوید: یک محوطه بسیار بزرگ و ارزشمند ساسانی در حاشیه دریاچه بختگان که به ثبت ملی نرسیده و ناشناخته مانده، مورد دست درازی و ساخت و ساز قرار گرفته است و تهدیدی جدی برای آن به شمار می‌آید.

سیاوُش آریا می افزاید: در بازدید میدانی که ماه گذشته از روستای هدف گردشگری «دِهمورد» داشتم، در بیرون روستا و در نزدیکی و حاشیه دریاچه فراملی (بین‌المللی) بَختِگان که چندی است کامل خشکیده است با محوطه‌ای بسیار بزرگ در چندین کیلومتر مواجه شدم. محوطه‌ای که مملو از سفال‌های شاخص تاریخی (ساسانی) بود و هر گامی که بر می‌داشتم زیر پاهایم، خرده سفال‌ها خِش خِش می‌کرد. به گونه پیمایشی حدود یکی دو کیلومتر از مسیر را در سمت راست و چپ (که شوربختانه به وسیله یک جاده خاکی از هم جدا شده بود) گذر کردم و تنها چیزی که می‌دیدم بخشی از تاریخ و هویت ایران و رازهای سر به مُهری، در دل زمین نهفته و روشن بود که ناشناخته است. همچنین بخش‌های کوچکی از رَد دیواره‌ای یا همان معماری و سازه در محوطه آشکار دیده می‌شود.

وی ادامه می هد: اما آنچه مایه نگرانی و غم‌اَنگیز است، دست‌درازی و ساخت‌وسازهای گسترده‌ای است که روی محوطه و عَرصه آن و حریم درجه یک این منطقه بسیار ارزشمندی انجام گرفته است. از ساخت مرغداری و شرکت تعاونی گرفته که دقیقا روی محوطه و عَرصه آن برپا شده تا کارخانه فولادی که در حریم درجه یک آن و حدود ۳کیلومتری محوطه تاریخی و در حال ساخت است !

ساخت‌وساز در محوطه‌ای با قدمت تخمینی ساسانی

این کنشگر میراث فرهنگی می گوید: برابر قانون هر نهاد، اُرگان، موسسه و بهره‌بردار و بخش خصوصی که می‌خواهد ساخت‌وسازی در هر مکانی انجام دهد باید در گام نخست استعلام از سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بگیرد و در صورت پاسخ مثبت این ۲ اداره کل، می‌تواند دست به ساخت و ساز بزند ؛ این قانون از سال ۱۳۸۳خورشیدی به وسیله نهاد بالا دستی به استانداری‌ها اعلام شده و از سوی استانداری‌ها به همه نهادها، ارگان ها، موسسه ها و اداره‌های مربوطه بخشنامه شده است.

اما شوربختانه در همه این سال‌ها قانون نادیده گرفته شده و به اجرا در نیامده یا اگر هم استعلامی گرفته شده، موردی و اَندک بوده است. از سویی، قانون روشن و شفاف است و همه در برابر آن یکسان هستند و باید آن را پاس بدارند. اکنون روشن نیست چگونه این حجم بزرگ از ساخت و سازها در منطقه انجام گرفته است. هر چند خوشبختانه، همه ساخت و سازها در آغاز کار است و می‌توان از دنباله کار پیشگیری کرد.

آریا در گفتگو با ایسنا تاکید می کند: منطقه مورد نظر در یک کیلومتری جنوب روستای هدف گردشگری «دِهمورد» واقع شده است، در جایی که روستائیان آن را با نام منطقه «لَردی» می‌شناسند ؛بر همین اساس جا دارد هرچه زودتر اداره کل میراث فرهنگی استان فارس و پژوهشکده باستان‌شناسی کشور به موضوع ورود و از دست‌درازی‌های بیشتر پیشگیری کنند و ساخت و سازها به بیرون عَرصه و حریم منتقل شود تا یادمان‌های ارزشمند تاریخی که دستاورد دسترنج نیاکان پاک‌سرشت ما است حفظ و نگهداری شود و به آیندگان که صاحبان اصلی این سرزمین هستند، سپرده شود.

این پژوهشگر میراث فرهنگی ادامه می دهد:‌ من پس از بازدید میدانی و ثبت نگاره‌ها (تصاویر) با مسئول ثبت میراث فرهنگی استان گفتگو کردم و روشن شد که این محوطه به ثبت ملی نرسیده است. اما با پیگیری‌های بیشتر من، دریافتم که یک گروه از باستان‌شناسان در بررسی‌های باستان‌شناختی حاشیه دریاچه فراملی بَختگان در چندین سال قبل از این محوطه هم بازدید کرده اند و به همراه دیگر محوطه‌های بررسی شده در آن پروژه، گزارشی را به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور فرستاده‌اند. اما این محوطه بسیار بزرگ و ارزشمند نیازمند بررسی علمی‌تر و گَمانه‌زنی باستان‌شناسی است تا بتوان آن را نجات‌ داد.

تائید قدمت سفال های کشف شده

وی ادامه می دهد: برای آن که مطمئن شوم که در تاریخ‌گذاری سفال‌ها اشتباه نکرده‌ام، نگاره‌های سفال‌ها را برای دکتر رضا نوروزی، باستان‌شناس بومی استان و هَموند (عضو) هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور فرستادم و ایشان سفال‌های شاخص ساسانی را تأیید کرده و حتی یک تکه سفال را از آنِ دوره هخامنشی دانستند. با این همه، آنچه از شواهد سطحی و بازدید میدانی برمی‌آید محوطه باستانی مورد نظر به دوره ساسانیان بازمی گردد و اَنبوهی از سفال‌های شاخص این دوره را در دل خود دارد.

آریا تاکید می کند: از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس و پژوهشگاه باستان‌شناسی کشور خواستارم هرچه زودتر به موضوع ورود و نخست از ساخت‌وسازها و دست‌درازی های بیشتر پیشگیری کنند ، پس از آن به فوریت گروهی از باستان‌شناسان با تجربه و کارآزموده را برای بررسی بیشتر و علمی‌تر و حتی گَمانه‌زنی باستان‌شناسی به منطقه بفرستند تا بتوان یکی از محوطه‌های ساسانی کشور را در گام نخست شناسایی کرد و پس از آن نجات‌بخشی و به ثبت ملی رساند  تا برای آیندگان به یادگار بماند.