دیپلماسی در سایه اعتماد و تفاهم
به گزارش اطلاعات نیوز، سفر اخیر مسعود پزشکیان، به مسقط را نه صرفاً یک سفر رسمی، بلکه برگ تازه‌ای از دفتر روابط دیرینه، ژرف و چندلایه تهران و مسقط دانست؛ روابطی که همان‌قدر که ریشه در تاریخ دارد، در...
به گزارش اطلاعات نیوز، سفر اخیر مسعود پزشکیان، به مسقط را نه صرفاً یک سفر رسمی، بلکه برگ تازه‌ای از دفتر روابط دیرینه، ژرف و چندلایه تهران و مسقط دانست؛ روابطی که همان‌قدر که ریشه در تاریخ دارد، در آینده نیز سایه می‌افکند. سفری که نه در چارچوب یک دیدار دیپلماتیک ساده، بلکه در قامت پیامی نمادین به بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تعبیر می‌شود.
کارشناسان سیاسی، این حضور را نشانه‌ای از عمق راهبردی و اطمینانی دوجانبه می‌دانند؛ عمقی که سال‌هاست عمان را از یک همسایه جنوبی، به پلی برای گفتگوهای سرنوشت‌ساز بدل کرده است. از پرونده‌های حساس هسته‌ای گرفته تا گره‌گشایی از بن‌بست‌های منطقه‌ای، همواره صدای مسقط طنین‌دار گفت‌وگو و تعادل بوده است. اکنون نیز بار دیگر، سفر پزشکیان پرده‌ای تازه از این همکاری دیرپا را به نمایش می‌گذارد؛ سفری که هم سایه‌ی دیپلماسی بر آن سنگینی می‌کند و هم آفتاب منافع اقتصادی، انرژی و حمل‌ونقل بر آن تابیده است.
نکته درخور توجه آنکه، در جریان این سفر، امضای هجده سند همکاری میان دو کشور، نه‌تنها گواهی است بر پویایی روابط، بلکه بیانگر گذار آرام اما قاطعانه‌ای است از روابط صرفاً سیاسی به مشارکت‌های اقتصادی گسترده‌تر. اگر پیش از این عمان، تسهیل‌گر گفت‌وگو بود، اکنون شریک توسعه نیز هست؛ همسایه‌ای که هم صدا می‌شود، هم صدا درمی‌آورد.
پزشکیان پیش از عزیمت به مسقط، با تاکید بر سیاست همگرایانه و همسایه‌محور جمهوری اسلامی، این سفر را در امتداد مسیر روشنی خواند که رهبر معظم انقلاب برای تقویت پیوندها با کشورهای منطقه ترسیم کرده‌اند. او از گشودن باب گفت‌وگوهای علمی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی سخن گفت، و از تلاشی مشترک برای نگاهی همدلانه به وضعیت منطقه، به‌ویژه غزه؛ جایی که درد مشترک، شاید زبان مشترک نیز بیافریند.
در نهایت، آن هنگام که توپ‌های تشریفات سلطنتی عمان در قصر «العلم» به افتخار رئیس‌جمهور ایران شلیک شدند، گویی پژواک آن گلوله‌ها، پیامی بود به همه آنان که هنوز در تردیدند نسبت به مسیر همکاری‌های منطقه‌ای. شاید وقت آن رسیده که دریابند، برخی پل‌ها اگرچه ساده ساخته می‌شوند، اما عبور از آن‌ها، تاریخ می‌سازد
در نخستین ساعات سفر رسمی مسعود پزشکیان به مسقط، دیدار با «هیثم بن طارق» سلطان عمان، نقطه آغاز تعاملاتی شد که فراتر از تشریفات، رنگ و بوی تعهد و آینده‌نگری داشت. گفت‌وگویی که در آن، رئیس‌جمهور ایران با صراحت و صمیمیت، از آمادگی تهران برای گسترش همه‌جانبه روابط سخن گفت؛ سخنی که نه فقط خطاب به میزبان، بلکه پژواکی برای همه آنان بود که گوش شنوا برای صدای وحدت در منطقه دارند.
پزشکیان با نگاهی انسانی و دینی، همکاری با عمان را بخشی از مسؤولیت بزرگ‌تری دانست که بر دوش امت اسلامی سنگینی می‌کند. او با تأکید بر اینکه «برای عزت و عظمت مسلمانان هر کاری که در توان‌مان است انجام می‌دهیم»، بر پیوندی فراسوی مرزها و معادلات مصلحت‌گرایانه تأکید کرد؛ پیوندی که هدفش، رفاه و پیشرفت مردمان این جغرافیای پرآشوب است.
از حمایت فلسطین تا همکاری‌های فناورانه و پزشکی
پزشکیان در این دیدار، ضمن قدردانی از مواضع روشن عمان در حمایت از مردم فلسطین، بر همدلی سیاسی و اخلاقی دو کشور در دفاع از مظلومان منطقه صحه گذاشت. این تجلیل، تنها پاسخی دیپلماتیک نبود، بلکه تأییدی بود بر نقش تاریخی عمان در دفاع از حقوق ملت‌ها و همچنین نشانه‌ای از زبانی مشترک برای صلح و عدالت در منطقه.
رئیس‌جمهور ایران در ادامه، از ظرفیت‌های گسترده برای همکاری در حوزه‌های گوناگون همچون مالی، علمی، آموزشی، فناوری و به‌ویژه پزشکی سخن گفت. او از نفت و گاز به عنوان نعمت‌هایی محدود یاد کرد و با نگاهی فراتر از امروز، بر لزوم ایجاد پایه‌های اقتصادی بلندمدت برای آیندگان تأکید نمود. نگاه او، دعوتی بود به تجار و صنعتگران دو کشور برای آنکه از منابع فناپذیر، پلی بسازند به سمت پیشرفت پایدار و عزتی ماندگار.
در فضای این دیدار، واژه‌ها نه‌تنها حامل معنا، که خود نقش آفرین بودند؛ چراکه اگرچه کلمات از دهان‌ها جاری می‌شوند، اما گاه، آینده را رقم می‌زنند
همکاری امنیتی، تسهیل تجاری و گفت‌وگوی بی‌واسطه
در ادامه دیدارهای رسمی در مسقط، مسعود پزشکیان بار دیگر بر چند مؤلفه کلیدی در روابط تهران و مسقط تأکید کرد؛ مؤلفه‌هایی که از دل واقعیت‌های منطقه‌ای سر برآورده‌اند و اکنون، به‌سان ابزاری برای مهار چالش‌ها و ترسیم آینده‌ای مشترک، مورد توجه جدی قرار گرفته‌اند.
رئیس‌جمهور کشورمان، با اشاره به ضرورت تسهیل روند مبادلات اقتصادی و گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های دفاعی و امنیتی، گفت‌وگو با عمان را فراتر از رایزنی‌های مرسوم دیپلماتیک توصیف کرد. او ضمن قدردانی از نقش سازنده و مؤثر عمان در فرآیند مذاکرات غیرمستقیم، این نقش‌آفرینی را نه فقط مثبت، که ضروری دانست و افزود: «جمهوری اسلامی ایران، به عمان اعتماد کامل دارد و این اعتماد، مسئولیت مشترک ما را برای پیگیری تفاهمات دوچندان می‌کند.»
اعتمادی از جنس راهبرد، که برخلاف رویکردهای مقطعی و تاکتیکی، حامل پیامی روشن است: آینده منطقه را باید از مسیر همکاری‌های واقعی و درک متقابل ساخت، نه از پنجره‌های امنیتیِ تحمیلی یا وابستگی‌های ناپایدار.
پاسخ سلطان هیثم به اعتماد تهران
در سمت مقابل، سلطان هیثم بن طارق نیز با استقبالی گرم و نگاهی عمل‌گرایانه، سفر هیأت بلندپایه ایرانی را نشانه‌ای از عمق روابط دوجانبه دانست. او در سخنانی که بوی برنامه‌ریزی و درایت می‌داد، تاکید کرد که کشورش با کاهش وابستگی به نفت و گاز، بر تقویت مبادلات تجاری و تنوع‌بخشی به اقتصاد تمرکز دارد. به گفته وی، توسعه روابط بندری و فعال‌سازی ظرفیت‌های ریلی ایران از شمال به جنوب، می‌تواند به شکوفایی تجارت منطقه‌ای منجر شود.
سلطان عمان در ادامه، روابط نظامی و امنیتی میان تهران و مسقط را بخشی از زیرساخت‌های اعتماد میان دو کشور دانست و تصریح کرد: «مسقط در مسیر مذاکرات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با جدیت عمل می‌کند و موفقیت ایران را موفقیتی برای کل منطقه می‌دانیم.» این جمله، شاید در ظاهر یک جمله دیپلماتیک باشد، اما در باطن، حامل پیامی برای آنان است که گمان می‌برند پیشرفت ایران، تهدیدی برای دیگران است
نه برای مصلحت، بلکه برای صلح
در فراز پایانی این گفت‌وگو، سلطان هیثم با صراحتی کم‌نظیر اعلام کرد: «در روند میانجی‌گری، هیچ منفعت شخصی دنبال نمی‌کنیم. تنها با نیت خیر و اعتماد متقابل وارد شده‌ایم.» او با ابراز احترام به اعتماد مقام معظم رهبری به نقش عمان، اطمینان داد که پیام‌های منتقل‌شده از سوی تهران، با دقت و احترام کامل در مسقط شنیده و پیگیری می‌شود.
این نگاه خالصانه، تأییدی است بر سیاست دیرینه عمان؛ صلح‌ورزی بی‌هیاهو، میانجی‌گری بی‌منفعت، و دیپلماسی مبتنی بر احترام.
برش نمادین از روابطی عمیق
در اوج این دیدار تاریخی، روز گذشته ۱۸ سند همکاری در حضور رؤسای دو کشور به امضا رسید؛ اسنادی که دامنه آن‌ها از اقتصاد تا آموزش، از بهداشت تا دفاع، و از رسانه تا انرژی را در بر می‌گیرد. این امضاها، صرفاً مُهر بر کاغذ نبودند، بلکه اعلامی بودند بر یک عزم مشترک.
در حاشیه مراسم، از تمبر یادبود مشترک ایران و عمان نیز رونمایی شد؛ نمادی از پیوندهایی که اگرچه در قاب کوچک یک تمبر می‌گنجند، اما در گستره روابط فرهنگی و تاریخی، افق‌هایی بسیار وسیع‌تر را به تصویر می‌کشند.
شاید این تمبر، به ظاهر بی‌صدا باشد، اما پیامش روشن است؛ گاه سکوت‌ها، رساتر از هر کلام‌اند
نقش عمان در مذاکرات، میانجی‌گری مطمئن و قابل اعتماد است
جعفر قنادباشی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: سفر آقای پزشکیان، با توجه به جایگاه عمان در روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران، دو هدف کوتاه‌مدت و بلندمدت را دنبال می‌کند. اهداف کوتاه‌مدت شامل جنبه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است، دو کشور ظرفیت‌های فراوانی برای گسترش روابط در این حوزه‌ها دارند و توافق‌نامه‌هایی که در این سفر به امضا رسید، زمینه‌ساز بهره‌برداری از این قابلیت‌ها و توسعه مناسبات دوجانبه خواهد بود.
وی افزود: به‌ویژه اینکه عمان در حوزه گردشگری، بهره‌برداری از منابع دریایی و سایر ظرفیت‌های مرتبط با خلیج فارس، توانمندی‌هایی دارد که می‌تواند مکمل ظرفیت‌های ایران باشد. در واقع، با همکاری میان دو کشور است که می‌توان بهره‌برداری بهتری از اقیانوس هند، دریای عمان و خلیج فارس داشت. بنابراین دو طرف باید این فرصت‌ها را مغتنم بشمارند و در جهت بهره‌برداری مشترک از این منابع همکاری کنند.
این کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: قای پزشکیان نیز بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای دو برابر کردن حجم مبادلات اقتصادی با عمان تأکید کرده و پیشنهاد داده‌اند که این رقم از دو میلیارد دلار به بیش از چهار میلیارد دلار افزایش یابد.
قنادباشی تصریح کرد: اهداف بلندمدت این سفر، ناظر بر سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران است. ایران علاقه‌مند است که منطقه از حضور قدرت‌های بیگانه پاک شود، تحقق این هدف زمانی ممکن است که میان کشورهای منطقه تفاهم و همکاری برقرار شود، هرگونه نزدیکی و دوستی میان این کشورها، بهانه را از قدرت‌های خارجی برای مداخله در منطقه سلب می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: اما در حال حاضر، مهم‌ترین مسئله، موضوع فلسطین و مقاومت است. جمهوری اسلامی ایران تلاش دارد تمایل کشورهای عربی را برای کمک به مردم غزه جلب کند تا بتوانند از این بحران رهایی یابند. این رویکرد بخشی از راهبرد تعامل با کشورهای اسلامی است. مقام معظم رهبری نیز تأکید داشته‌اند که در حوزه مقاومت، باید با کشورهای اسلامی بیشتری ارتباط برقرار کنیم تا بتوانیم رژیم صهیونیستی را مهار نمائیم.
قنادباشی در ادامه بیان کرد: این سیاست یکی از راهبردهای بلندمدت جمهوری اسلامی است و عمانی‌ها نیز نشان داده‌اند که در این عرصه عملکرد مثبتی داشته‌اند. مواضع سیاست خارجی عمان در قبال جمهوری اسلامی، یمن و فلسطین همواره سازنده بوده و همین امر به گسترش روابط دو کشور کمک کرده است.
وی تأکید کرد: علت این موفقیت، آن است که سیاست‌ها و تصمیمات در عمان مبتنی بر خردورزی است و برخلاف برخی کشورهای منطقه، گوش به فرمان قدرت‌های خارجی همچون لندن و واشنگتن نیستند. عمانی‌ها بر اساس منافع ملی خود و شرایط منطقه عمل می‌کنند و همین موضوع باعث شده که محاسبات ما در قبال عمان واقع‌بینانه باشد و آینده روابط را مثبت ارزیابی کنیم.
وی در پایان گفت: به طور طبیعی، در جریان این سفر، موضوع مذاکرات نیز مطرح خواهد شد. از جمله قدردانی از نقش عمان به‌عنوان میانجی و میزبان مذاکرات، و نیز بررسی ادامه روند گفت‌وگوها. جمهوری اسلامی ایران نگاه مثبتی به نقش عمان دارد و دیدگاه‌های خود را با مقامات این کشور در میان خواهد گذاشت. البته باید تأکید کرد که عمان به‌عنوان کشور میانجی، تصمیم‌گیرنده نهایی نیست و چنین برداشتی اشتباه است. نقش عمان، میانجی‌گری مطمئن و مورد قبول دو طرف است و باید از آن‌ها برای این همکاری‌ها قدردانی کرد. به‌ویژه در حوزه گردشگری، سابقه روابط دو کشور نشان می‌دهد که عمانی‌ها از دیرباز به ایران سفر می‌کردند و این حوزه می‌تواند یکی از محورهای مهم همکاری‌های آتی میان ایران و عمان باشد.